UYKUDA SOLUNUM BOZUKLUKLARI SINIFLAMA VE TANIMLAR Dr. Sibel Özkurt Pamukkale Üniversitesi Tıp Fak. Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı

Merkezi Uyku Kursu- Ankara Organizmanın çevreyle iletişiminin değişik şiddette uyaranlar ile geri döndürülebilir bir biçimde, geçici, kısmi ve periyodik olarak kesilmesi durumudur. 21.03.2009 Merkezi Uyku Kursu- Ankara

Merkezi Uyku Kursu- Ankara Uyku hastalıkları ile ilgili ilk sınıflama 1979 yılında yapılmıştır. Uyku tıbbındaki hızlı gelişme ve bilgi birikimi nedeniyle kısa sürede bu sınıflama güncelliğini kaybetmiştir. American Academy of Sleep Medicine (AASM) tarafından biraz daha geliştirilerek International Classification of Sleep Disorders-1 (ICSD-1) adıyla yayınlanmıştır (1991). Sınıflama küçük revizyonlar geçirmiştir (1997 ve 2001 ). 21.03.2009 Merkezi Uyku Kursu- Ankara

Merkezi Uyku Kursu- Ankara ICSD-1 1. Dissomniler a. İntrensek uyku bozuklukları b. Ekstrensek uyku bozuklukları c. Sirkadiyen ritm bozuklukları 2. Parasomniler a. Arousal bozuklukları b. Uyku uyanıklık değişim bozuklukları c. REM uykusu parasomnileri d. Diğer parasomniler 3. Medikal/psikiyatrik uyku bozuklukları a. Mental b. Nörolojik c. Diğer bozukluklar 4. Sınıflandırılamayanlar 21.03.2009 Merkezi Uyku Kursu- Ankara

Merkezi Uyku Kursu- Ankara Rasyonel ve bilimsel geçerliliği olan kanıta dayalı tanımlar içeren, uluslar arası ICD-10 sistemine uygun hastalık kodları bulunan yeni bir sınıflama sistemi oluşturma gereksinimi doğmuştur. AASM yeni uyku hastalıkları sınıflamasını ICSD-2 adı ile yayınlamıştır (2005). 21.03.2009 Merkezi Uyku Kursu- Ankara

Merkezi Uyku Kursu- Ankara ICSD-2 1. İnsomniler 2. Uykuda solunum bozuklukları 3. Santral orijinli hipersomniler 4. Sirkadiyen ritm uyku bozuklukları 5. Parasomniler 6. Uyku ile ilişkili hareket bozuklukları 7. İzole semptomlar 8. Diğer uyku bozuklukları 21.03.2009 Merkezi Uyku Kursu- Ankara

Uykuda Solunum Bozukluklukları (USB) Uyku sırasında solunum paterninde patolojik düzeydeki değişikliklere bağlı olarak gelişen ve hastalarda morbidite ve mortalitenin artmasına yol açan klinik tablolara denir. 21.03.2009 Merkezi Uyku Kursu- Ankara

Uykuda Solunum Bozuklukları A. Santral uyku apne sendromu B. Obstrüktif uyku apne sendromu C. Uykuya bağlı hipoventilasyon ve hipoksemik sendromlar D. Uykuya bağlı diğer solunumsal hastalıklar 21.03.2009 Merkezi Uyku Kursu- Ankara

Merkezi Uyku Kursu- Ankara 21.03.2009 Merkezi Uyku Kursu- Ankara

A. Santral uyku apne sendromu 1. Primer 2. Tıbbi sorunlara bağlı a. Cheyne-Stokes solunumu b. Yüksek irtifa c. a ve b dışında bir medikal sorun 3. İlaç ya da madde bağlı 4. İnfantın primer uyku apnesi 21.03.2009 Merkezi Uyku Kursu- Ankara

