Orta Yetişkinliğin Doğası Fiziksel Gelişim Bilişsel Gelişim Kariyer, İş ve Boş Zaman Din ve Hayatın Anlamı

A) Orta Yetişkinliğin Doğası Bugün orta yaş 100 yıl önce olduğu gibi mi yaşanır? Sadece 25 yıl önce mi? Orta yetişkinlik nasıl tanımlanabilir ve onun temel özelliklerinden bazıları nelerdir?

a) Değişen Orta Yaş Daha çok insan ileri yaşa kadar yaşadıkça, orta yaşın daha sonra ortaya çıkabileceğini düşünürüz. Gelişimcilerin, orta yaşı çalışmaya başlamalarının temel nedeni, bu döneme giren kişilerin sayısındaki ani artıştır.

b) Orta Yetişkinliğin Tanımlanması Yaş sınırı kesin şekilde olmamasına rağmen, biz orta yetişkinliği ortalama 40-45 yaşlarında başlayan ve 60-65 yaşlarına kadar uzayan gelişimsel dönem olarak düşünürüz.

Orta yetişkinlik: Ortalama 40-45 yaşlarında başlayan ve 60-65 yaşlarına uzanan gelişimsel dönemdir.

B) Fiziksel Gelişim Hangi fiziksel değişimler orta yetişkinliği tanımlar? Orta yaşlı yetişkinler ne kadar sağlıklıdır? Orta yaştaki temel ölüm nedenleri nelerdir? Orta yetişkinlikte bireylerin cinsel faaliyetleri nasıldır?

a) Fiziksel Değişimler İlk ergenlikte meydana gelen ani fiziksel değişimler ve yaşlılıktaki ani bozulmanın aksine, orta yaşta fiziksel değişimler genellikle daha yavaştır.

Gözle Görülür İşaretler ? Boy ve Kilo ? Kuvvet, Eklemler ve Kemikler ? Görme ve Duyma ? Kardiovasküler Sistem ? Uyku ?

b) Sağlık Ve Hastalık Orta yetişkinlikte, kazaların sıklığı düşer ve çocukluk, ergenlik ya da ilk yetişkinlik yıllarına göre gribe ve alerjilere karşı daha az duyarlı olurlar.

Kronik hastalıklar, yavaş başlaması ve uzun sürmesi ile tanımlanır Kronik hastalıklar, yavaş başlaması ve uzun sürmesi ile tanımlanır. Kronik hastalıklar ilk yetişkinlikte nadirdir, orta yetişkinlikte artar ve ileri yetişkinlikte yaygın olur.

c) Ölüm Oranları Enfeksiyon hastalıkları 20. yüzyılın ortalarına kadar ölümün temel nedeni olmuştur. Enfeksiyon hastalıkları oranı azaldıkça, bireylerin orta yaşa kadar yaşadığı, kronik bozuklukların arttığı görülmüştür

d) Cinsellik Orta yaşa doğru, kadınların ve erkeklerin cinselliğinde ne türden değişiklikler tanımlanır? Klimakterik, doğurganlığın azaldığı orta yaşa geçişi tanımlamak için kullanılan terimdir. Kadın ve erkeklerdeki klimakterikteki önemli farklılıkları araştıralım.

Klimakterik: Doğurganlığın azaldığı orta yaşa geçiş. Menopoz: Çoğumuz menopoz hakkında bir şeyler biliriz. Fakat bildiklerimiz doğru mu? Menopoz nedir? Ne zaman olur ve yan etkileri nelerdir?

Menopoz: Kadınların menstural döneminin bitmesi, genellikle 40’lı yaşların sonları ya da 50’li yaşlardır.

Orta Yaşlı Erkeklerde Hormonal Değişiklikler: Erkekler, kadınların yaşadığı menapoz gibi bir şey mi yaşarlar? Yani, erkek menopozu var mıdır? Orta yetişkinlik boyunca, cinsel hormon düzeyleri ve aktivitelerinde biraz azalma olmasına rağmen, çoğu erkek çocuk yapma kapasitesini kaybetmez

Erektil fonksiyon bozukluğu: Tatmin edici cinsel performansa yol açan ereksiyonun sağlanmaması ve sürdürülmemesidir.

Cinsel Tutum ve Davranışlar: Orta yetişkinlikte kadınların ve erkeklerin cinsel fonksiyon yeteneklerinde biyolojik olarak çok az azalma olmasına rağmen, cinsel faaliyetler genellikle ilk yetişkinlikten daha seyrek olarak ortaya çıkar

C) Bilişsel Gelişim Orta yaşlı yetişkinler 20’li ve 30’lu yaşlarındaki kadar iyi göremeyebilir, hızlı koşamayabilir ya da sağlıklı olmayabilir. Fakat onların bilişsel becerileri nasıldır? Orta yetişkinliğe girerken ve orta yetişkinliğe doğru düşer mi? Bu soruya cevap vermek için, zekâdaki ve bilgi işlemedeki olası bilişsel değişimleri inceleyeceğiz.

a) Zekâ Orta yetişkinlikte zekâda olası değişikliklere ilişkin araştırmalarımız, akıcı ve kristalize zekâ kavramlarına, Seattle Boylamsal Çalışmasına ve kuşak etkilerine odaklanmıştır.

