ÖZEL YETENEKLİ BİREYLER

Özel Yetenekli Bireyler Üstün zekalı bireyler Üstün yetenekli bireyler

Zeka; Bireyin yeni durumlara yeni problemlere uyabilme yeteneğidir. Bir bütün olarak gayeli hareket etme mantıki düşünme çevresine tesir edebilme konularında bireyin genel bir kapasitesidir.(Weschsler) Yetenek;  Bir duruma uyma konusunda, organizmada bulunan, doğuştan gelen güç ve kapasitedir.” 

Özel Yetenek Kavramı Neleri Kapsamaktadır? Genel Zihinsel Yetenek Özel Akademik Yetenek Dil Matematik Fen Bilimleri Sosyal Bilimler Liderlik Yaratıcılık Görsel ve İşitsel Sanatlar Psiko-motor Beceriler

Özel yetenekli birey kimdir? Zeka, yaratıcılık, sanat, liderlik kapasitesi, motivasyon veya özel akademik alanlarda yaşıtlarına göre yüksek düzeyde performans gösteren bireyi ifade eder.

Genellikle özel yetenekli bireyler; Yüksek zeka- yeteneğe sahip Yaratıcı(yeni fikirler oluşturma ve bu fikirleri problemlerinin çözümünde kullanabilme). Görev sorumluluğuna sahip (yüksek motivasyon düzeyi ve projenin sonunu görme beceri)sahip kişilerdir.

Genellikle özel yetenekli bireylerin, yaşamlarının ilk yıllarından itibaren gelişim aşamalarına normal gelişim standartları gösterenlere göre daha hızlı ulaştıkları vurgulanmaktadır. Ancak üstün yeteneklilik tiplerine göre, bu hızlı ilerleme özelliği değişebilir, özel bir alanda yetenekli olan çocuğun tüm gelişim alanlarında hızlı olması beklenmemelidir. Örneğin, görsel sanatlar alanında üstün yetenekli olan çocuk sadece bu alanda yaşıtlarından, üstün olma özelliği göstermekle birlikte, diğer gelişim alanlarında standart gelişim ritmi izleyebilir (ERSOY ve AVCI 2001: 129).

Dolayısıyla öncelikle üstün zekâ ve yeteneğe sahip çocukların tespit edilmesi ve yetenek alanlarının belirlenmesi gerekir.

Çocukların özel yetenekli olduğunu bilmek neden önemlidir? Erken yaşta tanılama ile bu çocukların eğitim ihtiyaçlarının giderilmesi, ilgi, beceri ve potansiyellerinin üst düzeyde kullanmaları açısından son derece önemlidir. Sonuç olarak; Çocuğa sunulmuş eğitim fırsatı olduğunda ve çocuk bu eğitim olanaklarından yararlanabildiğinde, Ailenin ya da çocuğun yasal olarak yararlanabileceği haklar söz konusu olduğunda önemli ve gereklidir.

Özel Yetenekli Bireylerin Özellikleri Özel yetenekli bireyleri okul döneminde veya büyük yaşlarda tanılamak bebeklik ve okul öncesi dönemde tanılamaktan daha kolaydır. Bebeklik ve erken çocukluk döneminde çok hareketli olma ,uzun dikkat süresi, anne –baba ve bakan kişiyi erken tanıma, erken konuşma ve yürüme gibi özellikler gösterirler.

Genel Özellikler; Öğrenme hızlıdır. Erken yürür, erken konuşur, okumayı erken yaşta öğrenirler. Sürekli soru sorarlar, meraklıdırlar. Sürekli yeni bir şeyler öğrenmek isterler. Güçlü bir belleğe sahiptirler. Duyup okuduklarını, gördüklerini uzun zaman saklar ve anımsarlar. Yaratıcılık ve mucitlik özellikleri vardır. Azimli ve kararlıdırlar. İnce bir espri anlayışları vardır.

Anlayışlı ve duyarlıdırlar. Orijinal ve eleştirel düşünceye sahiptirler. Başkaları ile kolayca işbirliği yaparlar. Alçak gönüllüdürler, başkalarına yardım etmekten hoşlanırlar. Öğrendikleri bilgileri başka alanlarda kullanabilirler. Amaçlarına ulaşmaktan ve başarıdan zevk duyarlar. Ayrıntılara olağanüstü dikkat ederler. Zengin sözcük haznesine sahiptirler. Kelimeleri doğru telaffuz ederler, yerli yerinde kullanırlar ve akıcı bir konuşmaları vardır.

Kitap okumayı severler. Karmaşık problemler çözmekten hoşlanırlar. Çabuk öğrenirler, kavrarlar; kolay unutmazlar Uzun süre dikkatlerini bir konu üzerinde yoğunlaştırabilirler. Sorumluluk duyguları kuvvetlidir. Sorumluluk almayı çok ister ve bunu yerine getirmekten hoşlanırlar. Çevrelerini, etraflarında olan biteni çok iyi gözlemlerler. Çok farklı konularla ilgilenirler. Kendilerine güvenleri tamdır.

