ATEŞLİ ÇOCUKLARA YAKLAŞIM DR MEHMET ÇULHA

Biri arttığında ateş onu Isıtarak yok eder Hipokrat M.Ö. 400. YY Vücut Harmonisi: Kan Balgam Sarı safra Kara safra Biri arttığında ateş onu Isıtarak yok eder

Doğanın düşmanı yok eden gücü Thomas Sydenham (1624-1689) "the Shakespeare of Medicine" Ateş: Doğanın düşmanı yok eden gücü

Hayvanların vücut ısısı 5-6oC artırılınca ölüyor CLAUDE BERNARD 1813-1878 Fransız Fizyolog Hayvanların vücut ısısı 5-6oC artırılınca ölüyor

1871; Wunderlich İlk kez termometre kullandı: “Hastalıklarda Ateşin Seyri” Normal vücut ısısı: 37oC Ateş bir hastalık belirtisidir!

VÜCUTTA ISI OLUŞUMU • Besin enerjisinin ısıya dönüşümü • Barsak hareketleri • Kalp kasının kasılması • Kan akımı • Biyokimyasal reaksiyonlar • Kas çalışması Üretilen ısı kan damarları sayesinde dağıtılır

37oC Termostat 35oC

Koltuk altı ısısı 0.5 C < oral ısı Rektal ısı 0.5 C > oral ısı Normal vücut ısısı Koltuk altı: 36C -37.2 C arasıdadır. Oral ısı: 37C Rektal ısı 36.1C -38 C Koltuk altı ısısı 0.5 C < oral ısı Rektal ısı 0.5 C > oral ısı Rektal ısı 1 C > Koltuk altı ısısı Hipotermi şokta uzun süre soğukta kalmada.

Vücut ısısı sabahın erken saatlerinde 05. 00 –07. 00’de en düşük, 16 Vücut ısısı sabahın erken saatlerinde 05.00 –07.00’de en düşük, 16.00-18.00 arasında en yüksek düzeydedir. Çocuklar sirkadiyen ritmi 2 yaş civarında kazanır. Bu oynamalar 0.6 C kadardır (0.9 –1.1C)

Sıcak banyo aldıktan sonra Güneşte uzun süre kaldıktan sonra Yemekten hemen sonra Sıcak banyo aldıktan sonra Güneşte uzun süre kaldıktan sonra Büyük eforlardan sonra Aşırı giyimli iken Ovülasyon sırasında vücut ısısı 0.1-0.2 C yüksek bulunur.Rektal ısı 38.5C’ye kadar çıkabilir.

ATEŞ NEDİR ? Hastalıklar sırasında, vücudun savunma mekanizması olarak normal ısısını yükseltmesidir. Vücut ısısı >38C (rektal) ise çocuk ateşli olarak kabul edilir. Hipertermi çevre ısının yüksekliğine bağlı olarak vücut ısının yükselmesidir. Basit olarak vücut ısısının normalin üzerine çıkması olarak da ifade edilir. Termoregülasyon sonucu yükselen vücut ısısı için kullanılması doğrudur.

Hipotermi < 35.5C (oral ısı) Ateş: rektal ısı > 38C Koltuk altı ısısı >37.2 Oral ısı > 37.5 Subfebril ateş: 37-37.5 C Hipertermi > 41 C Hipotermi < 35.5C (oral ısı)

Enfeksiyonlar ateşin en sık nedenlerinden birisi olmakla birlikte, enflamatuar, neoplastik ve immünolojik hastalıklar çoğu kez ateşle seyreder.

Ateş patogenezi iyi bilinmez Isı regülasyonunda hipotalamustaki merkezlerin rolü olduğu, ateş yükselmesinin moleküler düzeyde değişikliklerle ilişkili olduğu bilinmektedir.

Ateşe neden olan pirojen maddeler ekzojen veya endojen olabilir Eksojen pirojenler: Bakteri, endotoksin, virüs, mantar,antijen – antikor kompleksleri ve bazı ilaçlar Gr(-) bakteriler ....... Endotoksin Staf. Aureus .......... Enterotoksin Grup A strep ........... Eritrojenik toksin, toksin -1

Hipotalamusun preoptik bölgesindeki termoregülasyon merkezinde: Termostat Normal ateş için düzenleme noktası Isı üretimini kontrol eden nokta Isı harcanmasını sağlayan nokta 4 ayrı bölge

