KUDUZ KLİNİK ve KORUNMA Prof Dr Neşe Saltoğlu İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji

Kuduz Zoonotik hastalık www.medwork84.com/images/Rabies.gif

Virusun özellikleri Lyssa virus genomu upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/26/R... Lyssa virus genomu Rhabdoviridea ailesinden negatif zincirli RNA virus lipoprotein zarflı rabies genomu 5 gen içerir N, NS (M1), M (M2), G, L N nükleoprotein viral RNA’nın replikasyonunu düzenler

glikoprotein çıkıntıları mevcut mermi biçiminde, glikoprotein çıkıntıları mevcut www.co.monroe.mi.us/.../rabies_sketch.JPG

Virusun özellikleri virus inaktivasyonu pH<3 veya pH>11 ultraviyole ışığı güneş ışığı formalin, fenol, eter beta propiolakton deterjanlar

Kuduz Bulaşma kaynakları Evcil hayvanlar Köpek kedi çiftlik hayvanları Vahşi hayvanlar tilki, kurt, çakal yüksek duyarlı porsuk, rakun, tarla fareleri orta derecede duyarlı geyik yarasa

dsf.chesco.org/.../diseases/rabieslineup.gif

Bulaşma yolları Isırılma Mukozalardan geçiş nadiren infekte aerosollerin inhalasyonu infekte yarasaların idrarı ile temas organ transplantasyonu Kornea transplantasyonu yolu ile geçiş bildirilmiş

www.nlm.nih.gov/.../ency/fullsize/17261.jpg

Kuduz Patogenezi İnokülasyon------kas dokusu içinde çoğalma Nöromüsküler kavşağı geçiş myelinsiz sensoryal sinirler ve motor akson terminalleri ile sinir sistemine girer periferik sinir sisteminde retrograd aksoplazmik yollla ilerleme spinal ganglionlarda çoğalma MSSde hücreden hücreye intersellüler aralıkta yayılma progressif myelit ve ensefalit meydana gelir. periferik sinirler yolu ile tükrük bezi ve diğer organlara yayılma

PSS’den retrograt olarak MSS’ne ulaşma MSS’nde çoğalma ve yayılım (yara yerinde ağrı, parestezi, progressif myelit, ensefalit) 􀂄 Periferik sinirler yolu ile tüm vücuda yayılım (klinik belirtiler)

Klinik Dönemler İnkübasyon periyodu Prodromal dönem Akut nörolojik hastalık Koma dönemi

İnkübasyon süresini ve prognozu etkileyen durumlar İ.P ortalama 50 gün (30-90 gün) 1 haftadan 1 yıla kadar bildirilmiştir. viral inokulum miktarı birden fazla yerden ısırılma başa yakın ısırıklar mukoza teması virusun solunum yolu ile alınması alkol alımı, stres, kortikosteroid kullanımı, immunosupresif ilaçlar, klorokin kullanımı

Prodromal dönem 2-10 gün sürer Yaralanma yerinde ağrı ve parestezi, karıncalanma ateş halsizlik iştahsızlık bulantı/kusma başağrısı kişilik değişiklikleri

Akut nörolojik hastalık (2-14 gün) Kızgın kuduz hallusinasyon davranış değişikliği Anksiyete, ajitasyon hidrofobi, aerofobi hiperventilasyon kardiak aritmiler otonomik disfonksiyon, pupil dilatasyonu,anizokori, hipersalivasyon, terleme uygunsuz ADH salınımı

Akut nörolojik hastalık (2-14 gün) Paralitik kuduz assenden flask paralizi simetrik kuadriparezi ekstremitede güçsüzlük başağrısı şuur değişikliği olmaksızın ense sertliği sonuçta konfüzyon ve koma

Koma dönemi 0-14 gün ölüm nedenleri myokardit, aritmiler, konjestif kalp yetmezliği asfiksi

Kuduzda komplikasyonlar KVS aritmi, hipotansiyon, konjestif kalp yetmezliği, tromboz, arrest solunum sistemi apne, pnömoni, pnömotoraks, hiperventilasyon, atelektazi, hipoksemi

Kuduzda komplikasyonlar endokrin ADH sekresyon fazlalığı, diabetes insipidus nörolojik hidrofobi, hiperaktivasyon, serebral ödem,aerofobi, lokalize nörolojik belirtiler diğer anemi, ateş, GİS kanama, hipotermi, paralitik ileus, akut renal yetmezlik, hiper-hipovolemi

