MERS-CoV Middle East Respiratory Syndrome Coronavirus ANTALYA HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Bulaşcı Hastalık Kontrol Programları Şube Müdürlüğü

CORONAVİRÜSLER İnsanlarda dolaşımda olan Coronavirüsler  HCoV-229E  HCoV-OC43  HCoV-NL63  HKU1-CoV SARS-CoV MERS-CoV (Yeni Coronavirüs)

CORONA VİRÜS: Coronavirüsler ülkemizde de insanlarda dolaşımda olan, çoğunlukla soğuk algınlığına sebep olan virüslerdir Ancak SARS Coronavirüs’ün (SARS-CoV) sebep olduğu SARS (Şiddetli Akut Solunum Yetmezliği Sendromu) gibi, çok daha ciddi solunum yolu hastalıklarına da sebep olabilmektedirler. SARS-CoV 21. Yüzyılın ilk uluslararası sağlık acil durumu olarak 2003 yılında daha önceden bilinmeyen bir virüs halinde ortaya çıkmıştı ve yüzlerce insanın hayatını kaybetmesine neden olmuştu.

MERS-CoV Yaklaşık 10 yıl sonra Coronavirüs ailesinden, daha önceden insan ya da hayvanlarda tespit edilmemiş olan MERS-CoV Eylül 2012'de insanlarda ilk defa tanımlanmıştır. Eylül 2012’de tanımlanan MERS-CoV geçmişte yaşanan SARS tecrübesinden ötürü endişe oluşturmuştur tarihi itibariyle MERS-CoV, SARS’tan farklı olarak kolaylıkla veya sürekli olarak insanlar arasında yayılmamaktadır.

MERS-CoV İlk zamanlar muhtemel olarak yarasalar düşünülerek hayvan kaynaklı olduğu düşünülmüş, tarihi itibariyle primer kaynağın develer olduğu öne sürülmüştür. 2013’te tespit edilen küme vakalar üzerinde yapılan çalışmalar kısıtlı ve devamlı olmayan bir insandan insana bulaşma yolunun olduğunu göstermiştir. Henüz virüsün kaynağı, bulaş yolu, kuluçka dönemi ve bulaştırıcılık süresi bilinmemektedir..

MERS-CoV Öyküsü…. İlk Olgu: Haziran 2012 Suudi Arabistan Pnömoni ve akut böbrek yetmezliği- Ex Balgamda MERS-CoV izole edildi II. Olgu: Haziran 2012 Katar (Suudi Arabistan’a seyahat öyküsü var) Akut respiratuvar sendrom ve akut böbrek yetmezliği

MERS-CoV Öyküsü…. Ekim-Kasım 2012 Riyad-Suudi Arabistan aynı aileden 4 kişi Nisan 2012’de Jordan’da pnömoni tanısıyla takip edilen 11 hasta (8’i sağlık çalışanı) geriye dönük incelendiğinde MERS-CoV (+) Bu hastalardan 2’si ex: (biri pnömoni+perikardit; diğeri pnömoni+ DIC)

MERS-CoV Öyküsü…. Ocak 2013 Suudi Arabistan ve Pakistan’ı ziyaret eden bir İngiliz’de ağır respiratuvar hastalık MERS-CoV ve H1N1 pozitif Mart 2013’te ex Şubat 2013’te bu hastanın oğlu (altta yatan hastalığı da var) MERS- CoV enfeksiyonu nedeniyle ex Başka bir aile bireyi MERS-CoV (+) ancak hafif hastalık İNSANDAN İNSANA BULAŞ ???

MERS-CoV Öyküsü…. Mart 2013 Abu Dhabi, Birleşik Arap Emirlikleri 73 yaşında multiple myelom hastası MERS-CoV pnömonisi ARDS ve septik şok ile Münih Almanya’da ex Nisan 2013 Al-Hasa Suudi Arabistan 23 konfirme ve 11 olası vaka Tüm vakalar insandan insana bulaş şeklinde Mayıs 2013 Al-Hasa Suudi Arabistan 5 vaka (iki vaka aynı odayı paylaşmış)