IL-1, IL-1  IFN-  TNF-, TNF-  IL-6  Endojen pirojen hipotalamusta prostaglandin E2, monoaminler,cAMP sentezini başlatır Enfeksiyonlara , herhangi bir doku hasarına, enflamasyona veya antijetik uyarıya konak endojen pirojenler oluşturarak yanıt verir.polipeptid yapşısında olan endojen pirojenler ateşe neden olur .BUNLAR DOLAŞIMA DOĞRUDAN YADA DOLAYLI OLARAK LENF YOLU İLE KATILIR VE HİPOTALAMUSA ULAŞIRLAR. Hipotalamusun preoptik bölgesindeki termoregülasyon merkezi.

ateş ortaya çıkar Bu uyarı sonucu düzenleme eşiği yükselir Periferik vazokonstriksiyon Isı üretimi artışı Isı harcanmasının azalması İle ateş ortaya çıkar

Endojen pirojenlerin indüklediği ateş 10-15 dakikada ortaya çıkar Eksojen pirojenlere febril yanıt ise daha geç olmaktadır.

Deneysel çalışmalarda vücut ısısının artması ile konağın savunma işlevlerinin arttığı gösterilmiştir. Ateş ile T ve B hücre yanıtı, sitolitik T hücre oluşumu, immünglobulin yanıtı artmakta, mikrop üremesi baskılanmaktadır.

Hipertermi Düzenleme eşiğinin normal olmasına karşın, Çevresel stresin santral termoregülasyon merkezinin vücut ısısını sürdürme kapasitesini aşmasına veya termoregülasyonu sağlayan faktörlerin idameyi sağlama kapasitesini yitirmesine bağlı olarak vücut ısının yükselmesidir. Sıcak hastalığı olarak tanımlanır Vücut çekirdek ısısı 45.6 C’ye kadar yükselebilir

Hipertiroidi ... Isı üretim artışı Anhidrotik ekdodermel displazi .... Terleme ve evaporasyonla ısı kaybındaki düzensizlik Antikolinerjik, fenotiyazin,LSD gibi ilaçlar... Santral ve periferik regülasyonu bozarak hipertermiye yol açarlar.

ATEŞ TİPLERİ Remitant (bacaklı) ateş: Sabah – akşam ısı farkı 1 C’den fazladır. Sabah ateşi hiçbir zaman normal düzeylere inmez (Sepsis, süppüratif hst,Tbc). İntermitant (aralıklı) ateş: Bir iki günde bir birden yükselir, arada 1-3 gün ateş normaldir. Günlük oynamalar sırasında ısı normalede iner (Sıtma,kolanjit). Hektik ateş: günlük ısı oynamaları 1.4 C’den fazladır. Remitant veya intermitant özellikte olabilir. Subfebril ateş: akşamları 37.7’i geçmez. Sabah normal veya 0.1-0.2 C fazladır (Tbc, fokal enf habis hast.). Antibiotiklerin yaygın kullanılması nedeni ile karekteristik ateş tipleri artık az görülmektedir.pseudomalarik ateş. pel-ebstein.

Kontinü ( devamlı) ateş: günlük oynamalar 0 Kontinü ( devamlı) ateş: günlük oynamalar 0.3 C’den azdır (Tifo,Tbc, Pnömoni) Ondülan (dalgalı) ateş: Yavaş yükselir 1 kaç gün (7-14 gün) yüksek kaldıktan sonra yavaş yavaş düşer. 1 kaç gün (5-7gün) düşek kaldıktan sonra yavaş yavaş yükselir. Bu dalgalanma haftalarca sürebilir (Brucella, Hodgkin ) Relapsing (tekrarlayıcı) ateş:Birkaç gün (3-4 gün) yükselir, sonra ara verir (1 hafta) ve tekrar yükselir (Borellia grubu spiroketlerle gelişen hummai racia). Düzensiz ateş: Sabah akşam ateş farkı 1C’den az, bazen fazladır (Tbc, hodgkin,böbrek ve kolon kanseri). Ateşin gidişi hastalıkların tanısında her zaman yol gösterici değildir.

ATEŞİN SONLANIŞI Lysis  Yavaş yavaş birkaç günde normale iner Crisis Birden bir kerede normalleşir.

Ateş normalken taşikardi varsa Enfeksiyon dışı nedenler Toksinleri ile etkili bakterilerin sorumlu olduğu enfeksiyonlar Ateş yüksekliğine göre relatif bradikardi Bazı ilaçlar, Tifo, bruselloz,leptospiroz, lyme hastalığı Viral myokardit, enfektif endokardit Kalp tutulumu olan ARA 1 C ateş artışına karşı nabız 20 artar

ATEŞ NASIL ÖLÇÜLÜR ? Ateş mutlaka derece ile ölçülmelidir. Elle dokunarak ölçülen ateş yanıltır. 3 ay altındakilerde koltuk altı, 3ay- 5 yaş arası makattan , 5 yaş üzeri uyumlu çocuklarda ise ağızdan ateş ölçümü daha uygundur. 1 yaşın altındaki çocuklarda kulaktan ateş ölçümü güvenli değildir. Rectal ölçüm doğrulukta altın standarttır. Rektal bölgedeki geniş kas kitlesinden dolayı cor vücut ısısında ani değişikliklerden etkilenmez.

