İLK MÜDAHALECİLER İÇİN YAŞAM KURTARAN ÖNLEMLER VE ÇOK SAYIDA KAZAZEDE ARASINDA ÖNCELİK BELİRLEME (TRİAJ) İlk Müdahaleciler İçin Yaşam Kurtaran Önlemler Ve Çok Sayıda Kazazede Arasında Öncelik Belirleme (TRİAJ) 1- Bu bölümde iki konu üzerinde duracağız. 2- Konulardan birisi, yaralanma sonucu üç ölümcül duruma müdahalede yaşam kurtaran acil önlemler nelerdir? 3- İkincisi de, kitlesel afet durumunda, yani ortamda çok fazla sayıda sağlık yardımına gerek duyan insan olmasına rağmen, yeterince sağlık görevlisi ve malzemenin bulunmadığı durumlarda “taşımada ve tedavide öncelik belirleme” için sınıflandırma nasıl yapılmalıdır? 4- Burada en temel amaç, yaşam kurtarmak ve en fazla sayıda kişiye en doğru şekilde yardım edebilmektir. SSG-TAG / Bölüm 3

TRİAJ NEDİR? TRİAJ: Fransızcada seçme, ayırma anlamına gelmektedir. Ortamda çok sayıda yaralı (hasta) bulunduğunda, önce kime yardım yapılacağını belirlemek amacıyla uygulanır. AMAÇ: En çok sayıdaki kişiye en çok faydayı sağlamaktır. TRİAJ NEDİR ? TRİAJ: Fransızcada seçme, ayırma anlamına gelmektedir. Ortamda çok sayıda yaralı (hasta) bulunduğunda, önce kime yardım yapılacağını belirlemek amacıyla uygulanır. AMAÇ: En çok sayıdaki kişiye en çok faydayı sağlamaktır.

AMAÇ Bu bölümün amacı afetlerde alınacak sağlık önlemlerinden en önemlilerini öğretmektir. Bölümün ağırlıklı konusu Triaj’dır. Dünyada en yaygın kullanılan triaj yöntemi olan “BSHM: Basit Sınıflandırma ve Hızlı Müdahale” tanıtılacaktır. Afetlerde İlkyardım Eğitimi, bu bölümün amacı değildir! AMAÇ 1- Bu bölümün amacı afetlerde alınacak sağlık önlemlerinden en önemlilerini öğretmektir. 2- Bölümün ağırlıklı konusu Triaj’dır. 3- Dünyada en yaygın kullanılan triaj yöntemi olan “BSHM: Basit Sınıflandırma ve Hızlı Müdahale” tanıtılacaktır. 4- Afetlerde İlkyardım Eğitimi, bu bölümün amacı değildir!

AMAÇ BSHM yöntemi yaralının: Üç yaşamsal fonksiyonunun değerlendirilmesi ve Yaşam kurtaran önlemlerin uygulanması tekniklerini içermektedir. Bu nedenle önce bu teknikler tanıtılacak, sonra yöntemin uygulanışı öğretilecektir. AMAÇ 1- BSHM yöntemi yaralının: Üç yaşamsal fonksiyonunun değerlendirilmesi ve Yaşam kurtaran önlemlerin uygulanması tekniklerini içermektedir. 2- Bu nedenle önce bu teknikler tanıtılacak, sonra yöntemin uygulanışı öğretilecektir.

