OKUL ÖNCESİ DÖNEMDE ANNE BABANIN ROLÜ

Okul öncesi dönem insan yaşamının temelini oluşturur. İnsanın kişiliği, zihinsel, duygusal ve fiziksel gelişimi özellikle yaşamın ilk 6 yılında çok hızlı oluşur. Bu yıllar insan hayatı yönünden çok önemlidir. Bu dönemde bebeği gelişim özellikleriyle tanımak ve gelişmesi için gerekli ortamı hazırlamak, ona destek vermek önemlidir. Bunu göz önünde bulundurduğumuzda anne-babanın özellikle 0-6 yaşa ait gelişim özellikleri hakkında bilgi sahibi olmasının önemi görülmektedir.

Okul öncesi dönem insan yaşamının temelini oluşturur. Bu dönemde çocuğun sağlığı ve beslenmesi kadar,aile ortamının ona sağladığı sevgi ve şefkat de son derece önemlidir. Ancak en az bunlar kadar önemli olan bir başka noktada,insanın gelişiminin tüm yönlerini destekleyebilecek bir sosyal ve fiziksel ortamdır.Bu dönemdeki yaşantılar onun gelecekte hayata bakış açısını da önemli ölçüde etkiler. Bu nedenle,istenen bir çocuk olarak dünyaya gelmek,yaşamın ilk yıllarında saygı-sevgi-şefkatle büyütülmek,tutarlı ve kararlı yetişkin davranışları ve zengin uyarıcılar kişinin sağlıklı bir şekilde gelişmesinin olmazsa olmaz koşullarıdır.

AİLE İÇİ BAŞARILI İLİŞKİLER Aile içinde gerçekleşen başarılı ilişkiler, mutlu, arkadaşça, bunalımdan uzak ve yapıcı bireylerin oluşumunu sağlar. Bunun tersine , uyum bozukluğu gösteren çocuklar, genellikle başarısız bir anne-baba-çocuk ilişkisinin ürünüdürler. Anne ve babanın sevgi ve ilgisinden yoksun olarak büyüyen çocuklar, büyük bir sevgi açlığı gösterirler. Bu açlık da birtakım davranış ve uyum bozukluklarına neden olabilir.

Anne babanın gelişim dönemi özelliklerini bilmesi önemlidir. 5 yaşına gelen çocuklar artık yetişkine çok daha az ihtiyaç duyar hale gelmişlerdir. Bu dönemde anne-babanın görevi çocuğun tüm yetenek ve ilgilerinin gelişmesine fırsat vermek ve onun otonomisini tamamıyla destekleyerek yaşına uygun sorumluluklar almasını sağlamaktır. Bu nedenle giyinme, temizlik vb gibi kendi özbakımının neredeyse tamamını kendi karşılamalı ve oda toplamak, eşya yerleştirmek, yemeğin hazırlanmasına-toplanmasına yardım vb gibi evde bazı görevleri olmalıdır. Bu çocuğun kendine güvenmesi, değerli ve önemli hissetmesi açısından çok önem taşımaktadır.

Anne ve babaların çocuklarına karşı tavırlarını etkileyen başlıca faktörler • Anne ve babanın zihinlerinde nasıl bir çocuk istedikleri konusunda daha doğumdan önce hayali bir çocuk kavramı oluşur. Dünyaya gelen çocuk, anne ve babanın beklentilerine uygun olmadığı takdirde oluşan kırıklık sonucu anne ve babada reddetme tavrı gelişir. • Toplumun kültürel değerleri, çocuklarını yetiştirme konusunda anne ve babaların tavırlarını etkiler.

Anne ve babaların çocuklarına karşı tavırlarını etkileyen başlıca faktörler Üstlendikleri ebeveyn rolünden haz duyan ve görevlerini gereğince yaptığına inanan anne ve babaların çocuklarına karşı takındıkları tavırlar, çocuklarını nasıl yetiştireceklerini bilemeyen, güvensiz ve kendilerini yetersiz hisseden anne babaya oranla, daha başarılı ve olumludur. • Çocukların sayı, cinsiyet ve kişilik özelliklerinden memnun anne ve babalar, memnun olmayanlara oranla daha uygun tavırlara sahiptir. Bütün bunların dışında anne ve babaların kendi çocukluk yıllarındaki deneyimleri şimdiki tutumlarında etkili olabilir.

Anne-Babanın Tutumu Çocuğun kendini tanıması, kişiliğini kazanması ve uyum sağlamasında anne-baba tutumlarının yeri çok önemlidir. Bu dönemde anne-babanın çocukla oynaması sadece çocuğun oyun ihtiyacını karışlamak anlamına gelmez. Aynı zamanda anne-babanın çocukla kurması gereken iletişimi geliştirmek, çocuğu tanımak, duygusal gelişimini takip etmek açısından da önemlidir. Ayrıca çocuğu oyun sırasında gözlemlemek ve onun oyun arkadaşı olmak çocuğu tanımak için en kolay ve en etkili yoldur. Bu dönemde çocuğun huzurlu ve mutlu olduğunun en önemli göstergesi kendisine yanaşan ve oyun oynamak isteyen yetişkinlerle iletişime girmesi ve onlarla tedirgin olmadan oynayabilmesidir.

