KARAGÖZ OYUNU

Karagöz Oyunu Diğer adı ‘’Gölge Oyunu’’ dur. Uzak doğu ülkelerinden çıkmış 13. yy da Araplar eliyle Yakındoğu’ya getirilmiştir. Daha sonra da Batıya yayılmıştır.

Kişiler Karagöz Ustası : Hayalî / Hayalbaz Çırağı : Sandıkâr Şarkıları okuyan : Yardak Tef çalan : Dayrezen Tasvirleri ve sandığı taşıyan : Hamal

Hayalî / Hayalbaz

Karagöz oyunu Yazılı , sabit bir metin yoktur. Doğaçlama oynanır. Ramazanın ilk gecesi ‘’Mandıra’’ oyunuyla başlar , arife gecesi ‘’Meyhane’’ oyunuyla son bulur.

Karagöz oyunu Tasvirler genellikle manda , sığır , deve derisinden ve saydam ali kurna kağıdından yapılır.

Tarihsel Bilgi Sultan Orhan devrinde Ulu Cami yapımında çalışan demirci ve duvar ustası iki ustanın nükteli konuşmalarına dayanmaktadır . İsçileri oyaladıkları için padişah tarafından idam edilirler. Padişah daha sonra pişman olunca musahibi Şeyh Küşteri onları canlandırır. Şeyh Küşteri oyunun kurucusu kabul edilir

Şeyh Küşteri Meydanı Günümüzde karagöz perdesine ‘’Şeyh Küşteri Meydanı’’ da denir.

Ülkemize Gelişi Kurucusu Şeyh Küşteri kabul edilse de kayıtlar Yavuz Sultan Selim’in Mısır’ı fethetmesiyle 16.yy da Mısırlı gölge oyuncularını davet etmesiyle bu oyunların bizde sergilenmeye başladığını gösterir.17 yy ise oyun kesin biçimini almıştır.

Oynatan Çubuklar Tasvirleri oynatan değnekler 60 cm. civarında , gürgen ağacındandır.

Dört Bölümden Oluşur ; 1-GİRİŞ BÖLÜMÜ Hacivat semaî söyleyerek perdeye gelir. ‘’off hay hak’’ diyerek perde gazeline başlar. Bu bölümde Allah ve peygamber övülür. Karagöz sahneye atlar ve Hacivat’ı gürültü yaptığı için döver. Hacivat kaçar. Karagöz tekerleme ile yakınır. Hacivat geri döner. Muhavere başlar.

Bölümleri 2-MUHAVERE BÖLÜMÜ İkilinin karşılıklı atışmalarına dayanır. Asıl konuyla ilgisi olmayan konuşmalardır. Birbirlerine ters düşen yaratılışları ortaya konur. Okumuş Hacivat ile okumamış Karagöz arasındaki yanlış anlamalar üzerine kuruludur.

Bölümleri FASIL BÖLÜMÜ Oyuna adını veren bölümdür. İkincil tipler de devreye girer ve asıl konu ele alınır. Muhavereden farkı muhavere sadece söze dayanırken fasılda olay olmasıdır.

Bölümleri BİTİŞ BÖLÜMÜ Karagöz Hacivat’ı döver. Hacivat’ta ‘’Yıktın perdeyi eyledin virân varayım sahibine haber vereyim hemân’’ şeklinde kalıp cümleyi söyler. Karagöz’de ‘’Her ne kadar sürç-i lisan ettiysek affola yarın ……. Oyununda yakan elime geçerse bak ben de sana ne oyunlar oynarım’’ diyerek gider.

Bitiş Mumun söndürülmesiyle oyun biter.

Karagöz ustasından ;

Karagöz ve Hacivat oyunu