İDRAR BİYOKİMYASI VE BÖBREK FONKSİYON TESTLERİ Yrd.Doç.Dr. Mustafa ALTINIŞIK ADÜTF BİYOKİMYA AD

İdrar örnekleri Sabah idrarı Postprandial idrar 24 saatlik idrar Gündüz idrarı Gece idrarı

Rutin idrar analizi Makroskopik analiz Fiziksel özelliklerinin incelenmesi Kimyasal analiz Mikroskopik analiz İdrar sedimentinin incelenmesi

İdrarın önemli fiziksel özellikleri renk miktar (volüm) görünüm veya transparan özelliği koku kıvam dansite reaksiyon veya pH

İdrarın rengi amber sarısı Çok açık sarı, yeşilimsi sarı veya renksiz Çay rengi Yeşil Kırmızı Pembe-kahverengi Siyah Süt görünümü

İdrar volümü 24 saatte 1000-1800 mL anüri oligüri poliüri pollaküri ? dizüri ?

İdrarın transparan özelliği (görünümü) berrak bulanık üratlardan fosfatlardan ya da karbonatlardan oksalatlardan lökosit gibi iltihap cisimciklerinden bakterilerden

İdrarın kokusu kendine has kokusuz meyve kokusu kötü bir koku terli ayak kokusu Akça ağaç şurubu veya karamela kokusu fare kokusu

İdrarın kıvamı akıcı

1002’ye kadar düşebilir veya 1040’a kadar yükselebilir İdrarın dansitesi 1015-1025 1002’ye kadar düşebilir veya 1040’a kadar yükselebilir hipostenüri izostenüri hiperstenüri

4,8’e kadar inebilir veya 8,2’ye kadar çıkabilir İdrar pH’ı 6,2 civarında 4,8’e kadar inebilir veya 8,2’ye kadar çıkabilir

İdrar sedimenti 1500-2000 devir/dakikalık santrifüjde 3-5 dakika santrifüj önce mikroskopun küçük objektifi (10X) ile şekilli elemanların bol olduğu yerler büyük objektif (40X) ile eritrositler, lökositler, epitel hücreleri, silendirler, kristaller, bakteri, mantar ve parazit hücreleri araştırılır ve incelenir

İdrar sedimentinde eritrositler hematüri

İdrar sedimentinde lökositler piyüri

İdrar sedimentinde epitel hücreleri Böbrek epiteli hücreleri Yassı epitel hücreleri

İdrar sedimentinde silendirler Hiyalin silendirler Granüler silendirler Epiteliyal silendirler Lökosit silendirleri Eritrosit silendirleri Mum silendirler Dev silendirler Yağ silendirleri

İdrar sedimentinde kristaller Asit idrarda görülebilen kristaller Hafif asit, nötral veya hafif alkalik idrarda görülebilen kristaller Nötral veya alkalik idrarda görülebilen kristaller Alkalik idrarda görülebilen kristaller

Asit idrarda görülebilen kristaller Amorf ürat Ürik asit kristalleri kalsiyum oksalat kristalleri sistin kristalleri lösin kristalleri tirozin kristalleri

Hafif asit, nötral veya hafif alkalik idrarda görülebilen kristaller Kalsiyum oksalat kristalleri Tersiyer kalsiyum fosfat kristalleri sulfonamidler

Nötral veya alkalik idrarda görülebilen kristaller Magnezyum fosfat kristalleri Kalsiyum karbonat kristalleri

Alkalik idrarda görülebilen kristaller Amorf fosfat Tripel fosfat (amonyum magnezyum fosfat) tersiyer kalsiyum fosfat kristalleri amonyum ürat

İdrar sedimentinde bakteri, mantar ve parazit hücreleri

İdrarın kimyasal analizi glukoz aranması protein (albümin) aranması bilirubin aranması ürobilinojen aranması keton cismi aranması hemoglobin (kan) aranması nitrit aranması

kan glukoz düzeyi böbrek eşiği olan %160-180 mg’ı aştığında İdrarda glukoz glukozüri kan glukoz düzeyi böbrek eşiği olan %160-180 mg’ı aştığında Hiperglisemi olmadan Hiperglisemi ile birlikte

proteinüri veya albüminüri İdrarda protein proteinüri veya albüminüri Fonksiyonel albüminüriler Aşırı kassal faaliyet, uzun süre soğuğa maruz kalma, premenstrüel dönem, gebelik Organik albüminüriler prerenal albüminüri renal albüminüri postrenal albüminüri

İdrarda bilirubin

İdrarda ürobilinojen Artış ?

İdrarda keton cismi ketonüri ?

İdrarda kan Hemoglobinüri ? hematüri

İdrarda nitrit Gram negatif bakteri ?

Böbrek fonksiyon testleri Glomerüler filtrasyon fonksiyonu ile ilgili testler Proksimal tüp aktivitesi ile ilgili testler Renal ekskresyonu ölçen testler Renal kan akımını ölçen testler

Glomerüler filtrasyon fonksiyonu ile ilgili testler Ekzojen inülin klirensi Üre klirensi Kreatinin klirensi

Ekzojen inülin klirensi glomerüler filtrasyon hızı(GFR)’nı tam olarak yansıtır 125 mL/dakika

Üre klirensi GFR’nın %40-70’ini yansıtır İdrar akışı dakikada 2 mL’den fazla ise maksimal üre klirensi hesaplanır 46-99 mL/dakika (75 mL/dakika) İdrar akışı dakikada 2 mL veya daha az ise standart üre klirensi hesaplanır 40-60 mL/dakika (54 mL/dakika)

Kreatinin klirensi erişkin bir kadında 85-125 mL/dakika erişkin bir erkekte 97-140 mL/dakika

Proksimal tüp aktivitesi ile ilgili testler Konsantrasyon testi Dilüsyon testi

Renal ekskresyonu ölçen testler Fenolsülfofitaleyn (PSP) testi

Renal kan akımını ölçen testler Paraaminohippürat (PAH) ve diodrast klirens testleri