DERECE TİPLERİ Civalı derece, elektronik derece (kulaktan, koltuk altı,oral) Çeşitli termometrelerin sensitivite ve spesifitesi ile çesitli çalışmalara rağmen klinik sonuçlar yetersizdir. Dijital dereceler civalı derecelerden daha hızlı ve sıklıkla daha doğru sonuç vermektedirler.

Civalı derece Civalı dereceler evlerde hastanelerde geleneksel olarak kullanılmaktadır. Mamafi, ebeveyinlerin çoğu bunları okumada yetersizdir. Uygulama öncesi dereceyi iyice silkelemek ve civayı 35 C’ye indirmek gerekir.

Koltuk altı terli olmamalı ve iyice yerleştirilmelidir Koltuk altı terli olmamalı ve iyice yerleştirilmelidir. En az 3-5 dk, hatta 8 dk tutulmalıdır. Rektal ölçümde 2-3 dakika tutulur. Civalı cam derecelerin kırılma riski olduğundan elektronik dereceler tercih edilir.

Digital termometreler Rektal, oral veya aksiller olarak kullanılabilirler. Hem oral hemde aksiller yolla dijital termometreler arasında önemli bir farklılık yoktur . Genellikle 60 sn’de sonuç verir. It is extrapolated that rectal measurements also correlate well. Digital thermometers generally take 60 seconds to give a measurement; they use a "predictive" mode, in which they estimate the final temperature based on the rate of temperature change.

Oral ısı ölçümü 5 yaş üstü kopere çocuklarda oral ısı ölçümü uygulanır, kor vücut ısısı ile koreledir . Sıcak veya soğuk likid tüketimi, taşipne, veya ağızdan soluma ile etkilenebilir. Doğru ölçüm için termometre sublingual bölgeye 2-4 cm sokulur. . (Some children as young as 3 years old may be able to cooperate.) Parents should monitor the child during the period of measurement because of the possibility that the child will try and falsify the reading—by holding the thermometer close to a light bulb, for example.

Aksiller ısı ölçümü Bir çok çalışmalar aksiller ısı ölçümünün düşük sensitivite ve yüksek variabilitesi olduğunu göstermiştir. Accuracy of infrared ear thermometry and traditional temperature methods in young children. Heart & Lung 1994;23:181 30 çocukla yapılan klinik çalışmada , mesane ısı ölçümü rektal, kulak ve aksiller ısı ölçümü ile karşılaştırıldığında, sırasıyla % 95, %85, ve %60 mesane ölçümü ile korelasyon vardı. even with a correction factor added to the axillary measurement.11

Aksiller ısı ölçümü Daha rahat ölçülür Enfeksiyon riski düşük Çevre şartlarından etkilenir Güvelinemiyebilinir Yüksek aksiller ısı büyük olasılıkla doğrudur. Çünkü aksiller vücut ısısı rektal vücut ısısından daha düşüktür.

Emzikle ısı ölçümü Son 8 yılda sıklıkla kullanılmaktadır. <2 yaş çocuklarda kullanılır Supralingual ısı ölçümü rectal ısı ölçümünden 0.3 C daha düşüktür. Ölçüm sonucuna kadar emzik ağız içinde olmalı Güvenilirlik ? so this amount must be added to the thermometer reading or the sensitivity is unacceptably low (72% without adding 0.5º F, vs. 92% when this amount is added).12

Kulaktan ısı ölçümü Timpanik membrandan yayılan ısının miktarını tespit eder. 3 sn’den kısa sürede ölçer Hızlı ve konforlu Orta kulak enfeksiyonunda kulaktan ölçen derecelerde yanıltır, daha yüksek ölçer. Ear thermometers are fast and comfortable and are free of the risk of infection or injury. There is controversy, however, about their reliability. For one thing, the ear probe, designed for adults and therefore comparatively wide for children, makes pointing the infrared beam at the tympanic membrane of a young child difficult, potentially leading to false readings.

Küçük çocuklarda kulak zarına tam oturmadığı için yanlış ölçer Çeşitli çalışmalarda sağ ve sol kulak arasında geniş farklılık tespit edilmiştir. Ayni kulaktan ölçümler bile büyük oranda değişkendir Tympanic membrane temperature as a measure of core temperature. Arch Dis Child 1999;80:262 Bu nedenle sadece bir kulaktan (genellikle sol kulaktan, çünkü hemşirelerin çoğu sağ elini kullanır) ölçüm tavsiye edilir. Birden fazla ölçüm yapılıp en yüksek olanı kabul edilir.

