ÜSTÜN YETENEKLİ BİREYLER ERDEMLİ REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ

TANIM Üstün zekâ ve yetenek ile ilgili çalışmalar ve tanımlar Eflatunla birlikte görülmektedir. Eflatun toplumda bireyleri bakır, tunç, gümüş ve altına benzeterek sınıflamış ve tanımlamıştır. Sonraki yıllarda 19. yy.’da Sir Francis Galton zekâ ile ilgili çalışmalar yapmıştır. Galton tarafından zekâ, bilgileri yapısallaştırma ve kullanma olarak belirtilmiştir. Üstün yetenekli çocuklar üzerindeki çalışmaların öncüsü sayılan Lewis Terman zekâ ile ilgili geniş çalışmalar yapmış zeka bölümü (IQ) 140 veya üstü olan çocukları dahi çocuklar olarak tanımlamıştır.

TANIM 20. yy.’da ise Binet ve Simon zekâ ile ilgili üç temel özellik ileri sürmüşler; “1.Verilen bir yönergeyi anlama ve zihinde tutabilme, 2.bir duruma başarı ile uyum sağlayabilme ya da beklenen davranışı sergileme yeteneği,3. bireyin kendini değerlendirerek, yaptığı davranışın doğruluğunu denetleyebilme yeteneği olarak tanımlamışlardır. Piaget’e göre ise zekâ, zihnin değişme, kendini yenileme gücü olup, bireyin çevreye uyum sağlamasıdır. Zekânın, zihinsel işlemler sistemi olarak zihinsel yapı ile çevre arasındaki dinamik denge kurduğunu öne sürer. Gardner’e göre zekâ, bir problemi çözme ya da farklı kültürel ortamlarda bir ürüne şekil verme yeteneğidir. Gardner, çoklu zekâ kuramını öne sürmüştür. Zekâyı oluşturan yetenek alanlarını dil, matematik, mekan, beden, müzik, sosyal, doğa ve kişisel olmak üzere sekiz grupta açıklamıştır.

Bebeklik döneminden itibaren bilişsel gelişim dışında gelişimin bir veya birden çok alanında yaşıtlarından ileri düzeyde olma Beş duyuyla ilgili tüm uyaranlara karşı aşırı duyarlılık Aynı anda (aynı zaman dilimi içerisinde) birkaç uyaran veya uyarıcı durumu (görme, işitme, dokunma, tatma ve koklama) algılama yeteneği, yüksek duyarlılık ve/veya tepki verme Detaylı ve dikkatli gözlem yeteneği Hızlı ve doğru kavrama, anlama, algılayabilme çabuk ve kolay öğrenme yeteneği Gelişim Özellikleri Genetik Sosyal Öğrenme

Gelişim Özellikleri Çok yönlü olarak hızlı düşünme Yaşıtlarından erken dönemde soyut düşünme yeteneği Kavramsallaştırma; sentezleme, tümevarıma dayalı öğrenmeye ve sorun çözmeye ilgi Sebep- sonuç ilişkilerinde bağlantıları hızlı görme yeteneği Çok güçlü, mükemmel bellek (Ne, nerede, ne zaman, nasıl sorularını doğru hatırlayabilme) Sorgulayıcı tutum, Yaşından beklenmeyen konularda meraklı olma Gelişim Özellikleri Genetik Sosyal Öğrenme

Gelişim Özellikleri Her alanda ileri düzeyde araştırmacılık Yüksek düzeyde ve farklı yaratıcılık Yeni ve orijinal ürünler ortaya çıkarma, keşfetmekten ve buluş yapmaktan hoşlanma İlgi duyduğu alanda başkalarına göre uzun süreli dikkati yoğunlaştırma; çok uzun dikkat süresi; çalışma ve araştırma Tutarlı ve amaca yönelik davranış Olağanüstü hayal gücü Çok sayıda ilgi ve yetenek alanına sahip olma Sanatın bir veya birden fazla alanında yetenekli olma Gelişim Özellikleri Genetik Sosyal Öğrenme