B. Obstrüktif uyku apne sendromu 1. Erişkin 2. Pediatrik 21.03.2009 Merkezi Uyku Kursu- Ankara

C.Uykuya bağlı hipoventilasyon ve hipoksemik sendromlar İdiyopatik nonobstrüktif alveolar hipoventilasyon 2. Kongenital santral alveolar hipoventilasyon 3. Tıbbi durumlara bağlı hipoventilasyon/ hipoksemi a. Pulmoner parankim ve damar yapısına, b. Alt solunum yollarına, c. Nöromusküler ya da göğüs duvarı sorununa bağlı hipoventilasyon/ hipoksemi 21.03.2009 Merkezi Uyku Kursu- Ankara

Pratik sınıflama ve ICSD-2 karşılaştırılması Basit horlama Üst solunum yolu rezistansı sendromu Obstrüktif uyku apne sendromu Santral uyku apne sendromu Overlap sendromu Obezite hipoventilasyon sendromu ICSD-2 (2005) Uyku bozukluklarının 7. grubu olan izole semptomlar içinde horlama olarak sınıflandırılmıştır OSAS’ın bir paterni olarak tarif edilmiştir USB’nun 2. başlığı USB’nun 1. başlığı “Medikal durumlara bağlı uykuda hipoventilasyon/hipoksemi” başlığı altında “Pulmoner parankimal veya vasküler patolojiye bağlı” ve “Alt solunum yolu obstrüksiyonuna bağlı” alt başlıkları olarak sınıflandırılmıştır. “Medikal durumlara bağlı uykuda hipoventilasyon/hipoksemi” başlığı altında “Nöromuskuler ve göğüs duvarı hastalıklarına bağlı” alt başlıkları olarak sınıflandırılmıştır. 21.03.2009 Merkezi Uyku Kursu- Ankara

Merkezi Uyku Kursu- Ankara Tanımlar Apne: Soluk alamama 10 sn veya daha uzun süreyle ağız ve burunda hava akımının % 90 dan daha fazla azalması. 3 tip apne vardır: a. Santral apne b. Obstrüktif apne c. Mikst apne 21.03.2009 Merkezi Uyku Kursu- Ankara

Merkezi Uyku Kursu- Ankara 21.03.2009 Merkezi Uyku Kursu- Ankara Santral apne

Merkezi Uyku Kursu- Ankara 21.03.2009 Merkezi Uyku Kursu- Ankara Obstrüktif apne

Merkezi Uyku Kursu- Ankara 21.03.2009 Merkezi Uyku Kursu- Ankara Mikst apne

Merkezi Uyku Kursu- Ankara Hipopne: 10 sn veya daha uzun süreyle ağız ve burundaki hava akımında % 50 veya daha fazla azalma ile birlikte oksijen satürasyonunda % 3 düşme veya 10 sn veya daha uzun süreyle ağız ve burundaki hava akımında % 30 veya daha fazla azalma ile birlikte oksijen satürasyonunda % 4 düşme veya arousal gelişimidir. 3 tip hipopne vardır: a. Santral hipopne b. Obstrüktif hipopne c. Mikst hipopne 21.03.2009 Merkezi Uyku Kursu- Ankara

Merkezi Uyku Kursu- Ankara Apne-hipopne indeksi (AHİ): Uykuda görülen apne ve hipopne sayılarının uyku süresine bölünmesi sonucu elde edilen değerdir. Aruosal: Uyku sırasında daha hafif uyku evresine veya uyanıklık durumuna ani geçiş. Arousallar apne ve hipopneleri sona erdiren, uyanayazma olarakta tarif edilen vücudun bir çeşit sigortasıdır. RERA(Arousal ilişkili solunum çabası): Apne veya hipopne olarak tanımlanmayan solunum çabasında en az 10 sn süreli artış ile karakterize ve arousal ile sonlanan durumdur. RDI(respiratory disturbance index): Solunum sıkıntısı indeksi (SSİ). Uyku saati başına düşen apne, hipopne ve RERA’nın toplam sayısıdır. 21.03.2009 Merkezi Uyku Kursu- Ankara

Merkezi Uyku Kursu- Ankara Uyku apne sendromu Uyku sırasında tekrarlayan tam veya kısmi üst solunum yolu obstrüksiyon atakları ve sıklıkla kan oksijen satürasyonunda azalma ile karakterize bir sendromdur. 21.03.2009 Merkezi Uyku Kursu- Ankara