Otitis media, kulak kiri ve ağlama sırasında yanlış okur. 1995;25(1):21

. Ayrıca çocuklarda kulak yolu daha kısadır ve çevre ısı değişiklerinden erişkinden daha çok etkilenir.

Plastik strip termometreler Çok güvenilir değiller

Plastik strip termometreler Yeni geliştirilmiştir Çocuğun alnına konulan alıcı kullanarak temporal arter üzerindeki deriden yayılan infrared radyasyon ölçülmesi ile ısı tespit edilir Sensitivite >38 C’de %65, >39.4 C’de %92’dir. Geniş çapta kullanılması daha ileri çalışmalara ihtiyaç vardır.

Çocukluk çağında ateş neden önemlidir ? En sık rastlanan belirtilerden biridir Genellikle basit viral hastalıklardan kaynaklanır Nadiren yaşamı tehdit eden ciddi bakteriyel enfeksiyonlar söz konusudur Ailede ateş fobisi

Ateşli çocukların % 4’ünde konvülsiyon görülebilir ve %50’sinde tekrarlayabilir Kronik akciğer, karaciğer, böbrek ve doğuştan kalp hastası olan çocuklar ateşle oluşan ek yükü kaldıramayabilir Bağışıklık sistemi yetersiz veya baskılanmış çocuklarda ciddi bakteriyel enfeksiyonun varlığını gösterebilir Okul aksamakta, anne ve baba çalışması engellenmektedir

Antipiretiklerin önemli yan etkileri unutulmamalı Antipiretiklerin önemli yan etkileri unutulmamalı. Dikkatli kullanılmalı Aşırı ve lüzumsuz antipiretik tüketiminin çocuğa ve aileye getireceği yük Antipiretikler ateş tedavisinde yararlıdır fakat ateşe neden olan hastalığı tedavi etmez.

Çocuklarda yaşamı tehdit edebilecek akut ateşli hastalıklar I.Enfeksiyonlar II.Kollajen – Vasküler Hastalıklar III.Diğer Nedenler (Hipertermik durumlar)

Enfeksiyonlar A. MSS Akut bakteriyel menenjitler Ensefalitler B.Üst solunum yolları Akut epiglottit Retrofaringeal abse Laringeal difteri (nadir) Krup sendromu C.Alt solunum yolları Ağır pnömoni Tüberküloz, milier TBC D.Kalp Miyokardit Bakteriyel endokardit Süpüratif perikardit E.Gastroentestinal AGE Apandisit Peritonit F.Kas-iskelet sistemi Nekrotizan miyozis/fassitis G.Sistemik enfeksiyonlar Meningokoksemi Diğer bakteriyel sepsisler Toksik şok sendromu

Kollajen – Vasküler Hastalıklar Akut romatizmal ateş Kawasaki hastalığı Stevens-Johnson sendromu

Diğer Nedenler (Hipertermik durumlar) Tirotoksikoz Sıcak çarpması Akut ilaç zehirlenmeleri (atropin, aspirin, amfetamin,kokain) Malin hastalıklar

ATEŞLİ ÇOCUKLARDA ÖYKÜDE NELER ARANMALIDIR Yaş Ateşi kim ölçtü? İlaç kullanıyor mu? Çevre ısısı (hipertermi) Kaç gündür En yüksek ölçülen seviye nedir Yakın zamanda aşı uygulanmış mı? Aileye göre çocuk hasta ise neden böyle düşündükleri sorulur

Burun akıntısı, öksürük, nefes almada güçlük, hırıltılı solunum, ishal, yürümede güçlük, baş ağrısı, kusma gibi belirtiler viral veya fokal bir enfeksiyonun belirtisi olabilir Döküntü var mı Ateş sırasında konvülsif hareketlerin varlığı Ailede hasta kişi var mı ? Kısa süre önce antibiyotik kullanımı Bağışıklık sistemi bozukluğu, orak hücreli anemi ve splenektomi geçirenler ile kemoterapi altında olanlar veya uzun süreli kemoterapi olanlar ciddi bakteriyel enfeksiyon için riskli grubu oluşturur Metabolik hastalık, kr. böbrek, akciğer ve kalp hastalığı olanlar artan gereksinimi karşılayamazlar ve yetersizliğe girebilirler.

