KARSİNOJENLER
Karsinojenler, Neoplazi oluşturabilme gücüne sahip, Kimyasal Fiziksel Viral ajanlar
Etkileri, genellikle doza bağımlı, birikimli ve geri dönüşümsüzdür, Karsinojenle karşılaşan organizmada, malign değişiklik oluşmadan önce, genellikle latent bir devre olur. Karsinojenlere karşı duyarlılıkta tür, soy ve cinsiyet farklılıkları vardır.
Karsinojenler, Doğrudan DNA ile etkileşen genotoksik, DNA dizisinde bir değişiklik oluşturmadan hücrenin fenotipini değiştiren epigenetik olarak da sınıflandırılırlar.
Genotoksik bileşikler doğrudan etki edebilir veya biyotransformasyonla aktiflenebilirler. Epigenetik olarak etki eden bileşikler hücre bölünmesini sık olarak uyaran promotörlerdir.
KİMYASAL KARSİNOJENLER
Chemical Exposure (air, water, food, etc.) Internal Exposure Metabolic Activation Macromolecular Binding Detoxication Protein DNA RNA (Biomarker) Biologically Effective Dose X Efficiency of Mispairing Initiation X Cell Proliferation
Williams J.A., Carcinogenesis 22:209-14 (2001)
FİZİKSEL KARSİNOJENLER İyonize edici ışınlar: x-ve gamma ışınları, alfa ve beta partikülleri Non-ionizing ışınlar: UV Diğer fiziksel faktörler: aspest, oksijen radikalleri
Hücresel DNA’yı doğrudan hasara uğratarak, Radyasyon, Hücresel DNA’yı doğrudan hasara uğratarak, Mutasyonlara, Kromozomal kırıklara, Anormal yapıların oluşmasına yol açmaktadır.
VİRAL KARSİNOJENLER Retroviruses: genom RNA, gag (kor proteinler), pol (revers transkriptaz), env (virion), viral onkogenler İnsan Papillomavirusları: genom DNA, HPV’nin 16 ve 18 serotipleri, E6 (p53 ile) ve E7 (Rb ile) proteinleri Hepatit B and C Virusları: (tumor suppressor genler ve onkogenler üzerinden)