Obstrüktif uyku apne sendromunda sınıflama Hafif AHİ: 5-15 Orta AHİ: 16-30 Ağır AHİ: 30 un üstü 21.03.2009 Merkezi Uyku Kursu- Ankara

Merkezi Uyku Kursu- Ankara Cheyne-Stokes solunumu: Solunumda kreşendo-dekreşendo tarzında artıp azalmalar arasında apneler vardır, siklus süresi uzundur. Kalp yetmezliği, serebrovasküler hastalıklar ve renal yetmezlikte görülür. Periyodik solunum: Kreşendo- dekreşendo arasında hipopneler vardır, siklus süresi daha kısadır. Yüksek rakım nedeniyle olur. 21.03.2009 Merkezi Uyku Kursu- Ankara

Merkezi Uyku Kursu- Ankara 21.03.2009 Merkezi Uyku Kursu- Ankara Cheyne-Stokes solunumu

Uyku ile ilişkili solunum bozuklukları A. Santral uyku apne sendromu B. Obstrüktif uyku apne sendromu C. Uykuya bağlı hipoventilasyon ve hipoksemik sendromlar D. Uykuya bağlı diğer solunumsal hastalıklar 21.03.2009 Merkezi Uyku Kursu- Ankara

A. Santral uyku apne sendromu 1. Primer 2. Tıbbi sorunlara bağlı a. Cheyne-Stokes solunumu b. Yüksek rakım c. a ve b dışında bir medikal sorun 3. İlaç ya da maddeye bağlı 4. İnfantın primer uyku apnesi 21.03.2009 Merkezi Uyku Kursu- Ankara

Primer Santral Apne Sendromu 1. Aşağıdakilerden en az biri olmalı - aşırı gündüz uykululuğu - uykuda sık arousal veya uyanıklıklar veya insomni yakınması - nefes darlığı ile uyanma 2. Polisomnografide uykunun her saatinde ortalama en az 5 santral apne varlığı 3. Bozukluk başka bir uyku bozukluğu, tıbbi veya nörolojik bozukluk veya ilaç ve madde kullanımı ile açıklanamamalı 21.03.2009 Merkezi Uyku Kursu- Ankara

Cheyne-Stokes solunumu 1. Solunum bozukluğu ciddi bir tıbbi hastalıkla (kalp yetmezliği, inme, böbrek yetmezliği) ilişkili olmalı 2. Bozukluk başka bir uyku bozukluğu, ilaç, madde kullanımı ile açıklanamamalı 3. PSG’de uykunun her saatinde en az 10 santral apne veya hipopne olmalı 4. Hipopneler kreşendo-dekreşendo paterninde olmalı 5. Uyku yapısı bozulmalı ve sık arousal olmalı 21.03.2009 Merkezi Uyku Kursu- Ankara

Merkezi Uyku Kursu- Ankara 21.03.2009 Merkezi Uyku Kursu- Ankara

Yüksek rakım periyodik solunumu 1. Yakın zamanda en az 4000 m rakıma çıkma öyküsü 2. NREM uykuda belirgin olmak üzere, saatte 5 den fazla santral apne varlığı 21.03.2009 Merkezi Uyku Kursu- Ankara

Cheyne-Stokes dışında tıbbi durumlara bağlı santral uyku apnesi 1. Tıbbi bir bozukluğa ikincil 2. Cheyne-Stokes solunumunun özellikleri yoktur 3. Beyin sapı lezyonları, kardiyak ve renal bozukluklar sonucu gelişebilir 21.03.2009 Merkezi Uyku Kursu- Ankara

İlaç ya da maddeye bağlı santral apne sendromu 1. Hasta en az 2 ay süreyle uzun etkili opioid alıyor olmalı 2. PSG’de santral apne indeksi 5’den fazla veya periyodik solunum olmalı 3. Bozukluk başka bir uyku bozukluğu, tıbbi veya nörolojik hastalık ile açıklanamamalı 21.03.2009 Merkezi Uyku Kursu- Ankara

Uyku ile ilişkili solunum bozuklukları A. Santral uyku apne sendromu B. Obstrüktif uyku apne sendromu C. Uykuya bağlı hipoventilasyon ve hipoksemik sendromlar D. Uykuya bağlı diğer solunumsal hastalıklar 21.03.2009 Merkezi Uyku Kursu- Ankara