SEMPTOMATİK ATEŞ TEDAVİSİ NASIL YAPILIR Ateşin düşürülmesi ※ Ateş tedavisi Amaç vücut ısısının normale döndürülmesi olmamalıdır Büyük çocukların kendini iyi hissettiği küçük çocukların ise rahatladığı bir vücut ısısı düzeyi tedavi için yeterlidir. Ateşin düşmesi altta yatan hastalığın tedavisi anlamına gelmediği gibi ciddi bakteriyel enfeksiyon ile viral hastalık ayırıcı tanısına da yardımcı olmaz

HAFİF ATEŞTE Giysileri çıkarılır Bol sıvı verilir Ortam ısısına dikkat edilir Antipiretik gerekli değildir

YÜKSEK ATEŞTE Antipiretik verilebilir İlaç verildikten en az yarım saat sonra ılık su uygulanabilir Ateşli konvülsiyon geçiren çocuklarda ateş tedavisine öncelik verilmelidir

Soğuk veya buzlu su, sirke kullanılmamalı, özellikle alkol ve kolonyanın zehirlenmelere neden olacağı unutulmamalıdır Soğuk uygulama vücut ısı kaybını artırır fakat ısı kontrol merkezinde ayar değişmediği için vücut ısısı tekrar yükselir  üşüme titreme çocuğu husursuz eder

  Antipiretik ilaçlar kullanılırken doz ayarına, dozlar arası süreye dikkat edilmeli Kombine antipiretik kullanımından kaçınılmalıdır Antipiretiklerin önemli yan etkilerinin olduğu ve zehirlenmelere yol açabileceği unutulmamalıdır  

Fizik Muayene Amaç: Hastanın genel durumunu değerlendirmek ve ateş nedeni olabilecek bir odağı araştırmak olmalıdır. Hasta – toksik görünüm Bilinç ve doku perfüzyonu Enfeksiyon kaynağı <3 ay bebeklerde subjektif değerlendirme yanıltıcı olabilir. Beyin dokusunun perfüzyonundaki bir bozulma bilinç değişikliğine neden olur. İshal ve kusma olmadan doku perfüzyonunun bozuk olması septik şok belirtisidir. < 3 ay çocuklarda perfüzyon bozukluğu ve bilinç kaybının geçici olabileceği unutulmamalıdır.

Ateş tekrar ölçülmeli Vital bulgular, genel durum Solunum sistemi Kardiyovasküler sistem Döküntü LAP Kulak muayenesi Kas-İskelet sistemi Menenjial belirtiler

Akut ateşli çocuklara nasıl yaklaşılmalıdır? Yaş-ateş süresi- en yüksek olduğu seviye 5 günden az süreli ateşe akut ateş denir Nedeni bilinmeyen ateş konusunda değişik tanımlar vardır. Günde 38.5 C ve üstü olan ve iki haftadan fazla süren ve bir neden bulunamayan ateşli duruma nedeni bilinmeyen ateş denir.

Ateşli bir hastalık sırasında gelişebilecek bir bakteriyemi kendiliğinden gerileyebileceği gibi yaşamı tehdit edebilecek menenjit, bronkopnömoni, osteomiyelit ve sepsis gibi ciddi enfeksiyonlara da yol açabilir. < 3 ay bebeklerde kültür sonucu gelene kadar antibiotik başlanmalıdır.

Bütün yaş guruplarında toksik veya hasta görünenler ile yenidoğanlar, bağışıklık sistemi yetersizliği olanlar ile kemoterapi alanlarda tartışmasız sepsis protokolu uygulanmalıdır.

<3 yaş çocuklarda ateşe neden olan hastalıklar Otitis media %37 Nonspesifik hastalıklar %25 Pnömoni %15 Viral hastalıklar %13 Tanınabilen bakteriyel hastalıklar %10

Ateşli çocuklarda tanı ve tedaviye yaklaşımı kolaylaştırmak için klinik araştırmalar ve deneyimlere dayanarak yaş grupları belirlenmiştir. <2 ay bebeklerde bakteriyemi riski %6-10

Ateşli yenidoğan (0-28 günlük) Ateş sık görülmez hatta hipotermiye eğilim Bakteriyemi riski %7.4-13 Etiyoloji; GBS Listeria monocytogenes Gram(-) enterik mikro organizmalar Entero virüs ve Herpes gibi viral enf. Yaş gruplarının özellikleri

28-90 günlük ateşli çocuklar İmmunolojik olarak bakteriyel enfeksiyonları sınırlandırma yetenekleri yenidoğanlardan daha iyidir. Fokal enfeksiyonlar görülebilir Ciddi ve yaygın enfeksiyonlarda gelişebilir Geleneksel yaklaşım yenidoğanlar gibidir Bu yaşlarda viral enfeksiyonlar sık olması nedeni ile geleneksel yaklaşıma seçenek olarak düşük risk gurupları belirlenip yakın izlem ve ayaktan tedavi uygun olabilir.

28-90 günlük ateşli çocuklar Etiyoloji S:pneumoniae H.influenzae GBS Aşılama, bronşiyolit gibi viral hst.

