TULAREMİ

Tanım Ve Klinik Bilgiler Francisella tularensis ile oluşan tularemi, etkenin giriş yerinde ülserasyon, bölgesel lenfadenit ve ateşle seyreden, pnömoni, sepsis gibi komplikasyonlar yapabilen, granülamatöz enfeksiyonla karakterize, nükse eğilimli zoonotik (hayvanlardan bulaşan) bir bakteriyel hastalıktır. Tularemiden şüphelenilmedikçe tanı zordur.

Epidemioloji (1) Tularemi esas itibariyle doğada, tavşan, fare, sıçan gibi kemiricileri ve daha seyrek olarak rakun, opposum, sığır, kedi, köpek gibi hayvanları tutarak varlığını sürdüren zoonotik bir enfeksiyondur. Kan emici artropodlar ve sinekler önemli aracı vektörlerdir.

Epidemioloji (2) Etken mikroorganizma insanlara infekte hayvan veya onların dokularına direkt temasla veya onları yiyerek ya da infekte kene ve diğer artropodların ağız ifrazatı ve dışkılarını deriye bırakmaları, kontamine tozların inhalasyonu ve kontamine suların içilmesi ve besin maddelerinin yenilmesi ile oluşur. Etken bakterinin çok infeksiyöz ve invaziv olmasına hasarsız görünen deriden geçebilmesine rağmen insandan insana bulaş çok nadirdir.

Klinik Bulgular Hastalığın kuluçka süresi 1-14 gündür. (ortalama 3-5 gün) Tularemi prodromsuz bir hastalıktır. Üşüme ile ateş 38-40 C kadar yükselir. Halsizlik, iştahsızlık, kas ağrıları baş ağrısı vardır. Bol terleme ,rölatif bradikardi olguların yaklaşık yarısında gözlenir. Olguların büyük çoğunluğu ülseroglandüler formda seyreder (%50-85).

Klinik Tipleri (1) Bakteri deriden, kene ısırması veya infekte hayvan ile temasla girer. Giriş yerinde ağrılı papül oluşur. Birkaç gün sonra papül nekroz sonucunda koyu kabuklu ülsere dönüşür. Bölgesel ağrılı lenfadenit gelişir. Bunların bir bölümü flüktüasyon gösterir ve fistülüze olurlar.

Klinik Tipleri (2) Glandüler formda giriş yeri belli değildir. Hastalık lenfadenit şeklinde seyreder. Bakteri kontamine parmaklar, kontamine su veya aerosol ile bulaşır. Konjonktiva hiperemik ve ödemlidir. Lakrimasyon ve foto fobi vardır. Konjonktivit genellikle tek taraflıdır. Korneal ülser, dakriyosistit gelişebilir. Hastalık görme kaybına yol açabilir.

Klinik Tipleri (3) Pnömonik tularemi korkulan bir formdur. Bakterinin inhalasyonu veya hematojen yayılım sonucu gelişebilir. Hastalarda ateş, öksürük, ve yan ağrısı vardır. Tifoid formda bakterinin giriş yeri belli değildir. Muhtemelen çok fazla sayıda bakteri alındığında gelişir. Sistemik bulgularla seyreder. Hastalarda üşüme, yüksek ateş, baş ağrısı, kusma karin ağrısı, diyare, öksürük vardır. Septik şok, hepatit, menenjit, perikardit ve pnömoni gelişebilir.

Klinik Tipleri (4) Orofarengiyal formda bakteri infekte su ve gıdalar veya inhalasyonla bulaşır. Ateş şiddetli boğaz ağrısı yakınması olan hastalarda daha çok eksüdatif tonsillit, bazen ülseratif tonsillit saptanır. Ağız mukozasında da ülserler görülebilir. Tek taraflı veya iki taraflı ağrılı servikal lenfadenomegali gelişir.

Prognoz Antibiyotikler kullanılmadan önce mortalite %5 dolayında idi. Antibiyotiklerle tedavi, ölümü beklenen sonuç olmaktan çıkarmıştır. Tedavinin erken başlaması komplikasyonların derecesini etkilediğinden önemlidir.

Tedavi Tedavi 10-14 gün süreyle yapılır. Streptomisin Erişkin için 7.5-10 mg/kg IM 12 saat ara ile, çocuklarda 30-40 mg/kg IM iki dozda uygulanabilir. Streptomisin tek dozda da verilebilir. Gentamisinde etkilidir. Tetrasiklinler, kloramfenikol ve kinolonlar da önerilmektedir. Tedavi 10-14 gün süreyle yapılır. Streptomisin tetrasiklinlerle beraber uygulanabilir. Menenjit olgularında streptomisin, kloramfenikol ile kombine edilmektedir.

Korunma Etken bakteri çok infeksiyöz olduğu için, etkenle temas etmemek korunmada esastır. Ancak hastanın izole edilmesi gerekmez. Endemik bölgede vektör ve rezervuar mücadelesi ve su kaynakları ile yiyeceklerin korunması ve kontrolü gerekir. Etken bakteri ısı ile çabuk ölür (560C’de 10 dakikada), ancak dondurmakla ölmez.

Su Ve Besinlerle Bulaşan Hastalıkların Kontrolü 1 Su ve besinlerle bulaşan hastalıklarla savaşta esas, enfeksiyon zincirinin kırılmasıdır. Enfeksiyon zinciri (enfeksiyon kaynağı, bulaşma yolu, sağlam kişi) üç noktadan herhangi birinde kırılırsa enfeksiyon yenilebilir. Ancak enfeksiyonu yenmekten çok, tümüyle ortadan kaldırmak amaçlanıyorsa her üç odak birden hedef alınmalıdır.

Su Ve Besinlerle Bulaşan Hastalıkların Kontrolü 1I Zincirin kırılmasında sağlam kişi hedef alınırsa yapılacak uygulamalar sağlık eğitimi, bağışıklama, yeterli ve dengeli beslenme gibi genellikle koruyucu önlemlerdir.

Su Ve Besinlerle Bulaşan Hastalıkların Kontrolü III Bulaşıcı hastalık etkeninin ortadan kaldırmak için en etkin yöntem kaynağa yönelmektir. Kaynak insan ise tedavi edilir. Kaynak hayvan ise tedavi edilir, mümkün değilse itlaf edilir. Özellikle su ve besinlerle bulaşan hastalıkların önlenmesi için; mikroorganizmaların ürediği vasatların ortadan kaldırılmasına yönelik çevre tedbirlerinin alınması gereklidir. KAYNAK: T.C.SAĞLIK BAKANLIĞI Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü