Familya: Brassiceae Brassica oleracea L. var. botrytis KARNABAHAR Familya: Brassiceae Brassica oleracea L. var. botrytis

Anavatanı: Akdeniz ülkeleri, Güney İtalya ve Güney Avrupa ülkeleri Ekonomik önemi: Dünya üretemi: 16.404.000 ton Türkiye üretimi: 108.000 ton Türkiye üretiminin %75’i Ege bölgesinden Tüketim şekilleri: Haşlanarak, kızartılarak, farklı şekillerde yemekleri yapılarak, turşu ve dondurma olarak tüketilmektedir. Besin değeri: C vitaminince ve proteince zengindir. Kalori içeriği düşüktür. protein, thiamin, riboflavin, niacin, Ca, Fe, Mg, P, Zn ve lif, B6 vitamini, pantonic asit ve K ‘ca da zengin. Yağ ve kollestrol içeriği çok düşük.

Calories 29 Total fat (g) 0.6 Saturated fat (g) 0.1 Monounsaturated fat (g) 0 Polyunsaturated fat (g) 0.3 Dietary fiber (g) 3.4 Protein (g) 2 Carbohydrate (g) 5 Cholesterol (mg) 0 Sodium (mg) 19 Vitamin C (mg) 55 Folate (mcg) 55

Tüketilen kısmı: Baş, taç, çiçek ve çiçek salkımı olarak adlandırılmaktadır. Taç : Büyüme konisinin çatallanarak farklılaşması ile oluşuyor. Taçın kenarındaki brakte ve yapraklar büyümelerine devam ediyor. Karnabahar ülkemizde sonbahar ve kış mevsiminde Akdeniz ve Ege bölgelerimizde yetiştirilmektedir. Soğuktan zarar gördüğü için soğuk bölgelerimizde yetiştirilmemektedir.

Morfolojik Özellikleri Kök: Şaşırtma yapılmadığı takdirde bir ana kazık kök ve toprak yüzeyine yakın kısımda saçak köklerden oluşur ve köklerin %80’i 30-40 cm’de, %20’si 60-80 cm’ye kadar inebilir. Şaşırtma yapıldığı zaman kazık kökte dallanma olmaktadır. Gövde: Lahana gövdesine benzer şekilde dışı selülozik sert bir yapıda, içerisi ise yumuşak bir dokudan oluşmaktadır. Vegetatif aşamada kısa iken, generatif aşamada gövde uzamaktadır. Gövdenin 10-15 cm’lik kısmı toprak altındadır. Buradan yaprak oluşmaz. Gövde çok dallanmış çiçek demeti sapları ve çiçekler ile son bulur

Yapraklar: Yapraklar genel özellikleri itibari ile lahanaya benzer, ancak karnabahar yaprakları daha koyu renkli ve uzundur. İlk yapraklar dışa doğru gelişirken, sonraki yapraklar içe doğru gelişir ve taçı dış etkenlerden korur. Taç oluşumun kadar oluşan yaprak sayısı erkencilik ile orantılıdır. (Az erkenci; Çok geçci) Erkenci çeşitler 15-30 adet yaprak oluştururken geçci çeşitler daha fazla (60) yaprak oluştururlar. Yaprak şekilleri: dar beyzi şekilli ve lahana yaprağından uzuncadır. Genç yaprakların sapları çok kısadır ya da yoktur. Bu yapraklar tacı güneşten ve diğer dış etmenlerden korur. Geçci çeşitlerde taç daha örtülüdür. Yaprak rengi koyu gri maviye yakın yeşil olup üzeri mumsu tabaka ile kaplıdır.

