Tütünün Sağlık Etkisi Prof. Dr. Hilal Özcebe Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı hozcebe@hacettepe.edu.tr

Tütün Ürünleri Kullanımı Sigara Puro Kıyılmış tütün Nargile Tütün cikleti Bidi (Asya ve Hindistan) Pipo Kuru ince kıyılmış tütün (Tütün Enfiyesi) Kreteks Maraş otu

KARBONMONOKSİT: Kanda oksijenin yerini alır NİKOTİN: Bağımlılık yapar KARBONMONOKSİT: Kanda oksijenin yerini alır KANSER YAPICI MADDELER (bazıları) Arsenik Kurşun Polonium 210 Benzen Nitrozamin Formaldehit Krom Nikel Vinil klorür Asetaldehit Benzopiren DDT İRRİTANLAR VE ZEHİRLER Siyanür Laktik asit Formik asit Azotoksit Amonyak Aseton Akrolein Bizmut Uçucu aminler

Tütün Salgını… Günümüzde tütün dünyada tek başına en önemli ölüm nedenidir. Bu yıl tütün 5 milyondan fazla kişinin ölümüne yol açacaktır.

Tütün Salgını… 6 saniyede 1 ölüm… Kullanıcıların 1/2-1/3’ünün ölümüne neden olma… Beklenen yaşamdan 15 yıl erken ölme… 10 ölümden birinin nedeni… Ölümler: 20. Yüzyılda - 100 milyon ölüm Önlemler alınmazsa; 21. Yüzyılda - 1 milyar ölüm

20 milyon

Grup A Karsinojenler : Arsenik Asbest Benzen Radon Vinyl Chloride

Kanserler Akciğer Ağız Gırtlak Yutak Yemek Borusu Mesane Böbrek Pankreas Mide Rahim Ağzı Lösemi

Kanserler ve Sigara Tüm kanserlerin %30’uyla ilişkili Sigara içenlerde; Akciğer kanseri 10 kat daha fazla Doz-cevap ilişkisi: 1 paket/gün – 20 kat fazla Erkeklerde %90 ve kadınlarda %80 Ağız boşluğu ve özefagus kanseri 5 kat fazla Gırtlak kanseri sigara içenlerde 5-6 kat fazla Doz-cevap ilişkisi: 25 adet/gün – 20-30 kat fazla

Fark: 400 400 2500 7000 30000

Akciğer Hastalıkları Kronik bronşit Amfizem Astım Zatüreeye karşı duyarlılık Viral solunum enfeksiyonlarında artış

Akciğer Hastalıkları Tüm kronik bronşit ve amfizem hastalıklarının %80-90’ı sigaraya bağlıdır. Günde 2 paket ve üzerinde sigara içenlerde akciğer hastalıklarından ölüm oranı içmeyenlere göre 10-40 kat yüksektir.

SİGARA İÇENİN AKCİĞERİ SAĞLAM AKCİĞER

Sigara Öncesi Sigara Sonrası

Kronik Bronşit Nedeniyle Hastaneye Yatanlar, Türkiye, 1964-2001

Dolaşım Sistemi Hastalıkları Ani ölüm Akut myokard infaktüsü Stabil olmayan angina Periferik arter tıkanma hastalıkları Aort anevrizması

Kalp ve Damar Hastalıkları Sigara içenlerde, içmeyenlere göre ölümle sonuçlanan kalp hastalıkları ve beyin damar hastalıkları %77 daha fazla görülmektedir. OKS kullananlarda sigara kalp krizi riskini 23 kat artırmaktadır.

Kalp Hastalığı Nedeniyle Hastaneye Yatanlar, Türkiye, 1964-2001

Arteriosklerotik damar hastalarının %90’ı sigara kullanmaktadırlar. Periferik damar hastalıklarında hastalığın olduğu ektremitenin amputasyonu gerekir. 26

Sigaraya Sindirim Sistemi Hastalıkları Reflü Peptik ülser Dispepsi Pankreatit Crohn hastalığı Kanserler

Sigaraya Bağlı Üreme Sistemi Sorunları Erken Menopoz Dış Gebelik Maternal, Natal ve Postnatal Etkiler Düşük Doğum Ağırlığı Ani Bebek Ölümü Kanserler İktidarsızlık

Sigaraya Bağlı Diğer Sağlık Sorunları Kemik Erimesi İlaç Etkileşimleri

Sigara ve Sinir Sistemi Hastalıkları İskemik İnme Framingham çalışmasında (26 yıllık izleme) kadınlarda 3,1 ve erkeklerde 2,3 kat fazla Honululu Heart Study (10 yıl izleme) yaş ve hipertansiyondan bağımsız bir risk faktörü Nurses Health Study (8 yıl izleme-120.000) subaraknoid kanama 4-9,8 kat, tromboembolik emboli 2 kat fazla