3. Bölümün Hedefleri Yaralıların ağırlığına göre sınıflandırılabilmesi için “SDB: Solunum, Dolaşım, Bilinç Değerlendirme” tekniğinin öğrenilmesi ve uygulanabilmesi. “Yaşam Kurtaran Önlemler”in (havayolunun açılması, kanama kontrolü ve şok müdahalesi) öğrenilmesi ve uygulanabilmesi. Yaralılara acil tıbbi müdahale ve hastaneye nakil önceliğini belirlemede kullanılan bir ”Tıbbi OlmayanTriaj” yöntemi olan “BSHM: Basit Sınıflandırma ve Hızlı Müdahale Sistemi”nin öğrenilmesi ve uygulanabilmesi. Önemli ”Halk Sağlığı” konularının öğrenilmesi. ”Afet Sonrası Psikolojik İlkyardım” stratejilerinin öğrenilmesi. 3. Bölümün Hedefleri 1- Yaralıların ağırlığına göre sınıflandırılabilmesi için “SDB: Solunum, Dolaşım, Bilinç Değerlendirme” tekniğinin öğrenilmesi ve uygulanabilmesi. 2- “Yaşam Kurtaran Önlemler”in (havayolunun açılması, kanama kontrolü ve şok müdahalesi) öğrenilmesi ve uygulanabilmesi. 3- Yaralılara acil tıbbi müdahale ve hastaneye nakil önceliğini belirlemede kullanılan bir ”Tıbbi OlmayanTriaj” yöntemi olan “BSHM: Basit Sınıflandırma ve Hızlı Müdahale Sistemi” nin öğrenilmesi ve uygulanabilmesi. 4- Önemli ”Halk Sağlığı” konularının öğrenilmesi. 5- ”Afet Sonrası Psikolojik İlkyardım” stratejilerinin öğrenilmesi

HEDEF 1: SDB Değerlendirme SOLUNUM DOLAŞIM BİLİNÇ DÜZEYİ HEDEF 1 SDB Değerlendirme (S D B) Triaj Değerlendirmesinin nasıl yapıldığını hatırlamak için şu kısaltmayı aklınızda tutmalısınız: SDB SOLUNUM DOLAŞIM BİLİNÇ DURUMU

Yaralının Değerlendirilmesinde Bireysel İlk Yardımdan Farklı Yaklaşım: NEDEN VE NASIL? “Temel Yaşam Desteği” İlkyardımcı sayısı yeterli Responce Bilinç Kontrolü Airway Havayolu Kontrolü Breathing Solunum Kontrolü, Gerekirse Destek Circulation Nabız Kontrolü Bireyin önceliği vardır: En ileri yardım hedeflenir. “BSHM” İlkyardımcı sayısı yetersiz Responce Ön Bilinç Kontrolü Breathing Solunum Kontrolü Destek Yok! Airway Havayolu Kontrolü Circulation Nabız Kontrolü Toplumun önceliği vardır: En çok kişiye yardım hedeflenir. Yaralının Değerlendirilmesinde Bireysel İlk Yardımdan Farklı Yaklaşım: Bireysel ilkyardımda baygın biriyle karşılaşınca, belli bir sıra doğrultusunda durumu değerlendirilir ve ilkyardım başlatılır. Çok sayıda kişinin yaralandığı durumlarda ise durumunun hızla değerlendirilip, en hayati ve kısa süreli yardımın yapılması tercih edilir. Bu nedenle değerlendirmede sıralama değiştirilmiştir ve bazı uygulamalar tümden farklıdır.

SDB Değerlendirme İlk Temas / Ön Bilinç Kontrolü Bir kol boyu mesafeden Kişi sarsılır, “Nasılsın?” diye seslenilir. SDB Değerlendirme İlk Temas / Ön Bilinç Kontrolü 1- Kol mesafesinde durup, sol elinle, kazazedeyi omuzlarından hafifçe sarsarak , “Beni duyuyor musun?” veya Nasılsın? diye seslen. 2- Eğer kazazede tepki vermiyorsa SOLUNUMU KONTROL ET!

SDB Değerlendirme Solunum Kontrolü Bulunduğu pozisyonda: BAK! DİNLE! HİSSET! SDB Değerlendirme Solunum Kontrolü Bak, Dinle ve Hisset 1- Solunumu kontrol edin, dinleyin ve hissedin. 2- Göğüs kafesinin ve karın boşluğunun inişini ve kalkışını görmek için BAKIN. 3- Nefes sesini,sıcaklığını veya nefes alma çabasının sesini DİNLEYİN. 4- Göğüs kafesinin üzerine koyduğunuz elinizde hareketi ve kulağınızda da nefesi HİSSEDİN.