Taç Taç, kısa boğum aralarına sahip olan sürgün, dal ve braktelerden oluşur. Taç üzerindeki çiçek primordiumlarının kalınlaşıp şekil değiştirmesi ile yenen kısım oluşmaktadır. Gerçek çiçekler ise taç üzerindeki dallardan çıkmaktadır. Belli sayıda yaprak oluştuktan sonra 15-20 oC’de meristematik bölge başkalaşım geçirerek tacı oluşturur. Taç Büyüklüğü; Ekim dikim zamanı, bitki sıklığı, ve çeşit özelliklerinden etkilenir. Taç genişliği: 10-25 cm Taç ağırlığı: 0.250 -5 kg Taç Rengi: Beyaz, kirli beyaz, sarı ve antosiyan içeren tonlarda olabilir. (Güneş ışıklarına maruz kalan taçlarda renk sarıya döner)

ÇİÇEK Yetiştirme döneminde düşük ve yüksek sıcaklılar çiçeklenmeyi etkilemektedir. Düşük sıcaklıklardan hemen sonra yüksek sıcaklık çiçek tomurcuklarını yaprak tomurcuğuna dönüştürür. Karnabaharda çiçekler lahanaya çok benzer. Çiçek rengi: Açık ve koyu sarı Çiçekler tacın yan taraflarından çıkar. Ortadan genellikle çiçek sapı gelişmez. Çiçek sapı dallanmış 60-90 cm boyundadır. Çiçeklenme süresi 3 haftadır. Düşük sıcaklık süreyi uzatır, yüksek sıcaklık süreyi kısaltır Sıkı taçlı çeşitlerde çiçeklenme daha geç ve daha uzun sürede olmaktadır.

Tohum ve çimlenme özellikleri: Meyve: Meyveler bakla şeklindedir. Meyvenin özellikleri lahanaya çok benzer. Çiçeklerin açılmasından 3-4 hafta sonra tohumlar olgunlaşır. Bir baklada 1-30 tohum bulunur. Tohum sayısı iklimden etkilenir. Kötü iklim ve bakım koşulları tohum sayısını azaltır. Tohum ve çimlenme özellikleri: Tohumlar şekil ve renk olarak lahanaya benzer ancak biraz daha küçüktür. Tohumlar yuvarlak veya oval 2-3 mm çapındadırlar. Açık kahve veya koyu kımızı kahve renkli olabilir. 1g da 250-400 tohum vardır. Çimlenme gücü: % 90-95 Canlılık süresi: 4-6 yıl Çimlenme sıcaklığı: 10-30 oC Opt sıcaklık: 20-25 oC Düşük toprak sıcaklığı, yüksek sıcaklık ve fazla nem çimlenmeyi geciktiriyor ve oranını düşürüyor. 3-4 günde çıkış gerçekleşir ve kotiledon yapraklar kalp şeklindedir.

YETİŞTİRME İSTEKLERİ Toprak istekleri: İklim istekleri: Toprak bakımından seçici değildir. Su tutma kapasitesi iyi, derin kumlu tınlı topraklarda çok iyi sonuç verir. Ağır bünyeli topraklarda drenaj sorunu çözülmelidir. Kuraklığa hassas olduğu için tercih edilmemeli. Su sıkıntısı dağınık taç oluşumun neden olur. Toprak pH: 5.5-6.5 asidik toprakları sevmez Münavebeli yetiştirilmelidir İklim istekleri: Serin iklim sebzesidir. Sıcaklık çok önemlidir. Işıklanmaya gün nötr olarak kabul edilir. Topraktaki suya çok hassastır taç oluşumunda yeterli su ister. Hasat olgunluğunda ve çiçeklenme döneminde yağış istemez. Generatif faza geçmek için düşük sıcaklığa ihtiyaç duyar. Bu süreler çeşitlere göre değişir. 20 oC’nin üzerindeki sıcaklıklar taç kalitesini bozar. Taç oluşumu için opt sıcaklık: 15-17 oC (10-20 oC)

