OTONOM SİNİR SİSTEMİ ve AKUPUNKTUR Dr. Mehmet Tuğrul Cabıoğlu

İstemsiz, visseral ve vegetatif sinir sistemi İstek dışı çalışan iç organları innerve Kalp, kan damarları, düz kas, bezler ve yağ dokusunu innerve Viseral fonksiyonları hızla değiştirebilir

Visseral reseptörler afferent otonom yol MSS efferent yol visseral organlar

OTONOM VE SOMATİK SİSTEMLERİN KARŞILAŞTIRILMASI Somatik motor nöronların hücre gövdeleri MSS’de ve miyelinli aksonları doğrudan iskelet kaslarına Otonom sinirler MSS’den çıkan aksonları yolları üzerinde mutlaka MSS dışındaki bir gangliyonda sonlanır; pregangliyonik aksonlar miyelinli, postgangliyonikler ise miyelinsiz

Somatik sinirlerin çapları büyük (14-19μ) ve impuls hızı (120 m/sn) fazla Otonom sinirlerde çaplar küçük (presinaptik 3μ, postsinaptik 0.3-1.3μ), hızı (presinaptik 2-14 m/sn, postsinaptik 2 m/sn) yavaş Somatik sinir yaralanır veya kesilirse bu sinirin innerve ettiği kas dejenere olur ve atrofiye Otonom sinirde ise, organ çoğunlukla dejenere olmaz. Organ morfolojik bakımdan aynı ve fonksiyonu bir dereceye kadar devam Somatik sinirler isteğimizle aktive ettiğimiz Otonom sinirler isteğimiz dışında fonksiyon yapan organları

OTONOM KONTROL MERKEZLERİ Serebral korteks kısımları, özellikle limbik korteks otonom sistemi... Hipotalamus Sıcaklık (Posterior hipotalamus) Doyma merkezi (ventromedial) ve Açlık merkezi (Lateral hipotalamusta) Pons Pnömotaksik ve Apnöstik merkezler Medulla Oblangata Kardiak merkez Vazomotor merkezler (Vazokonstrüktör merkez ve vagal parasempatik merkezi) Dorsal ve ventral solunum grubları Vestibular çekirdekler (Dengeye katkısı olur)

Otonom Sinir Sistemi Parasempatik • “Dinlen ve beslen; Kestir ve sindir “ • Vücudu “yenileyen”sistem Sempatik • “Savaş veya kaç!“ • Enerji gerektiren faaliyetler

Sempatik Parasempatik MSS’den çıktıkları yerler T1  L2 Beyin sapı, S2  S4 Periferik gangliyonların yeri Sempatik zincir ve kollateral Hedef doku üzerinde veya yanında Pregangliyonik liflerin uzunluğu ve miyelinli olup olmadığı Kısa ve miyelinli Uzun ve miyelinli Postgangliyonik liflerin uzunluğu ve miyelinli olup olmadığı Uzun ve miyelinsiz Kısa ve miyelinsiz

Sempatik Sistem 1. 1. Nöron hücreleri medulla spinaliste 2. Pregangliyoner lifler kısa, postgangliyonerler lifler uzun 3. Pregangliyoner lifler miyelinli, postgangliyonerler miyelinsiz 4. Gangliyonlar organdan uzak, bir pregangliyoner lif birçok postgangliyoner lif verir; ortalama 1/20

Sempatik Sistem Preganglionik nöron •Kökeni: T1- L2 •Transmitter: Ach Ganglionlar •Sempatik zincir, kollateral ganglion, adrenal medulla* Reseptör: Nikotinik Ach Postganglionik nöron •Transmitter: Norepinefrin Hedef organ Reseptör: Adrenerjik

Parasempatik Sistem 1. 1. nöron hücresi mezensefalon, bulbus ve medulla spinalis’in sakral segmentinde 2. Pregangliyoner lifler uzun, postgangliyonerler kısa 3.Pregangliyoner lifler miyelinli, postgangliyonerler miyelinsiz 4. Gangliyonlar organdan yakın ve hatta organın içinde 5. Bir pregangliyoner lif bir postgangliyoner lif

Parasempatik Sistem Preganglionik nöron • Kökeni: Beyin sapı (III, VII, IX, X), sakral 2-4 • Transmitter: Ach Ganglionlar • Hedef dokuya yakın Reseptör: Nikotinik Ach Postganglionik nöron Hedef organ Reseptör: Muskarinik Ach

Sempatik Sinirlerin Segmental Dağılımı Omurilikten ayrılan sempatik liflerden, T-1’den çıkanlar kafaya, T-2’den çıkanlar boyuna, T-3, T-4, T-5 ve T-6’dan çıkanlar toraksa, T-7, T-8, T-9, T-10 ve T-11’den çıkanlar abdomene, T-12, L-1 ve L-2 ’den çıkanlar bacaklara