SDB Değerlendirme Solunum Sayısının Kontrolü Solunum sayılır: Yetişkinlerde normal solunum, dakikada 16-20 arasıdır. SDB Değerlendirme Solunum Sayısının Kontrolü Solunum Sayılır: Eğer istenirse, solunum 15 sn. kontrol edilip, 4’le çarpılarak dakikadaki solunum sayısı bulunabilir. Bunu evde yakınlarınız üzerinde deneyebilirsiniz. Her koşulda mutlak doğru sonuçlar elde edemeyebilirsiniz. Dakikadaki solunum sayısına çok fazla takılmamanızda fayda vardır. Yetişkinlerde normal solunum dakikada 16-20 arasıdır. 6- Biraz deneyim ile, hızlı ve sığ nefesi saymaya gerek olmadan zamanla tanıyacaksınız. 7- Kazazede, nefes almaya başlamışsa havayolunu açık tutmak gerekir. Ortamda yardım edebilecek başka kişiler yoksa kazazedenin omuzlarının altına destek malzemeleri koyarak havayolunu açık tutun. Kazazedeyi şok pozisyonuna getirin. Şok pozisyonu ile ilgili bilgi bu bölümde verilecektir. 8- NEFESLERİ İZLEYİN, eğer nefesleri kesik kesik ve hızlı ise şok pozisyonu verin. 9- Bu kişinin durumu ACİL’dir.

SDB Değerlendirme Dolaşım / Kılcaldamar Renk Dönüm Testi Parmağın üst kısmına bastırıp bırakılır. Beyazlaştıktan sonra eski rengine dönme süresi kontrol edilir. SDB Değerlendirme Dolaşım / Kılcaldamar Renk Dönüm Testi 1- Renk dönüm testi dolaşım kontrolünün en hızlı yoludur. Parmağın üst kısmını sıkıp bırakın. Beyazlaştıktan sonra 2 saniyeden daha kısa sürede eski rengine dönmelidir. 2 sn. içerisinde eski rengine dönmüyorsa yetersiz kan dolaşımı vardır. Vücutta büyük kanama olabilir, kanama kontrolü yapın. 2- Şok Pozisyonu verin. 3- Büyük Kanamaları durdurun.

SDB Değerlendirme Dolaşım / Kılcaldamar Renk Dönüm Testi Burada örnekte gördüğümüzü birazdan birlikte deneyeceğiz.

Şimdi Birlikte Deneyelim! Renk Dönüm Testi Şimdi Birlikte Deneyelim! İşaret Parmağınızın ucunu sıkıp bırakın ve rengin geri dönüşünü izleyin. Renk dönümü 2 sn. içinde gerçekleşmelidir. Renk Dönüm Testi Şimdi Birlikte Deneyelim! Başparmağınızın veya işaret parmağınızın ucuna işaret parmağınızla bastırın ve rengin geri dönüşünü gözleyin.

SDB Değerlendirme Dolaşım / Bilekten Nabız Kontrolü Kontrol 3 parmakla yapılmalıdır. İşaret, orta, ve yüzük parmağı kazazedenin bileğinde başparmak hizasına konur. Parmaklar bileğe oturacak şekilde bileğin ortasına doğru kaydırılır. Fazla bastırılmadan nabız hissedilmeye çalışılır. SDB Değerlendirme Dolaşım / Bilekten Nabız Kontrolü Dolaşımı kontrol etmek için; 1- Eğer ortamda ışık yetersizse, kişi koyu renk deriye sahipse, ortam çok soğuksa, tırnakta oje varsa, nabızdan bilek kontrolü daha etkili olabilir. Ancak, daha uzun sürdüğü için afet sonrası müdahaleler için gönüllülere tavsiye edilmez. 1- Kontrol 3 parmakla yapılmalıdır. 2- İşaret, orta, ve yüzük parmağı kazazedenin bileğinde başparmak hizasına konur. 3- Parmaklar bileğe oturacak şekilde bileğin ortasına doğru kaydırılır. 4- Fazla bastırılmadan nabız hissedilmeye çalışılır.

