Yeryüzünü şekillendiren kuvvetler iki çeşittir. TÜRKİYE’NİN DAĞLARI Yeryüzünü şekillendiren kuvvetler iki çeşittir. A)İç kuvvetler B) Dış kuvvetler a)Dağ oluşumu (orojenez) a) Akarsular b)Kıta Oluşumu (epirojenez) b) Rüzgarlar c)Volkanizma c) Buzullar d)Depremler d) Dalgalar

JEOLOJİK ZAMANLAR 1. JEOLOJİK ZAMAN Taş Kömürü yatakları oluşmuştur. Masif arazi kütleleri oluşmuştur. ( eski oluşumlar) Masif araziler: * Yıldız Dağları *Menteşe Yöresi * Kırşehir * Bitlis * Kastamonu

2 . JEOLOJİK ZAMAN: Ülkemiz bu dönemde yerkabuğu hareketleri bakımından fakirdir, aşınım faaliyetleri fazladır. 3.JEOLOJİK ZAMAN: Alp – Himalaya sistemine bağlı olarak Kuzey Anadolu Dağları ve Toros Dağları oluşmuştur. Linyit , Petrol, Bor, Tuz, Boraks yatakları oluşmuştur. Arabistan ve Asya arasında kalıp sıkışmanın etkisi ile fay hatları oluşmuştur. Volkanik dağlar oluştu.

4.JEOLOJİK ZAMAN: En kısa dönemdir, hala devam ediyor. Ege denizi oluştu. İstanbul ve Çanakkale boğazları oluştu. Buzul devirleri yaşanmıştır. (Ağrı , Cilo , Kaçkar, Aladağlar, Boklarlar dağlarında buzullara rastlanılmaktadır. ) Bugünkü görünümünü tam olarak kazanmıştır.

KAYDET!!! Not: Ülkemiz III. ve IV. Jeolojik zamanda bugünkü görünümünü kazandığı için genç ve dağlık bir ülkedir. Yükseltinin fazla olması; Yol yapım maliyetlerini arttırır. Yaylacılık gelişir. İklim ve bitki örtüsü çeşitliliği oluşur. Not: Ülkemizde yeryüzü şekilleri oluşurken sıkıştırma güney- kuzey yönlü olduğu için ( Arap levhası-Asya kıtası) dağlar doğu – batı uzantılıdır ve fay hatları oluşmuştur. Not: Ülkemiz dağlık olmasına rağmen geniş düzlüklerin yer alması , ülkenin yakın zamanda toptan yükseldiğini gösterir.

Ülkemizin dağları: Sıkıştırma yönüne bağlı olarak doğu – batı yönlüdür. Oluşumları itibariyle kıvrımlı , kırıklı ve volkanik dağların tümü görülür. Büyük ölçüde 3. Zamanda oluşmuşlardır, genç oluşumludurlar. Genellikle yükseltileri 1500 m nin üzerindedir, doğuya doğru daha da artar. Dağcılık , kış ve yayla turizmi gelişmiştir. Bazıları 4. Zamandaki buzullaşmanın etkisinde kalmıştır. Karadeniz ve Akdeniz’deki dağlar kıyıya paralel, Ege’dekiler kıyıya dik uzanır.

KIVRIM DAĞLARI: Kuzey Anadolu Dağları: Köroğlu, Bolu, Ilgaz, Canik, Giresun, Rize, Kaçkar, Çimen, Kop , Mescit, Yalnızçam. Toros Dağları: Bey dağları, Söğüt , Barla, Geyik, Dedegöl, Karakuş, (Batı Toroslar) Bolkarlar, Aladağlar, Tahtalı, Engizek, Binboğa,Maraş(Ahır) (Orta Toroslar) Güneydoğu Toroslar

Doğu Anadolu: Mercan, Cilo (buzul), Malatya, Munzur, Karasu, Aras, Allahuekber, İspir, Mengen. İç Anadolu: Elmadağ ,Akdağlar, Tecer , Kösedağlar. Marmara: Yıldız(ıstıranca), Samanlı, Koru, Işıklar, Biga Dağları. Ege: Demirci , Eğrigöz , Emirdağ , Sandıklı.

KIRIKLI DAĞLAR: Ege Bölgesinde görülür. Kaz , Madra , Yunt , Boz , Aydın , Menteşe dağları Akdeniz’de Nur (Amanos) Dağları

Ege Bölgesi’nde kuzey – güney yönlü yer alan horst ve grabenlerin sıralanışı.