Adrenal Medulla Pregangliyoner sempatik sinir lifleri sinaps yapmadan omuriliğin intermediyolateral boynuzundaki hücrelerden çıkarak sempatik zincir ve splanknik sinirler yoluyla ilerleyip sonunda adrenal medullaya ulaşır Embriyolojik olarak sinir dokusundan gelişir Postgangliyoner nöronların analoğu

Sempatik Sistemin Etkileri Gözbebeğinde genişleme, alfa reseptörleri Kalp hızı, kasılma gücü, uyarılabilme ve iletilebilme yeteneği artar, beta 1 reseptörleri • Damarlarda genişleme beta 2 reseptörleri ile fakat sıklıkla vazokonstrüksiyon alfa reseptörleri • Bronşioller genişleme beta 2 reseptörleri Gastrointestinal sistemde peristaltizmin inhibisyonu beta 2 reseptörleri İntestinal sfinkter kontraksiyonu alfa reseptörleri

Mesane sfinkterinin kontraksiyonu, alfa reseptörleri Mesane duvar relaksasyonu, beta 2 reseptörleri Yağ yıkımı artar, beta 1 reseptörleri Glikojenoliz, beta 2 reseptörleri Uterus relaksasyonu, beta 2 reseptörleri

Sempatik stimulasyonla, bazal metabolizma %100’e artma Sempatik sistemin uyarılması, mental aktivitede artma Sempatik sistemin uyarılması, peniste ejakülasyon

PARASEMPATİK SİNİR SİSTEM X. kranial siniri Tüm parasempatik sinir liflerinin yaklaşık %75’i vagus siniri içinde seyrederek tüm göğüs ve karın bölgelerine dağılır Kalbe, akciğerlere, özafagusa, mideye, ince bağırsakların tümüne, kolonun proksimal yarısına, karaciğere, safra kesesine, pankreasa ve uterusun üst bölümlerine giden parasempatik sinirleri verir

III. kranial sinir Pupillanın sfinkterine ve gözün siliyer kasını innerve VII. kranial sinir Gözyaşı, nazal, submandibular ve sublingual bezleri innerve IX. kranial sinir Parotis bezini innerve

Sakral parasempatik lifler Medulla spinalisin her iki yanındaki sakral pleksusu S 2-4 kökleri düzeyinde Periferik lifleri inen kolonu, rektumu, mesaneyi, üreterlerin alt bölümünü ve dış genital organları innerve

Parasempatik Sistemin Etkileri • Pupillada daralma • Bronşiollerde kasılma • Kalbte yavaşlama • Barsağın düz kaslarını uyarır, sfinkterleri gevşetir • İnsülin salgısı artırma • İdrar atımını artırma • Peniste ereksiyon

Kolinerjik ve Adrenerjik Lifler-Asetilkolin ya da Norepinefrin Salgılanması Sempatik sinir uçlarının çoğundan norepinefrin, parasempatik sistemin terminal sinir uçlarından asetilkolin Ancak ter bezleri, piloerektör kaslar ve bazı kan damarlarının postgangliyoner sempatik lifleri kolinerjik Sempatik ve parasempatik sinir sistemlerin her ikisinde de bütün pregangliyoner nöronlar kolinerjiktir.

Sempatik ve Parasempatik Sistemin Karşılaştırıması Sempatik uyarı, göz bebeğinin radyal dilatör kasının kasılmasına ve göz bebeğinin büyümesine Parasempatik uyarı, göz bebeğinde büzücü kasın kasılmasına ve pupillanın daralmasına Sempatik uyarı, salgı bezlerine direk etki ederek fazla miktarda mukus ve enzim içeren yoğun bir salgı Parasempatik uyarı, burun, göz yaşı, tükrük ve birçok gastrointestinal bezlerin kuvvetle uyarılmasına ve çoğunlukla bol miktarda sulu sekresyon yapılmasına

Sempatik stimulasyon, sistemik kan damarlarının damarlarını daraltır Parasempatik uyarı kan damarlarına etkisiz Sempatik stimulasyon, kalbin atım güçünü ve kan akışına karşı direnci artırarak arteriyel basıncı yükseltirler. Orta derecede parasempatik uyarı, kalbin pompalama güçünü azaltırken periferik direnç üzerine etkisi yoktur. Normal etkisi kan basıncını hafif derecede düşürmektir. Güçlü parasempatik uyarı kalbi hemen tamamen durdurabilir ve arteriyel basıncı tamamen düşmesine

Sempatik uyarı kalp hızını, kasılma gücünü ve uyarılabilme yeteneğini artırır. Parasempatik uyarı genelde ters etkiler yapar. Güçlü sempatik stimulasyon, gastrointestinal sistemde peristaltizmi inhibe eder ve sfinkter tonusunu artırır. Parasempatik uyarı, genellikle periztaltizmi artırır ve sfinkterleri gevşeterek, içeriğin kanal boyunca hızla ilerlemesini sağlar. Bu ilerletici etki birçok gastrointestinal bez sekresyon hızının eşzamanlı artışı ile birliktedir.

