Artvin Devlet Hastanesi Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Bruselloz Uzm. Dr. Uluhan Sili Artvin Devlet Hastanesi Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı

Bruselloz Esas olarak hayvanların hastalığı olan bulaşıcı bakteriyel bir enfeksiyon hastalığı Hayvanlardan insanlara mikroplu süt ve süt ürünleri ile bulaşır Hasta hayvanlarla temasla da bulaşabilir Akdeniz ateşi, Malta ateşi (humması)

Türkiye’de endemik (yaygın) Akdeniz ülkeleri Fransa, Portekiz, İspanya, Malta, Yunanistan ve Türkiye Afrika, Asya Latin Amerika Brezilya ve Meksika Türkiye’de endemik (yaygın) İç Anadolu, Doğu ve Güneydoğu Anadolu Hayvanlarda hastalık korunma programını örneğin aşıları etkin uygulayan ülkelerde bu hastalık kontrol altına alınmıştır

Hayvanlarda Bulaş Sığır, koyun, koç, keçi, domuz Testis (yumurtalık), meme, uterus (rahim) Yavru atma, infertilite (kısırlık) Ateşle seyreden müzmin ve bulaşıcı hastalık

Enfekte hayvanların genital akıntıları sütleri atık yavruları plasentaları fötal sıvı membranları ile çevre, meralar, gıdalar ve sular mikroplanır Enfeksiyon hayvanlara gastrointestinal kanal, oral mukoza, konjonktiva veya mikroplu materyallerle doğrudan temas sonucu ya da cinsel yolla bulaşır

İnsanlarda bulaş Gıdalarla bulaş Esas bulaş yolu mikroplu gıdaların tüketilmesi Kaynatmadan/ pastörize edilmeden hazırlanan süt ve süt ürünlerinin tüketilmesi Et ve et ürünleri ile bulaş riski daha azdır Sakatatta (karaciğer, dalak, böbrek, meme ve testislerde) mikrop sayısı yüksektir Mikrop toz, hayvan gübresi, su, sulak alan, atık yavru, toprak, et , süt ve süt ürünlerinde canlılığını koruyabilir

Mikroplu doku veya çevreden temasla bulaş Atık yavruları, plasenta atıkları ve diğer hayvan çıkartılar veya bunlarla kirlenmiş çevre Veterinerden kasaplara, yün ve deri ile uğraşanlar İnsandan insana bulaş Çok nadir

Belirtiler İnkübasyon: 1 hf ile 3 ay Herhangi bir organı tutabilir Sessiz veya ani başlangıçlı olabilir Belirtiler hastalığa özgü değildir

Başlangıçta sıklıkla ateş halsizlik baş ağrısı sırt, bel ağrısı iştahsızlık terleme ve dikkat kaybı olabilir Hastalık ilerledikçe karın ağrısı, bulantı, kusma, sarılık, ishal ve/veya kabızlık izlenebilir

Kronik yorgunluk sendromu Eklem ağrısı (%85) Ağızda garip tat Depresyon Kronik yorgunluk sendromu Depresyon, halsizlik, çabuk yorulma, güç kaybı, terleme ve kilo kaybı

Tanı ve Tedavi Hikayeden şüphelenilir Serolojik test Rose Bengal plak testi Pozitif çıkanlarda tüp aglütinasyon testi >1/80 tanısal kabul edilir

Klinik şiddete göre hasta yatırılabilir Kombinasyon antibiyotik tedavisi En az 6 hf (1,5 ay) devam ediliyor Hastanın klinik yanıtı önemli Test pozitif kalabilir Rifampisin ve doksisiklin Çocuklarda rifampisin ve TMP/SMX

Korunma ve Kontrol Duyarlı konak Enfekte konak Bulaş yolu Temas zincirinin kırılması Enfekte hayvanlarla direkt veya dolaylı temas Enfekte konak Duyarlı konak Bulaş yolu