VOLKANİK DAĞLAR Doğu Anadolu Bölgesi : Nemrut , Süphan , Tendürek , Ağrı Dağı (Küçük Ağrı,Büyük Ağrı) İç Anadolu Bölgesi : Erciyes , Melendiz , Hasan , Karadağ , Karacadağ. G.Doğu Anadolu Bölgesi: Karacadağ. Ege Bölgesi : Manisa Kula Yöresi Marmara Bölgesi : Uludağ (batolittir.) Akdeniz Bölgesi : Hatay Hassa Volkanları

DAĞLARIN KIYI ÇİZGİSİNE UZANIŞ YÖNLERİNİN ETKİLERİ Paralel Olduğunda Boyuna kıyı tipi oluşur Kıyıların girinti çıkıntısı azdır. Koy Körfez oluşumu azdır. Kıta sahanlığı (şelf alanı) dardır. Delta oluşumu zordur. Falez oluşumu kolaydır. Kıyı ile iç kesimler arasında ulaşım zordur. Kıyı ile iç kesimler arasında iklim farklıdır. Yamaç yağışları oluşumu fazladır. Nüfus ve bitki örtüsü dağılım alanı sınırlıdır.

Dik Olduğunda Enine kıyı tipi oluşur Kıyıların girinti çıkıntısı fazladır. Koy körfez oluşumu fazladır. Kıta sahanlığı geniştir. Delta oluşumu kolaydır. Falez oluşumu zordur. İç kesimlerle ulaşım kolaydır. İklim farklılığı azdır. Yamaç yağışları oluşumu azdır. Nüfus ve bitki örtüsü dağılım alanı kıyı ile iç kesimler arasında daha dengelidir.

TÜRKİYE’NİN DAĞLARI aşağıdaki coğrafi olaylar üzerinde etkilidir. Ulaşım Nüfus dağılışı Kıyı Tipi Yağış Tarım Alanları Kıta sahanlığı İklim çeşitliliği Turizm

ÜLKEMİZDEKİ GEÇİTLER ÇUBUK BELEN SERTAVUL GÜLEK KOP, ZİGANA ILGAZ, ECEVİT kalkanlı SERTAVUL: SİLİFKE , İÇ ANADOLU ÇUBUK: ANATALYA - BURDUR (göller yöresi) GÜLEK: İÇ ANADOLU – ÇUKUROVA BELEN: ÇUKUROVA – AMİK OVASI KOP, ZİGANA: DOĞU KARADENİZ – DOĞU ANADOLU ILGAZ, ECEVİT: BATI KARADENİZ – İÇ ANADOLU MUZAFFER ADEM COĞRAFYA ÖĞRETMENİ

ÜLKEMİZDEKİ VOLKANİK DAĞLAR KARADAĞ KARACADAĞ HASANDAĞI MELENDİZ DAĞI ERCİYES DAĞI ULUDAĞ KULA YÖRESİ AĞRI TENDÜREK SÜPHAN NEMRUT KÜÇÜK AĞRI HASSA MUZAFFER ADEM COĞRAFYA ÖĞRETMENİ

SORU- Ülkemizdeki dağların bir kısmı kırılma ile oluşmuştur. Yukarıdaki şekilde gösterildiği gibi kırılma ile oluşmuş dağlar hangi bölgemizde daha yaygındır? A)Ege Bölgesi B) İç Anadolu Böl C) Akdeniz Böl. D) Doğu Anadolu Böl. E) Marmara Böl.

SORU- Türkiye’de yer şekillerinin çeşitlilik göstermesinin sonuçları arasında aşağıdakilerden hangisi gösterilemez? A)Bitki örtüsünün çeşitlilik göstermesi B)Tarım alanları miktarının bölgeler arasında farklılık göstermesi C)Dört mevsim şartlarının yaşanması D)Yol yapım maliyetlerinin yüksek olması E)Erozyon sonucu toprak süpürülmesinin yaygın olması.

SORU – Akdeniz ve Karadeniz Bölgelerinde dağların kıyıya paralel uzanmasının sonuçları arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz? A)Deniz ikliminin yayılış alanının dar olması B)Akarsu boylarının kısa olması C)Kıyıda yağış miktarının fazla olması D)Yıllık sıcaklık farkının az olması E)Ulaşımın vadi ve boğazlardan sağlanması.

SORU- Ülkemizdeki volkanik dağların tamamı sönmüş volkanlardır . Aşağıdaki haritalarda işaretli alanların hangisinde volkanik oluşumlar bulunmamaktadır?   A)I B) II C) III D) IV E) V

SORU- Aşağıdakilerden hangisi Türkiye'nin jeolojik dönemlerde geçirdiği oluşumlarla ilgili bir özellik değildir? A) Kıvrım dağlarının oluşması B) Batı Anadolu'da kırıklı yapının oluşması C) Çeşitli madenlerin oluşması D) Engebeli araziler yanında geniş düzlüklerin de bulunması E) Kuzeye doğru gidildikçe Güneş ışınlarının dar açılarla gelmesi

MUZAFFER ADEM COĞRAFYA ÖĞRETMENİ