Çok seçenekli, problem çözücü ve başkalarından farklı olan düşünme yeteneği Bilgiyi gerekli olan zaman ve koşulda en iyi şekilde kullanabilme (transfer) yeteneği Farklı öğrenme ve öğretme yöntemleri kullanma yeteneği Muhakeme, analiz, sentez, genelleme yeteneğinin yaşıtlarından ileri ve farklı olması Yüksek dinleme becerisi (Anlamak için çok dikkatli olma) Gelişim Özellikleri Genetik Sosyal Öğrenme

Gelişim Özellikleri Farklı düşünme becerilerine sahip olma Ayrıntılara dikkat etme, başkalarının fark etmediği detayları hızlı fark etme Birbirini takip eden konular, olaylar dizisi karşısında sonraki adımı tahmin edebilme Neden sonuç ilişkilerini ve benzerliklerini yaşıtlarından daha çabuk ayırt edebilme İletişim ve Dil Gelişimi Alanı (Baykoç Dönmez, N., 2009) Erken ve doğru ifadelerle konuşma, bebeksi ifadeler kullanmama. Konuşmaya başladığı andan itibaren yetişkin benzeri konuşma İleri düzeyde (ortalama üstü) sözcük dağarcığı Sözel yeterlilik; geniş kelime bilgisi; ifadede kolaylık (Kaynak:Prf.Dr.Necate DÖNMEZ 2009 Ankara ) Gelişim Özellikleri Genetik Sosyal Öğrenme

ÜSTÜN YETENEKLİ BİREYLERİN ÖZELLİKLERİ Parlak Çocuk İlgilidir. Sorulara cevap verir. Yanıtları bilir. Grubun üst dilimindedir. Anlamı kavrar. Uyanıktır. Verilen işi tamamlar. Üstün Zekâlı Çocuk. Oldukça fazla meraklıdır. Sorunun ayrıntılarını tartışır. Sorular sorar. Grubun çok ötesindedir. Anlam çıkarır. Keskin gözlem yapar. Projeler oluşturur.

ÜSTÜN YETENEKLİ BİREYLERİN ÖZELLİKLERİ Parlak Çocuk İyi fikirleri vardır. Okuldan hoşlanır. Güçlü belleği vardır. Öğrenirken mutlu olur. Üstün Zekâlı Çocuk. Alışılmamış tuhaf fikirleri vardır. Öğrenmeden hoşlanır. İsabetli tahminlerde bulunur. Öğrenirken eleştireldir.

ÜSTÜN YETENEKLİ BİREYLERİN ÖZELLİKLERİ Parlak Çocuk Verilenleri kolaylıkla alır. Kolaylıkla öğrenir. Belli bir sırayla öğrenmekten hoşlanır. Akranlarıyla olmaktan hoşlanır. Bilgiyi özümser Üstün Zekâlı Çocuk. Verilenleri alırken coşkulu ve gergindir. Verilenleri zaten bilmektedir. Karmaşık ve giriftlik onu coşkulandırır. Büyük yaştakileri ve yetişkinleri seçer. Bilgiyi değiştirip uygular. (Kaynak:Prf.Dr.Ayşegül ATAMAN)

TÜM EĞİTİM KURUMLARI İÇİNTANILAMA MODELİ Okul Öncesi İlkokul Orta Okul Lise RAM KAYNAŞTIRMA DESTEK EĞİTİM Destek Eğitim Odası Sınıf Atlatma Üstten Ders Aldırma

TANILAMA MODELİ (BİLSEM) Sınıf öğretmeni Rehber Öğretmen Gönderi Formu İLKOKUL 4.SINIF Zihinsel Resim Müzik Grup Testi Tüm Gruplar Zihinsel (Zeka Testleri Bireysel İnceleme (RAM)

EĞİTİM MODELLERİ TEMEL KAVRAMLAR Ürün Seçki Dosyaları Kaynaştırma,Bütünleştirme Eğitimi Bireyselleştirilmiş Eğitim Programları Okul içi zenginleştirilmiş destek eğitim programları Okul dışı zenginleştirilmiş eğitim programları Destek eğitim odaları Uzaktan eğitim Hızlandırma (Okula erken başlatma,ve/veya sınıf yükseltme) BİLSEM Eğitim bölgeleri yetenek grupları Mentörlük İleri düzey eğitim.

