Arbovirus/Robovirus Dr Gökhan Aygün

ARBO/ROBOVIRUS !!! Arthropod-borne viruses Rodent-borne viruses

Arbovirus Vertebralıların kanında bulunan virus Artropod tarafından alınır Artropodlarda birçok dokuda çoğalır Artropod trafından duyarlı bir vertebralıya bulaştırılırsa ARBOVİRUS

Arboviruslar-Klinik Asemptomatik enfeksiyonlar Ateşli nonspesifik tablolar (döküntü (+/-) Menenjit/ansefalit Artrit/artralji Hemorajik ateş

http://www.cdc.gov/ncidod/dvbid/arbor/schemat.pdf

Sivrisinek kaynaklı önemli arboviruslar

Viral ansefalit

Arboviruslar Flaviviridae ailesi: Batı Nil virüsü; Dengue, Japon ensefaliti virüsü, kene ensefaliti virüsü ve sarı humma virüsleri Batı Nil virüsü insan, köpek, at, kuş gibi çeşitli hayvanlarda hafif ateşli hastalıklardan menenjit, ensefalit veya ölüme kadar uzanan farklı klinik tablolara yol açmakta

West Nile virus/Batı Nil virusu Flavivirus Primer konak : kuşlar Vektör: sivrisinek Yayılım: Afrika, Orta Doğu, Batı Asya, Europe, Avustralya, Orta ve Kuzey Amerika http://www.walgreens.com/images/library/healthtips/july02/westnilea.jpg

West Nile Virus Tarihi ! 1937 - West Nile virus Uganda’da izole edildi 1950’ler – İsrail’de ilk salgınlar tanımlandı (1951-1954, 1957) 1962 – Fransa’da salgın 1974 – Güney Afrika’da çok büyük bir salgın 1996 – Romanya’da salgın: 500 olgu/ 50 ölüm. 1999 – Rusya salgını: 40 ölüm

West Nile Virus: 1999 New York Outbreak Crows dying in and around Queens in late summer 27 deaths among captive birds in the Queens and Bronx zoos Concomitant human infection of apparent encephalitis in the same area Outbreak was first attributed to St. Louis encephalitis, but tissue samples from dead crows confirmed that it was West Nile virus 59 human cases requiring hospitalization, including 7 deaths

July 25th, 2000

Spread of West Nile Virus in the US 2000 – spread throughout New England and Mid-Atlantic regions. 18 new human cases reported 2001 – spread throughout the entire eastern half of the US 64 cases reported, with NY, FL and NJ accounting for 60% 2002 – spread westward across Great Plains into Western US. Reached California by Labor Day. By end of 2002 cumulative human cases > 3900, with > 250 deaths 2003 – US, Canada, Mexico 9,858 cases reported to CDC, including 262 deaths in 45 states and D.C.

1964 yılı, ülkemizde BNV. seropozitifliği çalışması (Heperkan Y, Arı A 1964 yılı, ülkemizde BNV ? seropozitifliği çalışması (Heperkan Y, Arı A. Türkiye’de ARBOR virusları üzerinde bir çalışma. Türk Hij. Tec. Biyol. Derg. 1964;24:113-117) İl 1-5 yaş 6-15 yaş 16- İZMİR %1.7 %9.1 %8 DİYARBAKIR %11.2 %47.7 %62.7 ADANA %23.5 %69 %75

Türkiye’de BNV Güneydoğu Anadolu bölgesinde Şanlıurfa ve Siverek'de 2007 yılında yapılan bir başka çalışmada ise, 181 sağlıklı kişiden alınan serum örneklerinin %16’sında indirekt immün floresan antikor testiyle pozitiflik bulunmuş, bu seropozitifliklerin %9.5’i plak redüksiyon nötralizasyon (PRNA) testi ile doğrulanmıştır Ergünay K, Özer N, Us D, et al. Seroprevalence of West Nile virus and tick-borne encephalitis virus in southeastern Turkey: first evidence for tick-borne encephalitis virus infections. Vector Borne Zoonotic Dis 2007;7: 157-61

Türkiye BNV salgını 2010 yılında ülke genelinde toplam 47 olguya BNV tanısı konmuş, bu vakalardan 12'si Avrupa Birliği vaka tanımına göre kesin, diğerleri olası vaka olarak tanımlanmıştır. On olgu bu hastalık nedeniyle ölmüştür.