28-90 Günlük ateşli çocuklarda sepsis için düşük risk kriterleri Klinik Daha önce sağlıklı Toksik görünmüyor Enfeksiyon odağı yok (otit dışında) Laboratuvar bulguları Lökosit 5-15 bin/mm3 (bant<1500 bin/mm3) İdrarda gram boyamada bakteri yok İshali varken dışkıda BK<5/alan Solunum sistemi beliryileri varken akciğer grafisi normal ise

3-36 ay arası olan çocuklar Enfeksiyonun yayılma riski, bağışıklık sisteminin olgunlaşması nedeni ile az Yüksek ateşli olmasına karşın, toksik görünmeyen, belirli bir ateş odağı saptanamayan çocukların %5’inde hemokültür (+) GİZLİ BAKTERİYEMİ Hib aşısı yapılmayan toplumlarda GB riski %3-10 (etken bakteri çoğunluklar H. İnfluenza) Hib aşısı yapılan toplumlarda GB riski %1-6 (etken bakteri %92 S.pneumonia)

ETİYOLOJİ S:pneumonia %85 H.influenzae %10 N.menengitis % 3

36 aydan büyük akut ateşli çocuklar Ateş nedeni daha çok lokalize enfeksiyonlardır. Büyük çocuklarda vaskülit ve otoimmün hastalıklar ateşe neden olabilir

KÜLTÜR SONUCU VE İZLEME GÖRE TEDAVİ YÖNLENDİRİLİR Kültürler (-) Ateşsiz ve iyi DİKKATLİ GÖZLEM Hemokültür (-) İyi fakat ateşli Sıkı gözlem 3.kuşak sefalosporin IV HEMOKÜLTÜR + SEPSİS araştır Sonuçlara kadar IV antibiotik İDRAR KÜLTÜRÜ + I.Ateşi var Yatır, sepsis araştır,IV AB II.Ateşsiz Ayaktan AB

ATEŞİN EVDE TEDAVİSİNDE EBEVEYİN BİLGİLENDİRİLMESİ Ateş vücut ısısının normalin (37C’nin ) üzerine çıkmasıdır. Ateş vücudun infeksiyona cevabıdır, ve daima “ciddi enfeksiyon” varlığı anlamına gelmez. Ateş minor enfeksiyonla vücudun savaşı olabilir ve arzu edilen bir cevaptır. Çocuklar aşırı giyinme, aşırı aktivite, sıcak hava ve sıcak yiyecekler daha yüksek vücut ısısına neden olabilir. 38.3C’nin altında bebek huzursuz değil ise tedaviye gerek yok.Konvülsiyon veya Kr. hastalık öyküsü olmadıkça daha yüksek ısılar bile tehlikeli değildir (AAP) . Bebeğin davranışını gözlemlemek önemlidir. İyi yiyor ve uyuyor ise herhangi bir tedaviye ihtiyaç yoktur (AAP).

39C’den yüksek ateşlerde, 20 dakika boyunca 29 – 32 39C’den yüksek ateşlerde, 20 dakika boyunca 29 – 32.2 C’deki su ile küvette sünger ile yıkanır. İstemiyor ise sadece su ile oynamasına izin verilir. Yine huzursuzsa zorlanmaz. Oda ısısı 23.9 C’de tutulur. Alkol kullanma; çocuğu banyoda yalnız bırakma. Az kıyafet giydir.sort, iç çamaşırı, gibi Ekstra sıvı içir.pedialyte, meyva suyu,veya buzlu su gibi. Sade su verme. Ateş düşürücü ilaçlar çocuğun ateşini ve irritabilitesini azaltabilir.

ACİLE GİTME VEYA DOKTORU ARAMAK İÇİN KRİTERLER < 3 aylık çocuk konvülsiyon varsa >40C ateş İlaç veya kompresle düşmeyen ateş 3 günden daha uzun süren ateş Ateşle birlikte döküntü gelişirse Kusuyorsa ve sıvı içemiyorsa Sıvı içmeyi reddediyorsa Çok uykulu, irritable veya uyandırmak zorsa Solunum güçlüğü veya hızlı solunum varsa

Ateşle birlikte döküntü gelişirse Kusuyorsa ve sıvı içemiyorsa Sıvı içmeyi reddediyorsa Çok uykulu, irritable veya uyandırmak zorsa Solunum güçlüğü veya hızlı solunum varsa Ense ağrısı veya ense sertliğinden şikayet ediyorsa Adapted from: The Children’s Hospital of Philadelphia, Emergency Department discharge criteria