Back-Shu ve Huatua-Jiaji Noktaları Back-shu noktaları; Du meridyeninden 1.5 cun lateralde mesane meridyeni üzerinde bulunan noktalar Huatua-Jiaji Noktaları; Du meridyeninden 0.5 cun lateralde bulunan noktalar Bu noktalar özellikle visceral organların fonksiyonel bozukluklarında kullanılır, mide ve intestinal motilite bozuklukları, mesanenin fonksiyonel bozuklukları Huatua-Jiaji Noktaları aynı segmenteki Back-Shu noktaları ile aynı indikasyonlara

Akc. Hast. 3. Torasik Vertebra UB-13 Kalp Hast. 5. Torasik Vertebra UB-15 Kara. Hast 9. Torasik Vertebra UB-18 Saf. Hast. 10. Torasik Vertebra UB-19 Dalak Hast. 11. Torasik Vertebra UB-20 Mide Hast. 12. Torasik Vertebra UB-21 Böb. Hast. 2. Lumbal Vertebra UB-23 Kalı Hast. 4. Lumbal Vertebra UB-25 İnc. Hast. 1. Sakral Vertebra UB-27 Mesa. Hast. 2. Sakral Vertebra UB-28

Organ Back-Shu Noktaları ve Dermatom Otonom Liflerin Lokalizasyonu Segmental Dağılımı Akc. UB 13 – T 3 T 3 T 1-4 sempatik lifler Kal. UB 15 – T 5 T 5 T 1-5 sempatik lifler Kara. UB 18 – T 9 T 9 T 7-9 sempatik lifler Saf. UB 19 – T 10 T 10 T 7-9 sempatik lifler Dal. UB 20 – T 11 T 11 T 5-12 sempatik lifler Mi. UB 21 – T 12 T 12 T 5-12 sempatik lifler Böb. UB 23 – L 2 L 2 T 10 – L 2 sempatik lifler Kal. UB 25 – L 4 L 4 S 2 – 4 parasempatik lifler Mesa. UB 28 – S 2 S 2 S 2 – 4 parasempatik lifler

Mesanede Otonom Sistem İnnervasyonu ve Akupunktur Uygulaması Duyusal uyarılar pelvik sinirlerle sakral segmente Parasempatik innervasyonu pelvik sinirlerle S-2 ve S-4 düzeyinde Sempatik innervasyon T-11 ve L-2 düzeyinden çıkar, iç sfinkterterdeki alfa adrenerjik reseptörleri ve detrüsör kaslardaki beta reseptörleri Somatik innervasyon dış sfinkterine iskelet motor lifler pudental sinirler Üst merkezler frontal lob parasantral bölüm, ponsta koordinasyon merkezi

Yansıyan Ağrı Visceral ve derideki nociceptörlerin uyarılmasıyla sonucu uyarıyı taşıyan aksonların medulla spinalise gidiş yolu aynı Bu iki farklı kaynaktan gelen nöronlar medulla spinaliste sinaps yapar Böylece visseral organlardaki ağrı aynı zamanda derideki belirli bölgelerde de hissedilir

Viscero-cutaneous Refleks Visceral organlarda fonksiyonel veya organik rahatsızlıklar deride ilgili alanlarda ağrı ve hasssasiyet neden olmakta Safra kesesi ağrısı aynı anda sağ hipokondrium derine yansıyor, aynı şekilde mide ağrısının epigastrium üzerine yansıması

Cutaneal Visseral Refleks Deride meydana gelen uyarı ilgili visceral organı etkiler. Akut angina pectoris geçiren hastaya gögüs ön duvarında deri üzerinde hassas noktaya prokain ejeksiyonu precordial ağrıya daha hızlı cevap verildiği

Viscero-cutaneal ve Cutaneal Viseral Reflekler ile Akupunktur Noktaları St 12 noktası mide’nin Front-Mu noktası, mide motilite bozukluklarında bu nokta hassas ve ağrılı Ren 3 noktası mesane’nin Front-Mu noktası, mesane hipotoni’sinde hasas ve ağrılı St 25 noktası kalın barsağın Front-Mu noktası, barsak motilitesinin azaldığı durumda hassas ve ağrılı