Şimdi Birlikte Deneyelim! Bilekten Nabız Kontrolü Şimdi Birlikte Deneyelim! İşaret, orta ve yüzük parmağınızı bilekte başparmak hizasından ortaya doğru kaydırın. Nabız hareketini hissetmeye çalışın. Bilekten Nabız Kontrolü Şimdi Birlikte Deneyelim! 1- İşaret, orta ve yüzük parmağınızı bilekte başparmak hizasından ortaya doğru kaydırın. 2- Eğer normal değerden az ise renk dönüm testini deneyin.

SDB Değerlendirme Bilinç Düzeyi Kontrolü Bilinç düzeyini kontrol etmek için kişiye “elimi sık!” gibi basit bir komut verilir. SDB Değerlendirme Bilinç Düzeyi Kontrolü 1- Kazazedenin bilinç düzeyini kontrol etmek için basit bir komut verin. 2- Örneğin: “Elimi sık”, “Bir yerin ağrıyorsa 2 kez gözünü kırp” gibi. 3- Olur da aynı dili konuşmuyorsanız, kazazedenin eline doğru elinizi uzatın ve tepki vermesini gözleyin. 4- Eğer yanıt yoksa ya da doğru tepki alamadıysanız kazazedeye şok müdahalesi yapmaya başlayın ve yardım çağırın. Bu kişiye acil müdahale gerekmektedir.

SDB Değerlendirme Bilinç Düzeyi Kontrolü Zaman varsa kişiye zaman, yer ve durumu sorulur. Zihnin açık olup olmadığı anlaşılmaya çalışılır. Cevaplar Evet / Hayır şeklinde olmamalıdır. SDB Değerlendirme Bilinç Düzeyi Kontrolü Eğer vaktiniz varsa kazazedeye ismini, bulunduğu yeri, zamandan ve durumdan haberi olup olmadığını sorabilir, evet / hayır’ dan daha fazlasını gerektiren basit sorularla daha detaylı bilinç düzeyi kontrolü yapabilirsiniz. Aksi takdirde bilincin yerinde olduğunu anlamak zorlaşacaktır.

HEDEF 2 Yaşam Kurtaran Önlemler Üç Hayati Tehlike: Havayolunun Kapanması Kanama Şok HEDEF 2 Yaşam Kurtaran Önlemler Üç Hayati Tehlike: Ölümün 3 ana sebebi vardır. 1- Havayolu kapanması 2- Kanama 3- Şok

Travma Sonrası Yaralıların Durumu 1. Evre - DAKİKALAR içinde ölüm. 2. Evre - SAATLER içinde ölüm. 3. Evre - GÜNLER içinde ölüm. Doğru şekilde müdahale edildiğinde, kazazedelerin %40’ının kurtarılma şansı vardır. Bu nedenle yaşam-kurtaran önlemler çok önemlidir. Travma Sonrası Yaralıların Durumu Acil Tıp, travma sonrası ölümleri 3 evreye ayırmıştır. 1- Birinci evrede Profesyonellerin ulaşması genellikle mümkün değildir. Toplum Afet Gönüllüleri bu evrede çok hayat kurtarabilir. 2- İkinci evre; birkaç SAAT içinde yaşam yitirilir. Bu grubu tanımlayıp ilk müdahalenin yapılması durumunda pek çok yaşam kurtarılabilir. 3- Üçüncü evre; birkaç GÜN içinde yaşam yitirilir. Bu kişilerin de yardıma, ve müdahaleye gereksinimleri olmakla birlikte, gözlem altında tutularak belli bir süre bekletilebilirler. 4- Konunun devamında afetlerde hızlı müdahale ile ilgili yöntemleri göreceksiniz. 5- İstatistik için kaynak FEMA.