Okul Öncesi Ürün Seçki Dosyaları Kaynaştırma,Bütünleştirme Eğitimi Bireyselleştirilmiş Eğitim Programları Okul içi zenginleştirilmiş destek eğitim programları Okul dışı zenginleştirilmiş eğitim programları Destek eğitim odaları Uzaktan eğitim Okul Öncesi Aile eğitimleri RAM Tanılama Erken Çocukluk özellikleri

İlk Okul Ürün Seçki Dosyaları Kaynaştırma,Bütünleştirme Eğitimi Bireyselleştirilmiş Eğitim Programları Okul içi zenginleştirilmiş destek eğitim programları Okul dışı zenginleştirilmiş eğitim programları Destek eğitim odaları Uzaktan eğitim Hızlandırma (Okula erken başlatma,ve/veya sınıf yükseltme) İlk Okul Sınıf öğretmeni gözlemleri Rehber öğretmen Gözlemleri Gönderi Formu Grup Tarama RAM Bireysel inceleme

Orta Okul Ürün Seçki Dosyaları Kaynaştırma,Bütünleştirme Eğitimi Bireyselleştirilmiş Eğitim Programları Okul içi zenginleştirilmiş destek eğitim programları Okul dışı zenginleştirilmiş eğitim programları Destek eğitim odaları Uzaktan eğitim Yetenek Atölyesi BİLSEM Eğitim Bölgeleri Yetenek grupları Orta Okul Branş Öğretmenleri gözlemleri Rehber Öğretmen gözlemleri RAM Bireysel inceleme

Lise Ürün Seçki Dosyaları Kaynaştırma,Bütünleştirme Eğitimi Bireyselleştirilmiş Eğitim Programları Okul içi zenginleştirilmiş destek eğitim programları Okul dışı zenginleştirilmiş eğitim programları Destek eğitim odaları Uzaktan eğitim Hızlandırma (Okula erken başlatma,ve/veya sınıf yükseltme) BİLSEM Eğitim bölgeleri yetenek grupları (Yetenek Atölyeleri) Mentörlük İleri düzey eğitim. Lise Branş Öğretmenleri gözlemleri Rehber Öğretmen gözlemleri RAM Bireysel inceleme

Öğretmenlere Öneriler Kapsamlı bir meslek tecrübesine ve yapılan hataları kabul edebilme yeteneğine sahip olma. Her şeyi bildiğini sanan ve kendisini bütün bilgilerin kaynağı olduğunu iddia eden bir sınıf öğretmeni bu çocuklarla başarısızlığa uğrar. Öğretmenin " bilmiyorum" diyebilmesi gerekir. Çocuğu uygun kaynaklara yönlendirebilmelidir. Geniş bir tecrübeye sahip olması Demokratik, işbirlikçi, yenilikçi, deneyimlerden hoşlanan bireylerdir. İmgelem gücünü ve üretkenliği destekleyen, saygı duyan ve espri yapmaktan hoşlanan bireylerdir. Öğretmenlere Öneriler Yunus Emre;İlim ilim bilmektir İlim kendin bilmektir

Öğretmenlere Öneriler Benlik duyguları güçlü, iradeleri yüksek olmalıdır. Kendilerine değer verir ve güvenirler, Diğer kişilere ve özellikle öğrencilerine değer verir, önemser ve saygı duyar. Ortalama üstü zekaya sahiptirler. Esnek, yeni fikirlere açık, entelektüel, edebi, sanat konularına ilgili, bilgisini geliştirmeye hevesli. Baskı ve zorlama yerine, yol gösterici, rehber kişilerdir. Öğretmenlere Öneriler Pestallozzi;Temelinde sevgi olan hiçbir eğitim başarısızlığa uğramaz