Ibuprofen 20mg/kg /gün 3-4 dozda 100mg/5ml < 30kg çocukta max doz 500 mg’ı geçmemeli Yemeklerden sonra kullanılmalı < 6aylık bebekte kullanılmaz Peptik ülserde, bronşial astımda kontrendike. Devamlı kusan veya dehidrate olan çocukta asla kullanılmamalı. YE: dispepsi, G.İ intolerans, cilt döküntüleri, trombositopeni ve G.İ kanama  Beta blokörler, tiazid grubu düretikler ve oral antikoagülanlar ile kullanılmamalı JRA’da 40 mg/kg

ACETAMİNOPHEN 10-15 mg/kg/doz 3-4 kez 120-250 mg/5ml Bazı ilaçların içinde de acetaminofen olabilir. Yüksek doza sebebiyet verebilir. Anemi, renal ve hepatik yetmezlik, kardiyak ve pulmoner şikayetlerde dikkatli kullanılmalı Aşırı duyarlı kişilerde ve G6PD eksikliğinde kontrendikedir YE: Allerji,makulopapüler döküntüler, mide bulantısı ve ürtiker  Antikoagülan, kumarin, indantoin ve fenotiazinlerle birlikte kullanılmamalıdır.

Önerilen tedavi dozunda hiçbir yan etki olmadığı söylense de Kusma va ishal nedeni ile aç olan çocuklarda < 2 yaşta Uzun süre tedavi olanlarda Önerilen dozda bile fulminant hepatit gelişir

HİPERTERMİ Vücutta biriken ısının hemen kaybedilmesi gerektiğinden soğuk veya buzlu su tedavinin en önemli yönüdür Antipiretikler etkili değilse de eğer hipertermi düzeltilemiyor ise kullanılabilinir.

ATEŞ NASIL ÖLÇÜLÜR ? Ateş mutlaka derece ile ölçülmelidir. Elle dokunarak ölçülen ateş yanıltır.Evinizde mutlaka derece bulundurun. Derece ile ateş ölçmeyi bilmiyorsanız size en yakın sağlık ocaklarında hemşirelerden veya çocuk doktorunuzdan öğrenmek için rica edin. Dört tip derece var; cam civalı derece, elektronik derece, kulaktan ölçen derece, emzikle ölçen derece. 1 yaşın altındaki çocuklarda kulaktan ateş ölçümü güvenli değildir. 3 ay altındakilerde koltuk altı, 3ay- 5 yaş arası makattan , 5 yaş üzeri uyumlu çocuklarda ise ağızdan ateş ölçümü daha uygundur.

ATEŞ NE ZAMAN VE NASIL DÜŞÜRÜLÜR? Koltuk altı 38 derecenin üstünde, makattan 39 derecenin üstünde, ateş düşürücü yaşına ve kilosuna uygun dozda uygulanır. Aspirin ateş düşürmek amacı ile artık kullanılmamaktadır, bazı durumlarda REYE sendromu denilen hayatı tehdit eden hastalığa neden olabilmektedir. Günümüzde en sık asetominofen (parasetomol) veya ibuprofen ateş düşürmek amacı ile kullanılmaktadır. Bazen ateşin düşmediği durumlarda dünüşümlü olarak bu iki ilaçta kullanılmaktadır.

Kullandığınız her ateş düşürücü ilacın prospektusünü iyice okuyun, dozları aşmayın, bazı soğuk algınlığı ilaçlarında asetaminofen bulunduğunu unutmayın bu yüzden ateş düşürücü ile birlikte kullanırken doz aşımı açısından dikkatli olun. Ilık suyla banyo koltuk altı 39 derece üstünde ateşlerde ateş düşürücü verildikten 30 dakika sonra özellikle havele geçirme riski olan veya daha önceden ateşli iken havale geçiren çocuklarda uygulanmalıdır.

ATEŞ NASIL DÜŞÜRÜLMEZ? 1.Aspirin 2.Soğuk su 3.Alkol veya sirke 4.Aynı anda 2 ateş düşürücü ilaçla 5.2 ayın altında

NE ZAMAN SOĞUTMA? • Sıcak çarpması • Yüksek ateşe bağlı bilinç bulanıklığı • Yüksek ateşle birlikte havale nöbeti geçirme • 41oC üzerinde ateş • İlaçların etkisi çıkana kadar

NASIL SOĞUTMA? • Geniş bir kabın içine 5-10 cm yüksekliğinde su • Ilık su (29-32oC) • Çocuk oturtulur • Bez suda ıslatılarak vücudu silinir • Titreme olursa suyun sıcaklığı artırılır veya son verilir • Ateş 1-1.5oC ve kısa süreyle düşer

