FİİL ÇATISI

Eylemlerin özne ve nesnelerine göre gösterdikleri özelliklere eylemin çatısı denir.

Eylem çatıları ikiye ayrılır: Öznelerine göre Nesnelerine göre GEÇİŞLİ EYLEM GEÇİŞSİZ EYLEM ETKEN EYLEM EDİLGEN EYLEM

ETKEN EYLEMLER Özneleri yapıcı olan eylemlere etken eylem denir.

Örnek: Elif kitap okuyor. Ayşe okula gitti Örnek: Elif kitap okuyor. Ayşe okula gitti. Bu cümlelerde özneler (Elif ve Ayşe), eylemlerin anlattığı işi yapandır.Bu yüzden, okuyan ve gitti eylemleri etken çatılıdır.

EDİLGEN EYLEMLER Özneleri, yapılan işten etkilenen eylemlere edilgen eylem denir.Edilgen eylemler, etken eylemlere –il ve –(i)n eki getirilerek yapılır.

ÖRNEK: Yeliz işe çağrıldı. Büşra’ya yeni oyuncaklar alındı. Bu tümcelerde özneler (Yeliz ve oyuncaklar), eylemlerin anlattığı işi yapan değil, bu işlerden etkilenenlerdir.Bu yüzden, yukarıdaki cümledeki çağrıldı ve alındı eylemleri edilgen çatılıdır.

GEÇİŞLİ EYLEMLER Öznesinin yaptığı iş başka bir varlığa geçen ya da nesne alan eylemlere geçişli eylem denir. ÖRNEK: Can, şarkı söylüyor. Yelda, yemeğini bitirdi.

GEÇİŞSİZ EYLEMLER Öznesinin yaptığı iş başka bir varlığa geçmeyen ya da nesne almayan eylemlere geçişsiz eylem denir. ÖRNEK: Dağlara kar yağmış. Fatih yurt dışına çıktı.

SORULAR CEVAPLAR

1-Hangi tümcenin yüklemi edilgen çatılıdır? A)Öğrenciler çiçekleri suladılar. B)Arkadaşım yeni elbisesini giydi. C)Kardeşimin kitapları alındı. D)Kızlar aynanın karşısında taranıyorlar. Cevap:c

A)Etken-geçişli B)Etken-geçişsiz C)Edilgen-geçişli D)Dönüşlü-geçişli 2- Ayrılık olursa öz ile sözde İçimiz dışımız kavrulur sözde Bu dizelerin yükleminin çatı özellikleri, aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir? A)Etken-geçişli B)Etken-geçişsiz C)Edilgen-geçişli D)Dönüşlü-geçişli

3-Aşağıdaki cümlelerin hangisinin yüklemi etken çatılıdır? A)Bizim okulumuz dün boyandı. B)Mezuniyet töreni biletleri satıldı. C)Yarının tatil olduğu söylendi. D)Çocuk, ağacın arkasına saklandı.

4-Aşağıdaki tümcelerin hangisinde ‘ağlamak’ fiili edilgen çatılıdır? A)Komedi filmi seyrederken ağlanmaz. B)Sulu göz çocuk hemen ağlar. C)Biraz dokununca ağlayıverdi. D)Annesinden ayrılınca çok ağladı.

5-’Gelebilir’ sözcüğünün olumsuz şekli aşağıdakilerden hangisidir? A)gelemedi B)gelemez C)gelmez D)gelmeyebilir

6-Aşağıdaki eylemlerden hangisinin kişisi diğerlerinden farklıdır? A)bilirlermiş B)biliyorlarmış C)başlamazlarmış D)başlarmış

7-Aşağıdaki cümlelerden hangisinin yüklemi geçişsiz fiildir? A)Cümledeki yardımı fiilleri bulunuz. B)Çocuklar güle oynaya geliyorlar. C)Dağılmış oyuncaklarını topluyordu. D)Evin kapısını değiştirmişler.

8-Aşağıdaki cümlelerden hangisinin yüklemi etken çatılıdır? A)Semtimizde yeni parklar yaptırılıyor. B)Otomobilimiz on gündür boyanıyor. C)Hırsızlar her gün birer ikişer yakalanıyor. D)Çocuklar, oyun sahasının yokluğundan yakınıyor.

MERVE SEPTİOĞLU 7-B