ÇOCUKLARDA ÖZGÜVEN VE YARATICILIK YAMANTÜRK ORTAOKULU REHBERLİK SERVİSİ

H EPIMIZ ÇOCUKLARıMıZıN OLUMLU ÖZELLIKLER TAŞıMASıNı ISTERIZ …

Ö ZGÜVEN NE DEMEKTIR ? ÖZGÜVEN kişinin kendini olduğundan üstün yada aşağı değil olduğu gibi kabul etmesidir. Çocuğun kendisi olmaktan memnun olmasıdır.

Çocuğun özgüvenin gelişmesinde en etkili unsur ailedir. Bunu çocuğun öğretmenleri ve arkadaşları takip eder.

Büyükleri tarafından sevgi ve ilgi gören, fikirlerine değer verilen ve önemsenen, güven duyulan ve sorumluluklar verilen, iyi yaptığı şeyler için övülen, gurur duyulan ve olduğu gibi kabul edilen çocuğun kendisine özgüveni olur.

Buna karşılık sevildiğini, önemsendiğini hissetmeyen, beklediği yakınlık ve ilgiyi görmeyen, sürekli eleştirilen ve olduğu gibi kabul edilmeyen çocuk kendisini değerli hissetmez ve özgüveni olmaz.

P EKI, ÖZGÜVEN NE ZAMAN KAZANıLıR …? 3 yaşından itibaren çocuğun korumalı bir şekilde çevreyi araştırmasına izin vermek, ileride kararlı bir birey olmasının önünü açar. Ancak özgüvenin asıl kazanıldığı yaş arasıdır ki bu dönemde çocuk başarı ile çıktığı her yarıştan sonra kendine güven duymaya başlar.

Ç OCUKTA ÖZGÜVEN GELIŞIMINI NE ETKILER Çok yüksek beklentiler: eğer çocuk bizim beklentilerimizi cevap veremezse hiçbir şeyi başaramayacağına inanır. Umursamama: çocuk değer verdiği insanlar tarafından önemsenmek ister. Olumsuz tutumlar: Çocuğa sürekli sen yapamazsın beceremezsin dersek veya bu düşüncelerimizi ona hissettirirsek çocuk bir müddet sonra buna gerçekten inanacaktır.

Mükemmeliyetçi anne baba tutumları (Yaptığı her davranışın eleştirilmesi) Çocuğun kişiliğine yönelik eleştiriler(sen şöylesin,sen böylesin vs…) Çocuğu başkalarıyla kıyaslamak Çocuğa sorumluluk vermemek Çocuğu kuzu gibi yetiştirmek(Çocuğun riske girmesine izin vermemek)

Çocuğun özgüvenini geliştirmek için anne ve baba ona nasıl yardım edebilir? Olumlu bir ev yaşamı. Anne-babanın gerçekçi beklentileri Yetersizliklerinden çok başarılarının üzerinde durmak, motive etmek Başarıyla sonuçlanmasa bile çabaların takdir edilmesi.

Çocuğa kendi işini kendisinin yapması için fırsat tanınmalıdır. Problemleri onun adına çözmek yerine, çözüm bulmasına yardımcı olunmalı, alternatifler üzerine düşünmesi sağlanmalıdır.

Başladığı işi bitirmesi destek olunmalı, model oluşturulmalıdır. Çocuğun; duygu, düşünce ve inançlarını; açık dürüst ve başkalarının haklarını ihlal etmeden, ifade etmesi sağlanmalıdır. Konuşmaya başladığında onu sonuna kadar dinlemek, onun anlatmak konusundaki motivasyonunu ve kendini ifadesini arttıracaktır. Çocuk haklı olduğunda haklılığı vurgulanmalı, haksız olduğunda hataları ve nasıl düzeltilebileceği konuşulmalıdır.

Kendi kararlarını verebilmesi, seçim ve tercihlerini yapabilmesi için uygun ortam yaratılmalıdır. Evde düzenli olarak belli konularda sorumluluk alması sağlanmalı ve aldığı sorumlulukları yerine getirip getirmediği izlenmelidir. Çocukla konuşurken yere çömelmeli ve onun göz seviyesine inilmelidir; bu ona önemli olduğu mesajını verir Çocuğun mümkün olduğu kadar farklı sosyal ortamlarda bulunması sağlanmalıdır.

Hoşlandığı, başarılı olabileceğine inandığı, yetenekli ve ilgili olduğu alanda bir hobi edinmesi sosyalleşmesi ve özgüveninin gelişmesi açısından önemlidir. Ailedeki tüm bireylerin, kişisel sorunlarını, aile içi sorunlarını, başlarına gelen iyi-kötü olayları, anne babayı ve onu sevindiren ve üzen olayları konuşup paylaşabildiği düzenli toplantılar yapılmalıdır.

YARATICILIK herkesin gördüğünü görmek; ancak daha önce hiç kimsenin yapmadığını yapmaktır.

O KUL ÖNCESI DÖNEMDE ÇOCUKLARıN YARATıCı POTANSIYELI EN ÜST SEVIYEDEDIR. 3-4 yaşlarında; çocuklara yapılmış oyuncaklardan çok hayal gücünü harekete geçirebilecek, değişik şekiller oluşturulabilecek bloklar veya oyun hamurları verilebilir. Anne babalar, çocuklarıyla içinde yaşadıkları dünyayı beraberce keşfetmelidirler.