Merkezi Uyku Kursu- Ankara 21.03.2009 Merkezi Uyku Kursu- Ankara

Obstrüktif uyku apne sendromu Erişkin obstrüktif uyku apnesi: A: Hasta şu durumlardan en az birini belirtmeli: - Uyanıkken olan uyku atakları, gündüz uykululuk hali, yorgunluk, uykusuzluk - Uykuda nefes durması, boğulma hissi veya öksürük ile uyanma - Yatak partnerinin belirttiği aşırı horlama, nefes alıp vermede durma veya her ikisinin birlikte olması 21.03.2009 Merkezi Uyku Kursu- Ankara

Merkezi Uyku Kursu- Ankara 2. PSG’de şunlar olmalı: - Uykunun her saatinde 5 veya daha çok solunum olayı (apne, hipopne veya RERA) - Her bir solunum olayında solunum çabası saptanmalı 3. Bozukluk başka bir uyku bozukluğu, tıbbi veya nörolojik hastalık ile açıklanamamalı 21.03.2009 Merkezi Uyku Kursu- Ankara

Merkezi Uyku Kursu- Ankara B. 1. PSG’de şunlar olmalı: - Uykunun her saatinde ortalama 15 veya daha çok solunum olayı (apne, hipopne, RERA) - Her bir solunum olayında solunum çabası saptanmalı 2. Bozukluk başka bir uyku bozukluğu, tıbbi veya nörolojik hastalık ile açıklanamamalı 21.03.2009 Merkezi Uyku Kursu- Ankara

Uyku ile ilişkili solunum bozuklukları A. Santral uyku apne sendromu B. Obstrüktif uyku apne sendromu C. Uykuya bağlı hipoventilasyon ve hipoksemik sendromlar D. Uykuya bağlı diğer solunumsal hastalıklar 21.03.2009 Merkezi Uyku Kursu- Ankara

C.Uykuya bağlı hipoventilasyon ve hipoksemik sendromlar İdiyopatik nonobstrüktif alveolar hipoventilasyon 2. Kongenital santral alveolar hipoventilasyon 3. Tıbbi durumlara bağlı hipoventilasyon/ hipoksemi a. Pulmoner parankim ve damar yapısına, b. Alt solunum yollarına, c. Nöromusküler yada göğüs duvarı sorununa bağlı hipoventilasyon/ hipoksemi 21.03.2009 Merkezi Uyku Kursu- Ankara

İdiyopatik nonobstrüktif alveolar hipoventilasyon PSG’de 10 sn den daha uzun süreli solunum yüzeyelleşmesi epizodları saptanır ve bu epizodlara arteriyal oksijen desatürasyonu, sık uyanıklık tepkileri veya bradi-taşikardi eşlik eder. Solunumu etkileyebilecek primer akciğer hastalığı, iskelet malformasyonu veya nöromusküler hastalık yoktur. Bozukluk başka bir uyku bozukluğu, tıbbi veya nörolojik hastalık ile açıklanamamalı. 21.03.2009 Merkezi Uyku Kursu- Ankara

Merkezi Uyku Kursu- Ankara 21.03.2009 Merkezi Uyku Kursu- Ankara

C.Uykuya bağlı hipoventilasyon ve hipoksemik sendromlar Nonobstrüktif alveolar hipoventilasyon 2. İdiyopatik kongenital santral alveolar hipoventilasyon 3. Tıbbi durumlara bağlı hipoventilasyon/ hipoksemi a. Pulmoner parankim ve damar yapısına, b. Alt solunum yollarına, c. Nöromusküler yada göğüs duvarı sorununa bağlı hipoventilasyon/ hipoksemi 21.03.2009 Merkezi Uyku Kursu- Ankara