Tanı Histopatolojik inceleme İntrasitoplazmik inklüzyon cismi: Negri cisimciği

Kuduz tanı Floresans antikor test (FAT) Deri biyopsisi Ensede saç follikülünden deri biyopsisinde FAT ile antijen aranır. Floresans antikor test (FAT) Beyin dokusu veya tükürük bezi, kornea, saçlı deriden hazırlanan preparatlarda floresan boya ile işaretli antikorlar yardımı ile viral antijen aranır Hızlı floresan fokus inhibisyon test

Floresans antikor test (FAT)

Kuduz elektron mikroskopik resim info.lu.farmingdale.edu/.../ind310/Rabies.jpg

Kuduz tanı PCR BOS, tükrük, dokulardan yapılır. Virüs Hücre kültürü

Ayırıcı tanı Kızgın kuduz Diğer viral ensefalitler Striknin zehirlenmesi Tetanoz Aşı sonrası ensefalitler (10-14 günde başlar) Kuduz histerisi Paralitik kuduz akut inflamatuvar polinöropati transvers myelit (lezyon seviyesinde ağrı) (kuduzda duyu kaybı yok) poliomyelit

Korunma Hayvanlarda profilaksi esastır aşı önerilir Hayvan aşılaması 5$, İnsanda semple aşı maliyeti 160$, HDCV maliyeti 500$ www.funnypetstorys.com/wp-content/uploads/200...

Temas öncesi profilaksi Kimlere yapılmalı veteriner, hayvan bakıcıları, orman görevlileri, korucular, kuduz virüs laboratuvarında çalışanlar, hayvan besleyenler HDCV (Human diploid cell vaccin) aşısı uygulanır. dozu 0-7-21 veya 28. günlerde, 2 -3 yılda bir rapel

Temas sonrası profilaksi Yara yeri temizliği sabun ve su ile yıkama ve kurulama Antiseptikle temizlik ;povidon iodin Yara yerine dikiş atılmaz, debritman yapılmaz. Ancak zorunluluk var ise dikiş atılır iken yara yerine Ig enjekte edilerek dikiş atılabilir

Temas sonrası profilaksi İmmunizasyon ısırığın tipi ve hayvanın türüne göre değişir Isıran hayvan bilinmiyor, kaçmış ya da vahşi hayvan ise: Kişinin daha önceden kuduz aşısı yapılmadığını kontrol et ****Önceden Aşısız ise 20 IU/kg Rabies human Ig (HIG) uygula; HIG yok ise 40 IÜ/kg pürifiye at orijinli anti- rabies serum uygula Aynı gün HDCV aşısı başla 0-3-7-14-28.günlerde im( deltoid adaleden) uygulanır

Ig uygulanmasında önemli noktalar Daha önceden kuduz aşısı olanlara Ig uygulanmaz. Ig uygulaması 7 gün içerisinde yapılmalıdır. 7 gün geçtikten sonra Ig başlanması aşıya bağlı immun yanıtı etkileyebilir. Ig ve aşı aynı enjektör ile yada aynı bölgeye uygulanmamalıdır. Ig’nin çoğu mümkünse yara yeri etrafına enjekte edilmeli, kalanı i.m yol ile aşı uygulanan alandan farklı alana enjekte edilir. MMWR, Recommendations and Reports January 08, 1999 /48(RR-1);1-21

Temas sonrası profilaksi Daha önceden kuduz aşılı olanlarda son aşıdan <6ay ise tek doz, son aşı 1yıl önce ise 0-3. günler HDCV aşısı yapılır.

Temas sonrası profilaksi Yara yeri infeksiyonu için antibiyotik tedavisi (penisilin yada metronidazol) Tetanoz aşısı 10 yılı geçmişse rapel yapılır. Aşısız ise aşı programına alınır.

Kuduz aşıları Human diploid cell vaccine (HDCV) RabivacTM Purified vero cell vaccine (PVRV) VerorabTM, ImovaxTM , Rabies vero TM, TRC Verorab TM Purified chick embryo cell vaccine (PCECV) Rabipur TM World Health Organization Department of Communicable Diseases Surveillance and Response, 1999

Isıran hayvan biliniyor ise karantinaya alınır

Kuduzun hayvanlardaki bulguları Hayvanda huy değişikliği, korku huzursuzluk, Sıklıkla ajite aşırı huzursuz, etrafındaki objeleri ısırma ağızdan salya gelmesi Nadiren letarjik Enfekte hayvanların çoğu semptomatik hale geldikten sonraki 10 günde ölümle sonuçlanır