Eğitim Psikolojisi Yrd. Doç. Dr. Cenk Akbıyık Sınıf içi İletişim Eğitim Psikolojisi Yrd. Doç. Dr. Cenk Akbıyık

İletişim, bilgi, duygu ve düşüncelerin paylaşılmasıdır.

Öğrenme öğretme ortamında etkin bir iletişimin kurulabilmesi hem mesajların doğru olarak iletilebilmesi hem de güdülenme, öz yeterlik algısı gibi öğrenmeyi etkileyen duyuşsal özelliklerin olumlu yönde gelişmesi açısından gereklidir.

Sınıf içinde etkili bir iletişim ortamının olması ortaya çıkabilecek disiplin sorunlarını azaltma ve çıkan sorunların kısa zamanda çözülmesine yardımcı olmaktadır.

İletişimde sözel mesajların yanı sıra sözel olmayan mesajlar da etkilidir. Bireyler söyledikleriyle olduğu gibi beden dilleri ve mimikleri ile birçok mesaj verebilmektedir.

Sözel mesajların etkili biçimde iletilip alınabilmesinde açıklık, etkin dinleme, ben dilini kullanma gibi ilkelere dikkat edilmelidir.

Açıklık, karşı tarafın anlayabileceği mesajlar vermektir Açıklık, karşı tarafın anlayabileceği mesajlar vermektir. Öğretmenin çok hızlı konuşması, öğrencilerinin bilmediği terimler kullanması gibi durumlar açıklık ilkesini ihlal eden durumlardır.

Etkin dinleme, savunucu, tuzak kurucu ya da görünüşte dinleme olmayan dinlemedir. Etkin dinleme öğrencilerin kendilerini daha rahat ifade edebilmelerini, kendilerini daha özgür hissetmelerini sağlayarak öğrenmeyi kolaylaştırmaktadır.

Ben dili, verilmek istenen mesajın vericinin duygu ve düşüncelerini içermesi ancak alıcıyı suçlayıcı ögeler içermemesidir. Örneğin öğretmen ders anlatırken konuşan bir öğrenciye “yeter artık kapa çeneni” yerine “ben ders anlatırken konuşulup dersin bölünmesinden rahatsız oluyorum” demektir. İletişimde ben dilinin kullanılması duygu ve düşüncelerin daha doğru iletilmesine katkı sağlamaktadır. Ben dil yerine sen dili kullanıldığında ise alıcıda “benim kötü biri olduğumu düşünüyor” düşüncesi oluşabilmektedir.

Sınıf içi iletişimi olumlu yönde etkileyen faktörlerden biri de saygıdır. Bazı öğretim tasarımı modellerine göre öğrenenlerin öğretmene saygı duymaları ondan gelen mesajları daha rahat kabul etmelerini sağlamakta yani öğrenmeyi kolaylaştırmaktadır.

Sınıf içinde etkili bir iletişim ortamı oluşturmada en önemli rol öğretmene düşmektedir. Bu kapsamda öğretmenin duruşu, yüz ifadesi, sınıf içi dolaşması, göz teması kurması, mizahı kullanması, öz güven sahibi olması, öğrencilerin ihtiyaçlarını dikkate alması, empati kurması, olumlu kararlılık göstermesi gibi özellikleri etkili olmaktadır.

Öğretmenin duruşu dersine ve öğrencilerine yönelik mesajlar içerebilmektedir. Örneğin dik durarak, rahat hareketler sergileyerek dersini işleyen bir öğretmen kendine güvendiği mesajını verirken ellerini önünde kavuşturarak ders işleyen bir öğretmen güvensizlik mesajı verebilmektedir.

Gergin bir yüz ifadesine sahip öğretmen öğrencilerde kaygı ve korku hislerinin oluşmasını sağlayabilir. Diğer taraftan güler yüzlü ders işleyen bir öğretmen ise öğrencilerde güven duygusunun oluşmasına katkı sağlayabilir.

Olumlu bir sınıf ortamının oluşabilmesinde öğretmenin sınıf içinde dolaşması, göz teması kurması ise iletişime açığım ve size değer veriyorum mesajlarını vererek öğrencilerin kendilerini güvende hissetmeleri açısından önemlidir.

Öğretmenin bazı durumlarda aşağılama ve dalga geçme ögeleri içermeyen mizaha başvurması öğrencileri rahatlatmakta, onları mutlu etmekte, dersin daha verimli geçmesini sağlamaktadır.

Sınıf içi iletişimin etkili kılınmasında öğretmenin öğrenci ihtiyaçlarını dikkate alması da etkili olmaktadır. İhtiyaçları dikkate alınan öğrenciler önemsendiklerinin fakına varmaktadır.

Empati kurma, kendini başkasının yerine koyabilmektir Empati kurma, kendini başkasının yerine koyabilmektir. Empati kurabilen bir öğretmen öğrencisinin içinde bulunduğu durumu daha iyi anlayarak ona göre davranabilir.

Olumlu kararlılık, bir görüşü sonuna kadar ödün vermeden istikrarlı bir şekilde savunmaktır. Öğretmenlerin gerekli olan durumlarda bir ilkeyi, kuralı vs. istikrarlı biçimde uygulamaları ve savunmaları iletişimi etkili duruma getirmektedir.

Uygulama Sınıf içinde etkili bir iletişim ortamı oluşturmada aşağıdaki faktörlerin rolünü örneklerle açıklayınız: Saygı Ben dilini kullanma Etkin dinleme Göz teması kurma Güler yüzlü olma Sınıf içinde dolaşma Mizahı kullanma Öğrenci ihtiyaçlarını dikkate alma Empati kurma Olumlu kararlılık sergileme