4-6 yaşlarında; hayali oyunda pek çok rolleri dener. Evcilik, doktorculuk gibi oyunlar bizim için çok basit görünse de onun yaratıcılığının temel taşlarıdır.

Y ARATıCıLıK, HER ÇOCUĞUN DOĞASıNDA VARDıR ; ANCAK BAZı ÇOCUKLAR, DIĞERLERINE GÖRE DAHA YARATıCıDıR. Yapılan araştırmalar, çok fazla oyuncağı olan çocukların yaratıcılıklarını yeterince kullanamadıklarını göstermektedir. Çocuk gereğinden fazla oyuncağa sahipse zihnindeki ve hayallerindeki küçük dünyaya ulaşmak için hiçbir çaba harcamaz.

YARATICILIĞIN ORTAYA ÇIKMASINI ENGELLEYEN ANNE- BABA TUTUMLARI Çocuğun oyunlarına müdahale etmek. Çocuğun yaptığı resim vb. faaliyetleri eleştirerek “Doğrusu budur.” demek. Çocuğun hayal dünyasıyla alay etmek, onu küçümsemek. Çocuğu hiç yeteneği olmayan bir yöne zorlamak, bu konuda ona baskı yapmak. Çocuğu yaptıklarından dolayı sürekli eleştirmek ve onu doğrular- yanlışlar dünyasına hapsetmek. Çocuğu belli kalıplara sokmaya çalışmak

YARATICILIĞI GELİŞTİRMEK İÇİN NELER YAPABİLİRİZ? Seçilecek oyuncaklar; onun duyularına hitap etmenin yanı sıra, yaş ve gelişim düzeyine uygun olmalı, yapılandırılmış oyuncaklar yerine kendi kendine yapıp bozarak takarak üst üste koyarak oynayabileceği ve yeni ürünler yaratabileceği nitelikte olmalıdır. Ona hazır örnekler sunmak yerine, gerektiği yerde yol göstermek şeklinde küçük yardımlarda bulunularak etkinliği desteklenmelidir.

Aile dışarıdan aldığı oyuncakları ve materyalleri çocuğa sunmanın yanı sıra evdeki ve çevresindeki malzemeleri kullanarak da yeni ürünler yaratmaya çocuğunu teşvik etmelidir. Bunun için, evde artık olarak nitelendirilecek plastik kutular, renkli dergi sayfaları, kapaklar, artık kumaş, eski giysiler vb. oyun malzemeleri olarak çocuğa sunulmalıdır.

Aile, çocuğu için yakın ve uzak çevresini tanımasına fırsat verici geziler düzenlemeli; çocuğa neye bakması, neyi görmesi, neyi duyması gerektiği konularında ona yol gösterici olmalı ve böylece çocukta yaratıcılık için çok önemli olan gözlem yapma yeteneği geliştirilmelidir. Aile, çocuğun sonu gelmeyen sorularını bıkmadan, onun anlayabileceği düzeyde ve doğru olarak cevaplamalıdır.

Çocuğun bulunduğu ortamda çevre, çok fazla düzenli olmamalı ve çocuğa düzeni koruması için baskı yapılmamalıdır. Daha esnek ve şekil değiştirebilen bir ortam, çocuğun yaratıcılığını kullanabilmesine olanak tanır. Çocuğun hayal gücüyle yarattıklarına müdahale edilmemelidir. Çocuk çok fazla eleştirilmemeli, başka çocuklarla kıyaslanmamalıdır. Çocuğun, çevresindeki malzemelerin tüm özelliklerini duyularını kullanarak algılamasına olanak tanınmalıdır. Çocuğun kendi başarısını fark etmesi sağlanmalıdır.

O KUL ÖNCESINDE YARATıCı ETKINLIKLER SANATSAL ETKİNLİKLER: Resim, el işi, kağıt ve boyama işleri, oyun hamuru veya çamur ile yapacağı etkinlikler MÜZİK ETKİNLİKLERİ: 3-4 yaştan sonra yürüme, el çırpma, ve diğer fiziksel hareketler eşliğinde ritim duygusunun geliştirilmesi, ses ayırt etme vb. çalışmalar. OYUN ETKİNLİKLERİ: Kuklalar, evcilik köşesi, meslekler köşesi, artık maddelerden oyun oynama vb. HAYALİ ÖYKÜ OLUŞTURMA Bir öyküye başlayıp ona tamamlatabiliriz, hatta canlandırmasını isteyebiliriz. Resim Anlatma, hikaye yazma vb. yaptırabiliriz

E VDE VE OKULDA ÇOCUKLARıN SORULARıNA KARŞı VERILEBILECEK TEPKILER NELER OLMALıDıR ? Çok güzel bir soru. Bununla neyi anlatmak istiyorsun? Bana biraz daha detaylı açıklama yapar mısın? Başka ne gibi alternatifler bulabilirsin? Olaya başka bir görüş açısıyla bakabilir misin?vb.

E ĞER ILE BAŞLAYAN SORULAR ÇOCUKLAR IÇIN ÇOK EĞLENCELIDIR. “Eğer olsaydı? / Eğer olmasaydı?” Bu soru şekliyle çocuğun bir konu üzerinde düşünmeye başlamaları sağlanır. Eğer sabah yatıp akşam kalksaydık ne olurdu? Eğer balinalarla iletişim kurabilseydik neler olurdu? Eğer güneş olmasaydı ne olurdu?

V E S ON O LARAK …

TEŞEKKÜRLER…