Üç Hayati Tehlike Havayolu Beynin çalışması için oksijene ihtiyacı vardır. Beyin 10 dk. oksijensiz kalırsa hücrelerinin tamamı ölür. Bu süre içerisinde havayolunun açılması hayat kurtarabilir. Akciğerler Bronşlar Larynx (Gırtlak) Pharynx (Boğaz) Havayolu Dil Trachea (Nefes Borusu) Üç Hayati Tehlike Havayolu 1- Beynin çalışması için oksijene ihtiyacı vardır. 2- Beyin 10 dk. oksijensiz kalırsa hücrelerinin tamamı ölür. 3- Bu süre içerisinde havayolunun açılması hayat kurtarabilir.

Yaşam Kurtaran Önlemler Havayolunun Açılması Baş Geri – Çene Yukarı Pozisyonu: Bir el kazazedenin alnına yerleştirilir. Diğer el çene altına yerleştirilir. Çene yukarı kaldırılırken baş da yavaşça geriye itilir. Yaşam Kurtaran Önlemler Havayolunun Açılması Baş-Geri Çene-Yukarı Pozisyonu Hayati önem taşıyan havayolunun açılması ile başlıyoruz. Konuşabilen kişi nefes alıyordur! 1- Eğer kişi bilinçsiz ise “Baş-Geri, Çene-Yukarı” pozisyonu ile havayolunu açın. 2- Bir el kazazedenin alnına yerleştirilir. 3- Hava yolunu açmak için diğer el çene altına yerleştirilir. 4- Çene yukarı kaldırılırken baş da yavaşça arkaya yaslanır. 5- (Katılımcılara nefes borusunu tıkayan en yaygın sebebin ne olduğunu sorun) Evet. Nefes borusunu tıkayan en yaygın sebep dil’ dir. Bilinçsiz ya da yarı-bilinçli bir kazazede özellikle sırtüstü yatıyorsa – bir kas olan – dil gevşeyerek havayolunu tıkayabilir. Havayolu tıkalı olduğu düşünülen yaralının solunumu derhal kontrol edilmeli ve gerekiyorsa havayolu açılmalıdır.

Yaşam Kurtaran Önlemler Havayolunun Açılması Soluk almaya başlarsa, hava yolunun açık durması için başın arkada kalması sağlanır. Yaşam Kurtaran Önlemler Havayolunun Açılması / Tekrar Dene 1- İlk denemede soluk almaya başlamazsa, TEKRAR DENE! 2- Soluk almaya başlarsa, hava yolunun açık durması için başın arkada kalmasını sağla. 3- Şok pozisyonu ver. Bu kişinin durumu ACİL dir.

Şimdi Birlikte Hatırlayalım! İlk Temas / Ön Bilinç Kontrolü Bak! Dinle! ve Hisset! / Solunum Kontrolü Solunum Varsa SAY! / Yoksa Havayolunu Aç! Baş-Geri Çene-Yukarı Pozisyonu Baş-Geri Çene-Yukarı Pozisyonu (TEKRAR) Havayolunu açık tut Şimdi Birlikte Hatırlayalım! 1- Tamam, şimdi bunu birkez daha hatırlayalım. Hızlıca öğrendiklerimizin üstünden geçelim. 2- Daha önceden yanlarında getirmelerini söylediğimiz battaniyeleri yanlarına almalarını söyleyerek, uygulama yapmak üzere kendilerine bir eş bulmalarını söyleyin. 3- Eşlerden biri “kazazede” diğeri “müdahaleci” olsun. 4- Kazazede eş yere uzansın. 5- Müdahaleci olan, şu 5 aşamayı kazazede eşi üzerinde denesin. İlk Temas / Ön Bilinç Kontrolü Bak, Dinle ve Hisset! / Solunum Kontrolü Solunum Varsa Say /Yoksa Havayolunu Aç! Baş-Geri Çene-Yukarı Pozisyonu Baş-Geri Çene-Yukarı Pozisyonu (TEKRAR) Havayolunu açık tut Çene Yukarı -Baş Geriye Pozisyonu Tekrar Dene 6- Şimdi eşler rolleri değişsin. Herkes bu beş aşamayı eşi üzerinde denesin. Katılımcıları doğru yapmaları için yönlendirin. Bu beş adımı tekrar tekrar uygulatın. Herkesin bunları uyguladığından emin olun. (Bu uygulama 10 dakikadan fazla sürmemeli!)