ATEŞLİ FEBRİL KONVÜLZİYON NÖBETİ BASİT KOMPLEKS • 15 dk’dan kısa • 15 dk’dan uzun • 24 st içinde 1 kez • 24 st içinde >1 kez • Tüm vücutta • Bölgesel • Nörolojik hastalık yok • Nörolojik hastalık var • Menenjit bulgusu yok %85 %15

BASİT Febril Konvülziyon • Çocukların %2-4’ünde görülür • Beyinde hasar bırakmaz • Gelişme geriliğine yol açmaz • Davranış bozukluğuna yol açmaz • Ölüme yol açmaz • Tekrarlama riski 1 yıl içinde yaklaşık %30’dur • Tekrarlayan nöbetler 5-6 yaşlarında kaybolur • Sara gelişme riski %2-4 oranındadır

İLK MÜDAHALE S A K İ N O L U N... Ağızda yabancı cisim varsa parmağınızla çıkarıp hava yolunu açın Çocuğu yan yatırın Dil ısırma olasılığı düşüktür, ağza herhangi bir cisim koymayın Çırpınma-kasılma hareketlerine müdahale etmeyin Solunum kısa süreyle dursa bile yapay solunum yapmayın Önceden ateşli havale geçirmişse diazepam fitil kullanın* 10 dakikadan uzun sürerse acilen hastaneye götürün * 3 yaşın altında 5 mg, 3-6 yaş 7.5 mg, 12 saat arayla toplam 4 doz.

FEBRİL KONVÜLZİYONDA MORBİDİTE VE MORTALİTE Febril konvülziyona bağlı ölüm bildirilmemiştir. Febril status epileptikusa bağlı bildirilen ölüm sayısı çok nadirdir. Febril konvülziyona bağlı devamlı motor defisit bildirilmemiştir. Zeka seviyeleri kontrol grubu ile benzer sonuç vermiştir. Okul performasyonlarında azalma saptanmamıştır.

FEBRİL KONVÜLZİYONDA TEKRARLAMA RİSKİ 1/3’ü ilk nöbetten sonra tekrarlar. Bu olguların % 10’u üç veya daha fazla sayıda tekrarlar.

FEBRİL KONVÜLZİYONDA TEKRARLAMA İÇİN BELİRLENMİŞ RİSK FAKTÖRLERİ Belirgin Risk Faktörleri Ailede FK hikayesi Yaş  18 ay Ateş yüksekliği Ateş süresi Muhtemel Risk Faktörü Ailede epilepsi hikayesi Risk Faktörü Olmayan Durumlar S.S.S. gelişim anomalileri Kompleks FK Cins Irk

FEBRİL KONVÜLZİYONDA TEKRARLAMA İÇİN BELİRLENMİŞ RİSK FAKTÖRLERİ En önemli iki faktör Ailede FK hikayesi Yaş  18 ay İkinci iki önemli faktör Ateş saptanması ile nöbet arasındaki zaman: Ateş ile nöbet gözlenmesi arasındaki zaman ne kadar kısa ise tekrarlama şansı o kadar yüksektir. Ateş yüksekliği: Ateş yüksekliği ile tekrarlama arasında ters ilişki vardır. .

FEBRiL KONVÜLZiYONDA TEKRARLAMA iÇiN BELiRLENMiŞ RİSK FAKTÖRLERİ Risk faktörü bulunmayanlarda : % 15 İki risk faktörü bulunanlarda : % 30’dan Üç ve daha fazla risk faktörü bulunanlarda : % 60’ dan fazla tekrarlama şansı vardır.

FEBRİL KONVÜLZİYONDA TEKRARLAMA İÇİN BELİRLENMİŞ RİSK FAKTÖRLERİ Ailede epilepsi hikayesi olanlarda : % 25 Ailede epilepsi hikayesi olmayanlarda : % 23

FEBRİL KONVÜLZİYONDA EPİLEPSİ GELİŞME RİSKİ Belirgin risk faktörleri S.S.S. gelişim anomalileri Kompleks FK Ailede epilepsi hikayesi Ateş süresi Muhtemel risk faktörü Birden fazla komleks FK kriteri bulunması Risk faktörü olarak görülmeyen durumlar Ailede FK hikayesi FK’ un ilk görülme yaşı Ateş yüksekliği Cins Irk

FEBRİL KONVÜLZİYONLARDA EPİLEPSİ GELİŞME RİSKİ Devamlı proflaktik ilaç alanlar : % 2,2 İntermitant DZP alanlar : % 2,1 Proflaktik ilaç almayanlar : % 2,3

EPİLEPSİ GELİŞMİŞ FEBRİL KONVÜLZİYONLU ÇOCUKLARDA NÖBET TİPLERİ İdiopatik jeneralize tonik-klonik nöbet İdiopatik kompleks parsiyel nöbet Temporal lop epilepsi