COĞRAFİ MATEMATİK KONUM

COĞRAFİ KONUM Bir yerin Dünya üzerindeki herhangi bir yere göre olan konuma coğrafi konum denir. Coğrafi konum, matematik konum ve özel konum olmak üzere ikiye ayrılır. Şimdi ise matematik konumu inceleyelim.

MATEMATİK KONUM Bir yerin ekvatora veya Greenwich’e uzaklığına, paralel ve meridyenlere göre belirlenen konuma matematik konum denir. Matematik konumda sayısal veriler gösterilebilir.

MATEMATİK KONUM Dünyadaki bir yerin konumunu belirlemek için dünya üzerinden geçtiği varsayılan çizgilere ihtiyacımız vardır. Dünya’ya paralel çizilenlere paralel, dik olarak çizilenlere meridyen adı verilir. Bu paralel ve meridyenler anlamları biraz farklı olsa da enlem ve boylam olarak da ifade edilebilirler. Şimdi bu kavramları daha yakından inceleyelim Sıfır derece Greenwich Sıfır derece Ekvator

PARALEL Dünyaya paralel olarak çizildikleri için bu adı alırlar.. Ekvator’un kuzeyinde kalan paralellere kuzey,güneyinde kalanlara güney paraleli denir. 42 36 23 Türkiye de: 36-42 kuzey paralelleri arasında yer alır.

90 tane kuzey, 90 güney olmak üzere toplam 180 paralel bulunur. Başlangıç paraleli, sıfır derece olan Ekvator’dur Paralellerin boyları, Dünya’nın kendine has şeklinden (geoit) dolayı ekvatordan kutuplara doğru gidildikçe azalır

Paralellerin boyları ekvatordan kutuplara doğru gidildikçe azalır Paralellerin boyları ekvatordan kutuplara doğru gidildikçe azalır. Ancak aralarındaki uzaklık değişmez. İki paralel arası uzaklık 111 kilometredir. Bazı paraleller kendine has isimler alırlar. Bunlar; Kuzey Kutup Noktası Güney Kutup noktası Ekvator Yengeç Dönencesi Oğlak Dönencesi

MERİDYENLER Bir kutup noktasından, diğer kutup noktasına uzanan hayali çizgilerdir. Başlangıç paraleli, Londra yakınlarındaki Greenwich’tir. Meridyenler, paralellerin aksine boyları hep aynıdır. Ancak Dünya’nın geoit olmasından dolayı aralarındaki uzaklık sadece ekvatorda 111 km’dir. Aralarındaki mesafe ekvatordan kutuplara doğru azalır ve kutuplarda nokta (90 derece) şeklini alır.

Meridyenler doğu ve batı olmak üzere isimlendirilir Meridyenler doğu ve batı olmak üzere isimlendirilir. 180 doğu ve 180 batı olmak üzere toplam 360 meridyen vardır. Meridyenler hiçbir zaman birbirlerini kesmezler. Dünya’daki yerel saat dilimleri meridyenlere göre belirlenir. İki meridyen arası 4 dakikadır. Bu fark otobüsle, yürüyerek ölçülebilecek bir uzunluk değildir. Güneşin önce doğduğu yerler olan doğu bölgelerdeki insanların saatleri, batıdakilere göre ileridir. Bunun nedeni; farklı sürelerde doğan ve batan güneşin o bölgedeki doğuş ve batışına uyarlanabilmesidir. Sorularda bir doğu meridyenindeki zaman verilip, batınınki isteniyorsa iki meridyen toplanıp, 4 ile çarpılıp işlem bitirilir. Ama ikisi de doğu meridyeni ise önce fark bulunur. Unutmayın doğuda saat ileridir. Meridyenler arası zaman farkının değişmemesinin sebebi, Dünya’nın dönüş hızının ekvatordan kutuplara doğru azalmasıdır.

MERİDYENLER ARASI ZAMAN FARKININ HESAPLANMASI 30 44 Bir de şu konuya değinmek istiyoruz. Bu soruda; daha doğuda olan meridyen 44 derece doğu meridyenidir. Burada zaman Ankara’dan daha ileridir. Eğer zamanı verilen meridyen diğerine göre batıdaysa önce meridyen farkı bulunur. Sonra bulunan sayı 4 ile çarpılır ve zaman farkı bulunur. Ama doğudakinin saati istendiğine göre, Ankara’nın saatine zaman farkını eklemeliyiz. Ankara’da saat 13:00’dır. Hakkari’nin bulunduğu meridyen 44 derece doğu meridyeni olduğuna göre Hakkari’de saat kaçtır? Önce meridyen farkı bulunur: 44-30: 14 meridyen fark vardır. Sonra bulunan sayı 4 ile çarpılır: 14x4: 56 dakika ileri Sonra dakika verilen saate eklenir: 13:00+56: 13.56’dır.

KONUM BELİRLEME Artık paralel ve meridyen kavramlarını biliyoruz. Şimdi ise bu ikisini kullanarak bir alanın Dünya üzerindeki sayısal konumunu bulmayı öğreneceğiz.

Türkiye 26-45 doğu meridyenleri ve 36-42 kuzey paralelleri arasında yer alır. Dünya haritası üzerinden bu paralellerin üstüne tükenmez kalemle çizersek ortada kalacak kutu şeklinde kısım Türkiye’nin matematik konumu’dur. Soru: Türkiye’nin en güneyi ile en kuzeyi arasındaki kuşbakışı uzaklık ne kadardır? Çözüm: İki paralel arası uzaklık 111 km. Türkiye 42-36 kuzey paralelleri arasında 42-36: 6 paralel fark 6x111: 666 km’dir. Soru: Türkiye’nin en doğusu ile en batısı arasındaki zaman farkı kaç saattir? Çözüm: İki meridyen arası 4 dk. Türkiye 26-45 D. Meridyenlerindedir 45-26: 19 meridyen 19x4: 76 dk. 76 dk: 1 saat 16 dakika Aklınızda Kalsın:Her 15 paralel arası zaman farkı 1 saattir.