MERS-CoV Öyküsü…. Mayıs 2013 Fransa 2 vaka Suudi Arabistan seyahatinden dönen bir kişi ve onunla aynı odayı paylaşan diğer kişi (her ikisinde de immün yetmezlik öyküsü +) Bu hastalara bakım veren ve kişisel koruma önlemlerini almamalarına rağmen 100 sağlık çalışanında sekonder geçiş yok Mayıs 2013 Tunus’ta 3 vaka (aynı aileden) İndex vaka ex, iki oğlu yaşıyor ( riskli bölgeye seyahat öyküsü +) Mayıs 2013 İtalya 3 vaka İndex vakanın Jordan seyahati var, diğer ikisinin yakın teması var

Epidemiyolojik Sonu ç İnsandan insana damlacık ve temas yolu bulaş m ü mk ü n ?????????? Hen ü z bir pandemi s ö z konusu değil Vir ü s ü n patojenitesi y ü ksek

MERS-CoV İnsandan insana bulaşma Virüsün kaynağı Bulaş Yolu Kuluçka dönemi Bulaştırıcılık süresi

VAKA GÖRÜLEN ÜLKELER

Slayt No 14

ECDC( ) ÜLKEBildirilen MERS-CoV(+) Vaka SayısıMERS-CoV(+) olduğu bildirilip hayatını kaybeden kişi sayısı Orta Doğu Suudi Arabistan Birleşik Arap Emirlikleri499 Katar74 Ürdün53 Umman22 Kuveyt31 Mısır10 Avrupa İngiltere43 Almanya21 Fransa21 Yunanistan10 İtalya10 Afrika Tunus31 Asya Malezya11 Filipinler10 TOPLAM424131

Etkilenen Ü lkeler( WHO Update) Orta Doğu  Ürdün  Umman  Kuveyt  Mısır  Katar  Suudi Arabistan  Birleşik Arap Emirlikleri Avrupa  Fransa  Yunanistan  Almanya  İngiltere  İtalya Kuzey Afrika  Tunus Asya  Filipinler  Malezya Türkiye’de konfirme edilmiş vaka yok !!! vaka görülen ülkelerin listesi ve/veya adresinde yayınlanmaktadırwww.thsk.gov.tr

Olası Vaka Tespit Edildiğinde-Algoritma

Olası Vaka Tespit Edildiğinde- Sağlık Kurumu Hastaya standart, temas ve damlacık önlemleri alınır. Uygun numune alınarak uygun şartlarda saklanır. MERS-CoV Olası Vaka Bilgi ve Laboratuvar İstem Formu doldurulur Form ve numune en kısa sürede Halk Sağlığı Müdürlüğü’ne ulaştırılır. İl Temas Noktası: HSM tarafından doldurulacaktır Hastaneler 7/24 iletişim kurulabilecek sorumluların bilgilerini Halk Sağlığı Müdürlüklerine bildirmelidir Kesin vaka tespit edildiğinde; Vakadan yeterli miktarda kan alınır ve -80 C’de saklanır.

Örnek Alımı ve Taşınması Alt solunum yolu örnekleri = Trakeal aspirat, bronkoalveolar lavaj, balgam  Steril, vida kapaklı ve sızdırmaz kaplara 2-3 ml alınmalıdır. Alındıktan hemen sonra buzdolabında (2-8 derece arası) muhafaza edilmeli ve en fazla 72 saat içerisinde laboratuvara ulaştırılmalıdır. Eğer ulaştırma süresi 72 saati geçerse, -70 derecede muhafaza edilmeli ve kuru buz ile gönderilmelidir. Örnekler uygun koşullarda ve sürede ulaştırılmalıdır

Göz Önünde Bulundurulması Gereken Bilgiler Hastalık kısıtlı da olsa insandan insana bulaşabilmektedir Son bildirilen vakaların % 75’i sekonder vakalardır Sekonder vakalarında büyük bir çoğunluğu sağlık çalışanlarıdır Enfekte sağlık çalışanlarının büyük kısmı asemptomatiktir yada hafif semptomlara sahiptir Vakaların yaşları 14 ay-94 yaş arasıdır ve % 65’i erkektir.

Göz Önünde Bulundurulması Gereken Bilgiler Vakalar immün sistemi baskılanmış kişilerde atipik semptomlar taşıyabilmektedir. Hastalık kendisini hafif semptomlarla veya asemptomatik olarak da gösterebilmektedir.

