PROTEİN VE AMİNO ASİT METABOLİZMASI V Doç.Dr. Mustafa ALTINIŞIK ADÜTF Biyokimya AD 2006

Amino asitlerden katekolaminlerin sentezi Adrenalin (epinefrin), noradrenalin (norepinefrin) ve bunların sentezinde ara ürün olan dopamin, katekolaminler olarak bilinirler. Adrenalin ve noradrenalin, böbreküstü bezinin medülla kısmının hormonlarıdırlar.

Noradrenalin, sempatik sinir sisteminin postganglionik sinirlerinde ve santral sinir sisteminin bazı bölgelerinde nörotransmitter olarak görev yapar. Dopamin, beyin sapının üst kısımlarında nörotransmitter olarak görev yapar.

Katekolaminler, tirozin amino asidinden sentez edilirler.

PLP

Askorbat

Katekolaminler, monoaminoksidaz (MAO) ve katekol-O-metil transferaz (COMT) enzimleri etkisiyle idrarla atılan inaktif metabolitlerine dönüşürler.

Amino asitlerin karbon iskeletinin akıbeti Amino asitlerden amino grubu transaminasyon veya deaminasyon olayları sonucunda ayrıldıktan sonra oluşan α-ketoasitler, amino asitlerin karbon iskeletidirler.

Amino asitlerin karbon iskeletinden, pirüvat, sitrik asit döngüsünün ara maddeleri veya asetil-KoA meydana gelir.

Pirüvat ve sitrik asit döngüsünün ara maddeleri glikoneogenez yolunda glukoza dönüşebilirler: Karbon iskeleti pirüvat ve sitrik asit döngüsünün ara maddelerini oluşturan amino asitlere glikoplastik veya glikojenik amino asitler adı verilir.

3 karbonlu pirüvat veren amino asitler

4 karbonlu oksaloasetat veren amino asitler

5 karbonlu α-ketoglutarat veren amino asitler

Süksinil-KoA veren amino asitler

Asetil-KoA ve asetoasetat üzerinden yağa dönüşebilen amino asitlere ketoplastik veya ketojenik amino asitler denir.

İzolösin, lizin, fenilalanin, tirozin ve triptofanın yer aldığı bir grup amino asit, glikoketojeniktir (hem glikojenik hem ketojenik).

Amino asitlerin karbon iskeletlerinin kaderi, amino asidin yıkıma uğradığı dokunun ve bireyin fizyolojik durumuna göre değişkenlik gösterir. Açlıkta, amino asitlerin karbon iskeletlerinden, karaciğerde glukoz, keton cisimleri ve CO2 oluşur. Toklukta, amino asitlerin karbon iskeletlerinden, karaciğerde glikojen ve trigliserid oluşur.

Ketojenik amino asitlerin keton cisimlerine dönüşmeleri, özellikle tedavi edilmemiş diabetes mellitusta belirgindir. Tedavi edilmemiş diabetes mellitusta büyük miktarda keton cismi, karaciğerde yalnız yağ asitlerinden değil aynı zamanda ketojenik amino asitlerden oluşur.