Sigara ve Sinir Sistemi Hastalıkları İskemik İnme Framingham çalışmasında (26 yıllık izleme) kadınlarda 3,1 ve erkeklerde 2,3 kat fazla Honululu Heart Study (10 yıl izleme) yaş ve hipertansiyondan bağımsız bir risk faktörü Nurses Health Study (8 yıl izleme-120.000) subaraknoid kanama 4-9,8 kat, tromboembolik emboli 2 kat fazla

Sigara ve Sinir Sistemi Hastalıkları Alzheimer Hastalığı Zihinsel sorun 65 yaş üzerinde %5 ve her beş yılda ikiye katlanma Ülkemizde 70 yaş üzerinde %8,9

Risk factors for Alzheimer’s disease: A prospective analysis from Canadian study of Health and Aging Amer. J. Epid., (2002) 156: 445-453 Artıran faktörler Yaş Eğitim düşüklüğü Apolipoprotein E4 allel Azaltan faktörler NSAID kullanımı Şarap kullanımı Kahve kullanımı Düzenli fizik egzersiz İlişkisiz faktörler Aile hikayesi Cinsiyet Depresyon öyküsü Estrojen replasman ted. Kafa trauması Antiasit kullanımı Sigara içilmesi Hipertansiyon Kalp hastalığı Stroke

1946 doğum kohordu; 43-53 yaşlar arası-(İngiltere) Cigarette Smoking and Cognitive Decline in Midlife: Evidence from a Prospective Birth Cohort Study Marcus Richards ve ark.Amer. J. Publ. Health; (2003) 93: 994-998 1946 doğum kohordu; 43-53 yaşlar arası-(İngiltere) Çoklu regresyon analizi sigara kullanımı ile kognitif test skorları Sigara içenlerde Verbal hafızada daha hızlı düşme “visual search speed”de azalma Etkiler günde 20+ sigara içende daha fazla

Sigara ve Sinir Sistemi Hastalıkları EURODEM Çalışmasında (2004); 17.160 mini mental durum muayenesinde sigara içmeyenlerde puan kaybı 0,03 iken sigara içenlerde 0,13 Parkinson- olgu-kontrol çalışmalarda 1,5 kat Migren ???

Beden Algısı İle İlgili Sorunlar Nefeste koku Ciltte bozulma Parmaklarda sararma Saçlarda bozulma .…… ……. ..........

Sigara Dumanındaki Kimyasallar Polisiklik aromatik hidrokarbonlar Hidrojen siyanür Arsenik Metil alkol Kadmiyum Bütan Aseton Naftalin Toluen … Tam olarak bilinmeyen, kontrolü yapılamayan ikincil kirleticiler...

Pasif Etkilenim Açısından Risk Grupları; Çocuklar Kadınlar/gebeler Yaşlılar Haklarını korumama olasılığı olan gruplar (örneğin, engelliler…)

Çevresel Sigara Dumanı (ÇSD) 8 saatlik ÇSD maruziyeti = 20 sigara Ana akıma göre daha fazla nikotin içeriyor. Dünya genelinde her yıl, 600.000 masum insan, başkasının dumanından duman altı olmaktan ölmektedir. Her 32 dakikada bir kişi !

Tütün Endüstrisinin öldürdüğü her 8 sigara içicisi, sigara içmeyen 1 kişiyi de beraberinde götürür. American Non-smokers’ Right Foundation, 2006

İÇ ORTAM HAVA KİRLETİCİSİ ! EN ÖNEMLİ KONTROL EDİLEBİLİR İÇ ORTAM HAVA KİRLETİCİSİ !

Sigarayı bıraktığınızda neler olur ? 20. dakika : Kan basıncı ve kalp hızı normale döner 8. saat : Kanda oksijen düzeyi normale döner 24. saat : Karbonmonoksit vücuttan atılır Akciğerler temizlenmeye başlar 48. saat : Nikotin vücutta saptanamaz 72. saat : Nefes almak kolaylaşır 2-12 hafta : Dolaşım düzelir 3-9 ay : Nefes darlığı ve öksürük azalır 5. Yıl : Kalp krizi riski yarıya iner 10. Yıl : Kalp krizi riski sigara içmeyenlerle eşitleşir. Akciğer kanseri riski yarıya iner

Sonuç olarak; sigara, sağlığı tehdit eden en zararlı alışkanlıklardan biridir....