İklim istekleri: KB. Taç oluştuktan sonra sıcaklık yükselirse, vegetatif gelişme hızlanır ve çiçek sapları üzerindeki brakteler hızla gelişir ve taç üzerinde yapraklar oluşur ve pazar değeri düşer. Fide döneminde sıcaklığın yükselip düşmesi fide kalitesini dolayısı ile taçların kalitesine olumsuz etki eder. Gelişme yavaşlar ve dağınık taçlar oluşur. Sıcaklığın 0 oC’nin altına düşmesi ile büyüme ucu zarar görür ve bitkiler sadece yaprak meydana getirir. Fide döneminde fideler düşük sıcaklığa maruz kalırsa kör fideler oluşur. Hasat dönemine gelmiş olan bitkiler, fidelere göre düşük sıcaklıklara daha duyarlıdır. Taçlar düşük sıcaklığa maruz kalırsa önce taç yüzeyinde havlı bir yapı oluşur ve sonra taçta morlaşmalar görülür.

YETİŞTİRME ŞEKLİ Toprak hazırlığı, ekim dikim ve bakım; İşlemler lahanaya çok benzer. Üretim fide ile yapılmaktadır. Tohum ekim zamanları; sıcak bölgelerimizde Temmuz Ağustos ayları, soğuk bölgelerimizde Mart Nisan aylarıdır. Ülkemizde genelde Marmara, Ege ve Akdeniz bölgesinde üretim yapılmaktadır. Tohum ekiminden 30-35 gün sonra fideler dikime gelir. Dikim mesafeleri çeşidin erkenci yada geçci olmasına göre değişmektedir. Diğer kültürel işlemler lahanada olduğu gibidir.

4 ton/da karnabahar için Gübreleme ÇG, dikimden 2-3 ay önce toprağa karıştırılarak verilmelidir. Dekara 3-6 ton yeterlidir. 4 ton/da karnabahar için Tohumluk üretimi için BBE Miktarı Verilme zamanı N 17 kg/da 1 taban + 2 ikinci çapa 25 kg/da 1 taban, 1 ara çapa, 1 aralar kapanınca P2O5 5 kg/da taban 8 kg/da 1 taban, 2 aralar kapanınca K2O 28 kg/da B ve Mo noksanlığına dikkat edilmeli, eksik olan topraklarda bu elementler için gübreleme yapılmalı.

Olgunluk, Hasat ve Depolama KB hasat taçlar pazar değerini kaybetmeden yapılmalıdır. Taçlar açılmadan ve rengi bozulmadan hasat yapılmalı. Hasat ılık havalarda 1 hafta, soğuk koşullarda 1 aya kadar uzayabilir. Çeşide has büyüklüğü almış olan taçlar gövde birleştiği yerden kesilerek hasat edilir. Yaprak temizlenir. Eğer uzun mesafeye gidecek ise taçın üzerini örtecek yapraklar bırakılır. Bütün yaprakların kesildiği durumlarda paketleme iyi yapılmalı. KB hasattan sonra 1-3 ay saklanabilir. Depolama koşulları: 0.5-1 oC, % 80 nemde 6-8 hafta depolanabilir. Verim: Taç büyüklüğüne ve sayısına bağlıdır. 1800- 2000 taç/da Taçlar 600-700 g ile 5000-6000 g değişebilir KB taç büyüklüğünden çok kalitesi önemlidir

Tohum Üretimi Tohum üretilecek bitkiler yetiştirme yerinde bırakılır. Diğer bitkiler uzaklaştırılır. Soğuk geçen bölgelerde, taç oluşumu soğuk döneme gelen çeşitlerde, taçların yağış ve soğuklardan zarar görmesinden dolayı tohum üretiminde sorunlar vardır. Bu sorun tohumluk için bırakılan bitkilerin tünel altına alınması ile kısmen giderilebilir. Tohum verimi çeşide, birim alandaki bitki sayısına, bakım ve iklim şartlarına göre değişmektedir. Bitki başına verim: 20-45 g Dekara verim: 40-154 kg