Anne-Babanın Tutumu Anne-baba, bazen çocuğa çok şey vererek onun kendi gelişimine yön vermesini engeller.Bazen de çok az şey vererek ona gerekli desteği sağlayamaz ve uygunsuz davranış örüntülerinin gelişimine neden olur.

Anne-Babanın Tutumu Çocuklarını ne kadar fazla uyaranlarla, karşı karşıya bırakırlarsa;çocuklarının zihinsel, bedensel, sosyal gelişimi o kadar çabuk ve iyi olur. Çocuğun zekasını geliştirmek için , zeka geliştirici oyunlar oynamalı. Konuşmasını geliştirmek içinse onunla bol bol konuşmalı ve ona zaman ayrılmalıdır. Ayrılan zaman, çokluğu ya da azlığı çok önemli değil önemli olan o zamanın niteliğidir.

Anne-Babanın Tutumu Çalışan anne olmak yetersiz anne olmak demek değildir, önemli olan çocukla geçirilen kaliteli zamandır. Annesi çalışan ve sağlıklı davranışlarla karşılaşan çocukların kendilerine daha çok güvendiklerini ve sorumluluk sahibi olduklarını belirtmek gerekir.İlgi ve sevginin dengeli bir biçimde gösterildiği ortamlarda çocuğun sosyal ve duygusal gelişimi de dengeli olacaktır.

Anne-Babanın Tutumu Özellikle bu dönemde çocuk çevresindeki yetişkinlerin sorun çözme biçimlerini taklit eder. Anne-babaların bu dönemde çocuğun sosyal yönünü geliştirecek bir tavır içinde olmaları önemlidir. Ayrıca zihinsel gelişimi için çocukların sorularına uygun ve doğru yanıtlar bulmaları, öğrenme isteklerinin kırılmaması açısından önem taşımaktadır. Ayrıca bu dönemde çocuklar çok hareketlenirler ve tehlikelere maruz kalma olasılıkları da artar. Bu nedenle de anne babaların çok dikkatli olmaları gerekmektedir. Burada çocuğu hem korumak hem de birçok şeyi denemesine fırsat vermek oldukça zor bir ayardır.

Anne-Babanın Tutumu Bu dönemde çocukların ilgilerinde de artış olur. Kitaplar, resim, müzik, doğa daha fazla ilgilerini çekmeye başlar ve birçok şeyi keşfetmek için deneyler yapmak isterler. Meraklarını gidermelerine olanak veren deneyimler sunmak ve resim malzemeleri almak, değişik müzik aletleriyle tanışmasına fırsat vermek gerekmektedir. Bu dönemde çocukların bazı özel yeteneklerini de anlamak mümkün olabilmektedir. Bunun için de çocuğun değişik malzemelerle tanışması önemlidir.

Anne-Babanın Tutumu Sık görülen olumsuz anne baba davranışlarından biri çocuğun aynı davranışına karşı farklı zamanlarda farklı tutumların sergilenmesidir. Böyle bir tutum, çocuğun davranışlarına rehberlik edecek dengeli değer yargılarının oluşumunu engeller.

Okul Başarısı? / Okul Başarısızlığı? Okul başarısı ya da başarısızlığı çocuğun okula ne ölçüde hazır olduğuyla ilişkilidir. Bu bakımdan, çocuğun edinmiş olduğu okulöncesi sözel ve sayısal beceriler ve evdeki okuma yazma ortamı çocuğu okula hazırlayacak önemli etkenlerdir.Okuma yazmanın öğrenilmesindeki farklılıkların çocukların sözel dil kullanımıyla ilişkili olduğu gösterilmiştir.

Okul Başarısı? / Okul Başarısızlığı? Okul başarısının oluşmasında, annenin yazılı dil ve çocuğu arasında aracılık etmedeki rolünün önemli olduğu düşünülmektedir. Ortaya çıkan okuma yazma becerisinin köklerinin erken yaşlarda resimli kitaplar ve okuma materyaliyle yürütülen etkinlikler sırasındaki anne-çocuk etkileşimine dayandığı düşünülmektedir.

Olumlu Etkileşim Çocuklar, gözlerini açtıkları ailenin ördüğü etkileşim ve iletişim ağı içinde, dünyaya merhaba derler. Bu iletişim ağı, ne kadar sevgi ve bilgiyle örülmüşse, çocuklar o kadar sağlıklı ve mutlu yetişebilir.