Göz Önünde Bulundurulması Gereken Bilgiler Ko-morbiditeleri olan çok sayıda vaka tespit edilmiştir. Enfeksiyon kaynağı Orta Doğu’da geniş bir alanda halen aktiftir. Virüsün patojenitesi yüksektir. Henüz MERS-CoV’a özel tedavi yoktur.

Göz Önünde Bulundurulması Gereken Hastaların Primer Kaynağı:Develer? Orta Doğu ülkelerinde yeni vakalar? Orta Doğu dışındaki ülkelerde daha fazla exporte vakanın ortaya çıkması ve buralarda yayılma olması Suudi Arabistan’a gideceklerin Sağlık Bakanlığı’nın uyarılarını dikkate alarak seyahat etmelerinde sakınca yoktur.

Göz Önünde Bulundurulması Gereken Bilgiler Olası vakalardan alt solunum yolu örnekleri alınması ve Hastanelerde enfeksiyon kontrol önlemlerinin titizlikle uygulanması çok önemlidir.

HAC VE UMREYE GİDECEKLERE ÖNERİLER Su ve sabun ile ellerinizi yıkayınız Hasta kişiler ile temastan kaçınınız. Hastayken,hastalığı bulaştırmamak için mümkün olduğunca diğer insanlarla temas etmekten kaçınınız. Gerekli olduğu durumlarda el dezenfektanı kullanınız.

HAC VE UMREYE GİDECEKLERE ÖNERİLER Aksırma ve öksürme esnasında burun ve ağız kağıt mendille kapatılmalı, Kullanılan kağıt mendil çöp kutusuna atılmalı ve kağıt mendilin bulunmadığı durumlarda kolun iç yüzüne aksırmalı ya da öksürmelidir. Virüsün bulaşma yollarından olan ağız,burun ve gözlere temas etmekten kaçınmalıdır

HAC VE UMREYE GİDECEKLERE ÖNERİLER Grip gibi mikroplarla kirlenmiş olma ihtimali olan yüzey ve eşyaları temizleyip dezenfekte etmelidir. Hayvan(özellikle deve)temasından kaçınılmalı.Çiğ et,süt yenmemeli.

Vaka Tanımları MERS-CoV olası vaka tanımı:  “Akut ciddi solunum yetmezliği ve/veya akciğer infiltrasyonları olan ve vaka görülen ülkelere son 14 gün içerisinde seyahat öyküsü bulunan ve/veya vaka görülen ülkelere seyahat öyküsü bulunan bir kişiyle seyahat dönüşünden sonraki 14 gün içerisinde yakın temasta bulunup semptomları bu temastan sonraki 14 gün içerisinde gelişen kişiler” MERS-CoV kesin vaka tanımı:  Olası vaka tanımına uyan olgulardan laboratuvar yöntemlerle MERS-CoV saptanan olgular

KLİNİK BELİRTİLERİ Şiddetli akut solunum yolu enfeksiyonu ARDS(Akut Solunum Sıkıntısı Sendromu) Böbrek yetmezliği Koagülopati,perikardit GİS semptomları Pnömoni

Corona virüs enfeksiyonlarının tedavisi nasıldır? İnsan corona virüsleri ile oluşan hastalıklar için spesifik bir tedavi bulunmamaktadır. Corona virüsle enfekte olan insanların çoğu kendiliğinden iyileşir. Semptomları azaltabilmek için ağrı kesiciler, ateş düşürücüler kullanılabilir (çocuklara aspirin verilmemeli), Boğaz ağrısı ve öksürük için oda nemini arttıran cihazlar kullanılabilir ya da sıcak bir duş alınabilir. Bol bol sıvı alıp evde kalıp dinlenilmelidir.

Ülkemizde Yürütülen Çalışmalar Yeni Coronavirüs Bilim Kurulu (Ekim 2012) Grip Bilim Kurulu (Nisan 2013) Grip Bilim Kurulu (Haziran 2013) Grip Bilim Kurul(Kasım 2013) Yeni Coronavirüs Bilim Kurulu (Nisan 2014) Sağlık çalışanlarımızın bilgilendirilmesi Hacılarımızın bilgilendirilmeleri,Hac dönüşü takipleri MERS Sürveyansı:Belirli bir algoritma üzerinden yaklaşık 522 olası vakanın tespiti ve takibi(Pozitif vaka yoktur)