Türkiye BNV salgını 08.09.2010: Sağlık Bakanlığı ve RSHMB resmi açıklama 13.09.2010: Sağlık Bakanlığı, DSÖ’ne bildirim 14.09.2010: Epi South’a bildirim (Balkan ve Akdeniz ülkeleri)

Epidemiyolojik özellikler Dr. Handan Kalaycıoğlu, Refik Saydam Hıfzısıhha Ens. 2010 a

Epidemiyolojik özellikler Dr. Handan Kalaycıoğlu, Refik Saydam Hıfzısıhha Ens. 2010

Epidemiyolojik özellikler Dr. Handan Kalaycıoğlu, Refik Saydam Hıfzısıhha Ens. 2010

Sarı Humma Vektör: Aedes aegypti Kuluçka 3-6 gün Isırma alanında replikasyon Lenfatiklerde çoğalma Viremi Asemptomatik ya da hafif hastalık Şiddetli ağrılar+ateş Hemorajik form olabilir Mortalite özellikle çocuk ve yaşlılarda yüksek

Aedes aegypti üreme alanları

Risk

Sarı Humma Canlı aşı ile koruyuculuk mümkün ! 10 gün içinde % 90 koruyucu 30 gün içinde % 99 koruyucu Riskli bölgelere gideceklere aşı zorunlu

DENGUE Ateşi Maymun-Sivrisinek İnsan-sivrisinek Çeşitli ülkelerde import olgular var Her yıl 50-100 milyon olgu görülüyor Özellikle artma eğilimi var

Dengue yayılıyor

DENGUE Ateşi Ateş Başağrısı retro-orbital ağrı Kas-eklem ağrısı Kemik ağrısı Döküntü Grip, viral döküntülü hastalıklara benzeyebilir. flavivirus

DENGUE Hemorajik ateşi Çeşitli kanamalı bulgular Hipotansiyon Şok Mortalite ( % 6-30) flavivirus

Japon ansefaliti

Togavirus ailesi arbovirusları

Kene kaynaklı ansefalit Avrupa ve Asya’da Orta Avrupa’da sık Aşısı var !

http://www.cdc.gov/ncidod/dvbid/arbor/worldist.pdf

Kırım-Kongo SSCB, Kırım, Orta Asya, Balkanlar, Kosova, Irak, İran, Suudi Arabistan, Umman (Orta Doğu),... Sahra altı Afrika

I. Konak Yumurtalar III. Konak II. Konak Larva I.konakta beslenir Larva yeni konak arar Beslenen larva toprağa düşer Larva yumurtadan çıkar I. Konak Yumurtalar Larva nimfe dönüşür Beslenen dişi erişkin kene toprağa düşer III. Konak II. Konak Dişi erişkin kene III.konağa yapışır ve beslenir Nimf II.konağa yapışır ve beslenir Nimf erişkin keneye dönüşür

Kırım-Kongo İnkübasyon Kene ısırığı 1-3 gün (9 gün) Kan/doku teması 5-6 gün (13 gün)

Kırım-Kongo Ani başlayan ateş, başağrısı, sırt-karın ağrıları, bulantı-kusma, boğaz ağrısı Zamanla şuur bozuklukları Yaygın kanamalar, HM, LAM Lökopeni, trombositopeni, proteinüri % 5-50 ölüm olasılığı var (Ort % 30) (Genelde 2. haftada) Türkiye’de ortalama % 5-10

CDC Public Health Image Library

Kırım-Kongo Tanıda ELİSA Ig M (Gp ag) .. 6-10 gün Ig M 4-6 ay, Ig G 5 yıl (?) kalıyor PCR .... (2-4 gün) Yaklaşık 5-10 gün viremi sürüyor ve üretmek olası Üretmek çok tehlikeli (Laboratuvar çalışanları için)

Kırım-Kongo Tedavi : * Uygun destek tedavisi * Ribavirin??? ( Tedavi, profilaksi) Hastada temas izolasyonu (+) Hasta çıkartıları tehlikeli (eldiven, gözlük)

KKHV

Hyalomma sp. Doymuş dişi Aç dişi Kan emen larvalar Doymuş nimf Dişi Erkek 48

önemlİ olan kİşisel korunma Uygun giyim Repellentler (böcek kovucular) Dietiltoluamid (DEET) Doğrudan cilde uygulanır %30-40’lık preparatlar 2-5 saatlık caydırıcı etki İnsektisidler %0.5 Permethrin emdirilimiş elbiseler Haftalarca süren öldürücü etki 49

Kenelerden korunma Piknik, Trekking,... Kene taraması yapılmalı... When you have been outside, working or playing in tick habitat, check your whole body from head to toe. Ask a grown-up to help you. Check your legs. Check the back of your knees. Check your neck and under your hair. Check armpits. Check in and behind your ears

Yapılmaması gerekenler Cerrahi girişim Alkol Sigara Kene üzerinde sevk Sabun,… uygulamaları

TATARCIK HUMMASI Bunyavirüs ailesinin Phlebovirüs genusu Tatarcık ısırığı-papül-3-6 gün sonra ateş başağrısı, bulantı, kusma ve halsizlik, fotofobi-kas ağrısı-3, 5 gün sonra iyileşir. Lökopeni görülebilir Tanı: Akut ve konvalesan serumda antikor Cibinlik yetersiz, ensektisit *Virüs, Riketsiya ve Klamidya Hastalıkları, Prof. Dr. Demir Serter, Nobel Tıp Kitapevi, 2002, s:252

Phlebotomus papatasi

Biyolojik silah ? West Nile virus Vektör Rezervuar taşıyıcılar http://www.cdc.gov/ncidod/dvbid/westnile/conf/February_2003.htm