İlgilerini çeken bir konu üzerinde uzun süre dikkatle çalışabilirler. Başkalarıyla kolayca işbirliği yaparlar. Çoğu faaliyette lider konumundadırlar. Yetişkin denetimi olmaksızın bir proje, deney üzerinde çalışabilirler. Özgün fikirlere sahiptirler. Çok başarılı ,çalışkan ve akıllı olarak ifade edilen çocukların hepsi üstün yetenekli- zekalı değildir. Bunların arasında parlak olarak ifade ettiğimiz çocuklar da vardır.

Parlak Çocuk İlgilidir. Sorulara cevap verir. Yanıtları bilir Parlak Çocuk İlgilidir. Sorulara cevap verir. Yanıtları bilir. Grubun üst dilimindedir. Anlamı kavrar. Uyanıktır. Verilen işi tamamlar. İyi fikirleri vardır. Okuldan hoşlanır. Güçlü belleği vardır. Öğrendiği kadarıyla mutlu olur. Düşünceleri anlar. Üstün Yetenekli Çocuk Oldukça meraklıdır. Sorunun ayrıntılarını tartışır. Sorular sorar. Grubun çok ötesindedir. Varsayımlar ortaya atar. Keskin gözlem yapar. Projeler oluşturur. Alışılmamış tuhaf fikirleri vardır. Öğrenmeden hoşlanır. İsabetli tahminlerde bulunur. Öğrenmesinin sınırı yoktur. Soyutlamalar yapar.

Parlak Çocuk Kolaylıkla öğrenir Parlak Çocuk Kolaylıkla öğrenir. Belli bir sıra ile öğrenmekten hoşlanır. Yaşıtlarıyla olmaktan hoşlanır. Bilgiyi özümser. Üstün Yetenekli Çocuk Verilenleri zaten bilmektedir. Karmaşıklıktan hoşlanır. Büyük yaştakileri ve yetişkinleri arkadaş olarak seçer. Bilgiyi değiştirip uygular.

Sınıf Ortamında Özel Yetenekli Bireyler Üstün zekalı ve yetenekli çocukların karakteristik özellikleri genel olarak belirtiğimiz gibidir. Bunlar yerlerinde duramaz, sürekli yenilik, hareket isterler. Diğerlerinden çok farklı niteliklere sahiptirler. Bu nedenle de normal sınıf ortamında çeşitli olumsuzluklara neden olabilirler.

Peki neden kaynaklıdır? Bu çocukların bilgi, ilgi ve beceri düzeyleri aynı yaştaki ortalama öğrencilerin hayli ötesindedir. Bilgi, ilgi ve becerileri düzeyinde ihtiyaçları karşılanmazsa çabuk sıkılır ve sınıfta huzursuz, yerinde duramayan bir duruma gelirler. Bilgi, ilgi ve beceri düzeyleri yüksek olduğundan sınıfları ve yaşlarından umulmayan konularla ilgilenip soru sorabilir ve ders dışına çıkabilirler. Herhangi bir konu işlenirken hata bulmak, eleştiri, itiraz gibi tepkiler vermeleri olağandır.

Konuşmayı severler. Gerek ders dışında küme tartışmalarında, gerekse ders esnasında sınıfın yönetimini ve konuşma düzenini sağlamak oldukça zordur. Bazı durumlarda yaptıkları tepkiler “garip, anormal” görünebilir. Gerçekte bu durum yaşlarının hayli ötesinde bir algılama ve değerlendirme gücünün sonucu olabilir. ÖRN; Einstein'ın altı yaşındayken geçit töreninde gördüğü askerlere bakarak, “Bunlar gibi makine olmak istemiyorum” diye ağlaması gibi.

İmgesel etkinlikleri güçlüdür İmgesel etkinlikleri güçlüdür. Bunun sonucu olarak imgesel yaşantılarını gerçek yaşantıları ile karşılaştırabilmeleri olağandır. Bu durumda hem gerçeği hayalden ayırabilmeleri hem de imgelerini öncelikle yaratıcı etkinliklerde kullanmaları için gerekli rehberlik yapılmalıdır. Özel yetenekli bir çocuğun yetişmesindeki kilit nokta saygıdır; farklılığa saygı, fikirlere saygı, hayallerine saygı. Kabiliyetlerin yeşermesi için özel müfredatlar, yazılımlar ve programlar yanında huzurlu, emin ve sıcak bir aile ve okul ortamı da gereklidir.

ŞEREFLİKOÇHİSAR REHBERLİK ve ARAŞTIRMA MERKEZİ TEŞEKKÜRLER ŞEREFLİKOÇHİSAR REHBERLİK ve ARAŞTIRMA MERKEZİ ASİYE KARPUZCU