Meslek Gruplarında Hijyenik Önlemlerin Alınması Hayvan rezervuarlarında enfeksiyon kontrolü ve eliminasyonu Uzun soluklu enfeksiyon kontrol programı Hayvanlarla teması olabildiğince azaltmak Mezbahanın uygun yapılandırılması, periyodik temizlik ve dezenfeksiyon işlemleri Çevre temizliği ve kontamine atıkların usulüne uygun yok edilmesi Gerekli hijyenik kurallara uymak Hayvanlar atık yaptığında atık yavruya, yavru zarlarına ve plasentaya kesinlikle çıplak elle temas etmeden veteriner hekime müracaat edilmeli ve hastalık hakkında bilgi alınmalıdır. Hastalıklı hayvanlara ait atık yavru, yavru zarları, plasenta gibi materyaller, etrafa bulaştırılmadan yerleşim alanlarından uzak yerlere sızdırmaz poşetler içerisinde, yırtıcı hayvanların (kedi, köpek, tilki, kurt, çakal gibi) ulaşamayacağı derinliğe, üzerlerine kireç dökülerek gömülmelidir. Hasta hayvanların bulunduğu ahırlar ve kullanılan alet ve ekipmanlar dezenfekte edilmeli, dezenfeksiyon işlemi periyodik olarak tekrarlanmalıdır.

Koruyucu giysiler giymek su geçirmeyen eldiven yüz koruyucu maske göz koruyucu gözlük su geçirmeyen önlük aerosol oluşturan bir iş ise respiratör

İş bittikten sonra eller mutlaka yıkanmalıdır Vücudun herhangi bir yerine kontamine materyal bulaştı ise bol su ile yıkanmalı veya hemen bol su ile banyo yapılmalıdır Göze materyal sıçrarsa konjunktivalar bol su ile yıkanmalıdır

Gıda Kaynaklı Bulaşın Önlenmesi Pastörize süt ve süt ürünlerinin tüketilmesi

Enfekte sığır, koyun ve diğer süt veren hayvanların sütlerinde bol miktarda mikrop bulunur Mikroplu sütten üretilen krema ve peynir de mikroplu Kaynatılmadan elde edilen yumuşak peynirde bakteri konsantrasyonu oldukça yüksek En az 6 ay bekletilmeli Laktik asit fermentasyonuyla elde edilen katı peynirler daha az bulaştırıcı En az 3 ay bekletilmeli

Enfekte hayvanın midesinden hazırlanan mayalarla elde edilen peynirler önemli enfeksiyon kaynağı Tereyağ, ekşi süt, ekşimiş krema, yoğurt, bunlarda asidifikasyon işlemi nedeni ile daha az bulaş riski taşır Enfekte hayvan sütü katılarak elde edilen dondurmalar da enfeksiyon kaynağı

Hasta hayvanların sütleri kesinlikle tüketilmemeli, buzağılar emzirilmemeli, kaynatılarak imha edilmelidir.

Süt ve süt ürünlerinden bruselloz bulaşını önlemenin en pratik yolu, sütün pastörize edilerek veya kaynatılarak kullanılmasının sağlanmasıdır Pastörize edilemese de en az 80-85oC’nin üstünde birkaç dakika ısıtılmalı veya kaynatılmalıdır Kaynatma karıştırılarak yapılmalıdır 72 derecede 16 saniye, sonrasında 4 derece Çiğ süte uygulanan pastörizasyon yöntemleri nelerdir? LTLT = Düşük sıcaklık –Uzun zaman 63-66 0C, 30 dakika. HTST=Yüksek sıcaklık- Kısa zaman 78-80 0C, 40-60 saniye (Vakum ,Flash yöntemleri) Kısa süre ısıtma 71 – 74 0C, 40 saniye Yüksek sıcaklıkta pastörizasyon 85 0C, 10-15 saniye

Et dokusunda daha düşük konsantrasyonda bulunur Etin kurutulması, tuzlanması, tütsüleme bakteriyi öldürmek için uygun yöntem değildir, buzdolabı ve derin dondurucuda da canlılığı kalabilir, en iyisi iyi pişirilmesidir

Böbrek, karaciğer, dalak, memeler ve testislerde yüksek konsantrasyonda bakteri bulunur Enfekte et işlemleri sırasında mutfak malzemeleri ve ortam kirlenebilir

Toplumun bilinçlenmesi İşletmesinde hastalıklı hayvan tespit edilen kişiler ile bakıcıları veya bulaş ihtimali olan kişiler sağlık kuruluşuna başvurmalıdır.