Üç Hayati Tehlike Kanamalar Bir yetişkinin vücudunda ortalama 5 litre kan vardır. Sadece bir litre kan kaybında bile ölümcül şok gelişebilir. Kanama iç veya dış kanama şeklinde olabilir. Üç Hayati Tehlike Kanamalar 1- Bir yetişkinde ortalama 5lt. kan bulunur. 2- Bunun 1lt. sinin kaybedilmesi yaşamsal tehlike doğurur. Burada amaç kontrolsüz kanamanın durdurulmasıdır. 3- Kazazedede iç veya dış kanama olabilir. 4- Dolaşım kontrolü için en hızlı yol “kılcal damar renk dönüm” testidir.

Kanamalar Kanamanın büyüklüğü hasar gören damarın tipine göre değişir. Atardamarlar Toplardamarlar Kılcaldamarlar Kanamalar 1- Atardamarlar (KIRMIZI) kalpten yüksek basınç ile pompalanan kanı hücrelere ulaştırırlar. Atardamar kanamalarında kan açık kırmızı renklidir, ve nabızla birlikte kesik kesik fışkırır. 2- Toplardamarlar (MAVİ) düşük basınçlı kanı tekrar kalbe taşırlar. Toplardamar kanamalarında kan koyu kırmızı renklidir ve sürekli bir akışı vardır. 3- Kılcaldamarlar vücuttaki tüm hücrelere oksijeni ve besinleri kan yolu ile taşırlar. Bu damarlar aynı zamanda karbon dioksit, fazla ısı ve atık maddeleri kan yolu ile uzaklaştıran en küçük damarlardır. Kılcaldamar kanamaları kan damlaları şeklindedir ve damar dışına sızıntı şeklinde çıkarlar. 4- Tamam. Şimdi şunları hatırlamaya çalışalım. Lütfen benimle tekrar edin. Atardamar kanamasını Nasıl anlarız? (dinleyicileri duymak için durun ve sorun) Doğru. Kan açık kırmızıdır ve nabızla fışkırır. Bu en ciddi kanama tipidir çünkü çok miktarda kan kaybedilir. Şimdi toplardamar kanamaları. Lütfen söyleyin. (Duymak için bekleyin) evet Atardamar kanamalarını nasıl anlarız? Doğru, koyu kırmızıdır ve sürekli akar. Ve son olarak, Kılcaldamarlar. (Duymak için bekleyin). Kılcaldamar kanaması nasıl.. ? Kan sızıyorsa ve nokta nokta ise. Bu tür kanamalar ciddi değildir. 5- Tüm bunlar DIŞ kanamanın göstergeleridir. Ayrıca fark etmekte zorlanabileceğimiz İÇ kanamalar da vardır. Yeterli miktarda kanın dolaşımda olduğunu anlamak için “kılcaldamar renk dönüm testi” yapmalıyız. Nabzı kontrol etmeliyiz.