Kristalize zekâ: Horn’a göre orta yetişkinlikte artan birikmiş bilgi ve sözel yeteneklerdir. Akıcı zekâ: Horn’a göre orta yetişkinlikten sonra düşmeye başlayan soyut muhakeme yapabilme yeteneğidir.

ŞEKİL 15.5 AKICI VE KRİSTALİZE ZEKÂNIN YAŞAM BOYU GELİŞİMİ: Horn’a göre, kristalize zekâ (birikmiş öğrenme deneyimlerine dayanır) yaşam boyunca artar fakat akıcı zekâ (bilgiyi algılama ve değişimleme yeteneği) orta yetişkinlikten sonra sabit şekilde düşer. Arka Sayfada…

b) Bilgi İşleme Süreci Orta yaşta yer alan bilgi işleme sürecindeki değişimler arasında, bilgi işleme hızı, bellek, uzmanlık ve pratik problem çözme becerileri vardır.

Bilgi İşleme Hızı: Schaie’nin (1994, 1996) Seattle Boylamsal Çalışmasında gördüğümüz gibi, algısal hız ilk yetişkinlikte düşmeye başlar ve orta yetişkinlikte düşmeye devam eder. Bilgi hızını ölçmenin yaygın yolu, ışığı görür görmez, bireylerin butona bastığı reaksiyon zamanıdır.

Çalışma belleği: Karar verirken, problem çözerken ve dili anlarken insanların bilgileri değişimlediği ve topladığı, zihinsel ‘çalışma sırası’ (work bench).

Pratik Problem Çözme: Günlük problemleri çözme bilişin diğer önemli yönüdür (Magrett & Deshparda-Kamat, 2009).

D) Kariyer, İş ve Boş Zaman Orta yaşta çalışanların karşılaştığı bazı konular nelerdir? Orta yaşlı yetişkinlerin hayatında boş zamanın rolü nedir?

a) Orta Yaşta İş Birçok insan için, orta yaş şu anki işin yansıtma, ölçülme ve değerlendirilme zamanı ve gelecekte ne yapacağını planlama zamanıdır. Önemli bir konu, insanların şu anda yaptıkları işe devam edip etmeyeceği ya da mesleklerini ve kariyerlerini değiştirip değiştirmeyeceğidir.

b) Kariyer Sorunları Ve Değişiklikler Günümüzde orta yaşlı çalışanlar 21. yüzyılda önemli sorunlarla karşılaşmıştır (Blossfeld, 2009). Bunlar, çalışmanın evrenselliğini, bilgi teknolojilerindeki hızlı gelişimi, organizasyonların küçülmesi, erken emeklilik ve emeklilik maaşı ve sağlıkla ilgili endişeleri içerir.

c) Boş Zaman Yetişkin olarak sadece işimizde nasıl iyi çalışacağımızı değil, nasıl rahatlayacağımızı ve boş zamanımızda nasıl eğleneceğimizi de öğrenmeye ihtiyacımız vardır (Gibson, 2009).

Boş zaman: Bireylerin işlerinden sonraki zamanlarda etkinlikleri ve kendi seçtikleri ilgileriyle uğraştıkları hoş zamanlardır.

E) Din ve Hayatın Anlamı Yetişkin olarak gelişimimizde dinin rolü nedir? Birçok orta yaşlı yetişkin için hayatın anlamı önemli bir konu mudur?

a) Din Ve Yetişkin Hayatı MacArthur’un Orta Yaş Gelişim Çalışmasında, Amerika Birleşik Devletleri’ndeki orta yaşlı yetişkinlerin yüzde 70’den fazlası dindar olduğunu ve dinselliğin (spirituality) hayatlarının önemli bir parçası olduğunu düşünür.

Din, birçok Amerikalının yaşamının önemli bir boyutudur Din, birçok Amerikalının yaşamının önemli bir boyutudur. Kadınlar dine erkeklerden daha fazla ilgi gösterir. Dini ilgilerdeki bireysel farklılıkları düşünmek önemlidir.

Anlamlandırma yoluyla başa çıkma: Özellikle sevdiği biri öldüğündeki kronik stres zamanında, stresli durumun anlamını değiştirmek için inançlar, değerler ve amaçları oluşturmayı içerir.

b) Din Ve Sağlık Dinin fiziksel sağlık üzerindeki etkileri neler olabilir? Bazı mezhepler ve dini cemaatlar, tıbbi tavsiyeleri göz ardı eden, sağlığa zarar veren davranışları yapmaları için insanları teşvik ederler.

c) Hayatın Anlamı Avusturyalı psikiyatrist Viktor Frankl’ın annesi, babası, erkek kardeşi ve karısı toplama kamplarında ve gaz odalarında, Polonya’daki Auschwith’de öldü. Frankl toplama kampında hayatta kaldı ve hayatın anlamı hakkında yazmaya devam etti. İnsanın Anlam Arayışı kitabında, Frankl (1984) insanın biricikliğini ve hayatın sonluluğunu vurgulamıştır.

Frankl, varolmamızın sonluluğu ve ölümün kesinliğinin hayata anlam kattığını araştırmıştır. Hayatın sonu olmasaydı, zaman sonsuza dek süreceği için hayatımızı sadece hoşlandığımız şeyleri yaparak geçirirdik.