Pulmoner parankim ve damar yapısına bağlı hipoventilasyon hipoksemi Akciğer parankim hastalığı veya pulmoner vasküler hastalık olmalı ve bu durumun hipokseminin birincil nedeni olduğunu düşündüren bulgular olmalı.. 2. Uyku sırasında arteriyal kan gazları ölçümünde şunlardan en az biri saptanmalı: - Uyku sırasında en az 5 dk. süre ile oksijen satürasyonu %90’nın altındadır - Toplam uyku süresinin % 30’dan fazlasında oksijen satürasyonu %90’dan azdır - Uykuda arteriyal PaCO2 anormal yüksek veya uyanıklığa göre belirgin yüksektir 3. Bozukluk başka bir uyku bozukluğu, tıbbi veya nörolojik hastalık ile açıklanamamalı. 21.03.2009 Merkezi Uyku Kursu- Ankara

C.Uykuya bağlı hipoventilasyon ve hipoksemik sendromlar Nonobstrüktif alveolar hipoventilasyon 2. İdiyopatik kongenital santral alveolar hipoventilasyon 3. Tıbbi durumlara bağlı hipoventilasyon/ hipoksemi a. Pulmoner parankim ve damar yapısına, b. Alt solunum yollarına, c. Nöromusküler yada göğüs duvarı sorununa bağlı hipoventilasyon/ hipoksemi 21.03.2009 Merkezi Uyku Kursu- Ankara

Alt solunum yollarında tıkanıklığa bağlı hipoventilasyon hipoksemi 1. Alt solunum yollarının tıkayıcı bir hastalığı olmalı ve bu durumun hipokseminin birincil nedeni olduğunu düşündüren bulgular olmalı 2. Uyku sırasında arteriyal kan gazları ölçümünde şunlardan en az biri saptanmalı: - Uyku sırasında en az 5 dk süreyle O2 sat. %90’nın altındadır - Toplam uyku süresinin % 30’dan fazlasında oksijen satürasyonu %90’dan azdır - Uykuda arteriyal PaCO2 anormal yüksek veya uyanıklığa göre belirgin yüksektir 3. Bozukluk başka bir uyku bozukluğu, tıbbi veya nörolojik hastalık ile açıklanamamalı. 21.03.2009 Merkezi Uyku Kursu- Ankara

C.Uykuya bağlı hipoventilasyon ve hipoksemik sendromlar Nonobstrüktif alveolar hipoventilasyon 2. İdiyopatik kongenital santral alveolar hipoventilasyon 3. Tıbbi durumlara bağlı hipoventilasyon/ hipoksemi a. Pulmoner parankim ve damar yapısına, b. Alt solunum yollarına, c. Nöromusküler yada göğüs duvarı sorununa bağlı hipoventilasyon/ hipoksemi 21.03.2009 Merkezi Uyku Kursu- Ankara

Merkezi Uyku Kursu- Ankara Nöromusküler yada göğüs duvarı sorununa bağlı hipoventilasyon/ hipoksemi 1. Sinir-kas hastalıkları veya göğüs duvarındaki bozukluğun hipokseminin birincil nedeni olduğunu düşündüren bulgular olmalı 2. PSG veya uyku sırasında arteriyal kan gazları ölçümünde şunlardan en az biri saptanmalı: - Uyku sırasında en az 5 dk süreyle O2 sat. %90’nın altındadır - Toplam uyku süresinin % 30’dan fazlasında oksijen satürasyonu %90’dan azdır - Uykuda arteriyal PaCO2 anormal yüksek veya uyanıklığa göre belirgin yüksektir 3. Bozukluk başka bir uyku bozukluğu, tıbbi veya nörolojik hastalık ile açıklanamamalı. 21.03.2009 Merkezi Uyku Kursu- Ankara

Merkezi Uyku Kursu- Ankara 21.03.2009 Merkezi Uyku Kursu- Ankara

Diğer uyku ile ilişkili solunum bozuklukları Başka yerde sınıflandırılamayan veya tanı kriterlerini doldurmayan veya yeterli tetkik yapılamadığı için tanı konulamayan uyku ile ilişkili solunum bozuklukları için kullanılır. 21.03.2009 Merkezi Uyku Kursu- Ankara

Merkezi Uyku Kursu- Ankara Teşekkür ederim.... Dr. Bülent Çiftçi Ebru çalışması 21.03.2009 Merkezi Uyku Kursu- Ankara