Yaşam Kurtaran Önlemler Kanamanın Durdurulması - 1 Doğrudan Baskı Doğrudan yara üzerine Emici bir malzeme ile Steril veya Temiz veya Ne olursa Veya el ile bastırılır. Yaşam Kurtaran Önlemler Kanamanın Durdurulması -1 Doğrudan Baskı 1- Kanamayı durdurmanın en hızlı yolu yara üzerine doğrudan baskı uygulamaktır. Tercihen steril Temiz Gerekiyorsa herhangi bir emici maddeyi kullanın. 2- Sıkıca bastırın. 3- Yara üzerine bandaj sararak baskıyı devam ettirin. 4- Bandajı gerektiğinde gevşetebilmek için fiyonk atarak düğümleyin.

Yaşam Kurtaran Önlemler Kanamanın Durdurulması - 2 Doğrudan baskı uygulanır Yara kalp seviyesinden olabildiğince yukarı kaldırılır. Bölge hareketsiz tutulur. Kanamanın durması dakikalar sürebilir, sabırlı olun! Yaşam Kurtaran Önlemler Kanamanın Durdurulması-2 Doğrudan baskı + Kaldırma 1- Doğrudan baskıya devam et. 2- VE Yarayı kalp seviyesinden olabildiğince yukarı kaldır. 3- Doğrudan yara üzerine baskı ve yukarı kaldırma yöntemi ile kanamaların durdurulması birkaç dakikayı (5-7 dk.) bulabilir. Sabırlı davranın, bu normal bir durumdur.

Yaşam Kurtaran Önlemler Kanamanın Durdurulması - 3 Doğrudan baskının uygulanamadığı durumlarda veya ek önlem olarak: Yaraya en yakın baskı noktası üzerine kuvvetlice baskı uygulanır. Yaşam Kurtaran Önlemler Kanamanın Durdurulması -3 Baskı Noktaları 1- Eğer doğrudan baskı ve kaldırma kanamayı durdurmaya yetmediyse o zaman vücudumuzdaki Baskı noktalarını kullanabiliriz. 2- Baskı noktaları atardamarların yüzeye yakın ve tek parçalı kemik üzerinden geçiş yaptığı yerlerde bulunurlar. Bunlar ana arterler için nabız alınabilecek yerlerdir ve nabzı aldığınız yerlere baskı uygulayabilirsiniz. 3- Kanamalı yer ile kalp arasında, kanamaya en yakın Baskı Noktasını belirleyin. 4- Yeri en kolay tespit edilen baskı noktası kolun üst bölümünün iç tarafındadır. 5- İkinci baskı noktaları kasıklardadır. 6- Mümkün olan durumlarda kazazedenin kendisinden de yardım alabilirsiniz.

Yaşam Kurtaran Önlemler Kanamanın Durdurulması - 4 Tekniklerin birlikte kullanılması: Kanamaların %95’i yara üzerine doğrudan baskı ve kalp seviyesinden yukarı kaldırıp hareketsiz tutmak yolu ile kontrol altına alınabilir. Şiddetli kanamalarda aynı zamanda baskı noktasına baskı uygulanır. Doğrudan Baskı Kaldırma Baskı Noktası Yaşam Kurtaran Önlemler Kanamanın Durdurulması -4 Üç Tekniğin Birlikte Kullanılması Doğrudan Baskı, Kaldırma ve Baskı Noktası Kanamaların % 95’i yara üzerine doğrudan baskı ve kalp seviyesinden yukarı kaldırma yolu ile, baskı noktalarını hiç kullanmadan kontrol altına alınabilir.

BASKI NOKTALARI Şimdi Birlikte Deneyelim! Kanamanın Durdurulması BASKI NOKTALARI Şimdi Birlikte Deneyelim! Kanamanın Durdurulması Doğrudan Baskı, Yukarı Kaldırma ve Baskı Noktaları Şimdi Birlikte Deneyelim! Süre: 10 dakika 1- Tamam, şimdi lütfen önce hemen kendinize bir eş bulun ve diğerlerinden ayrılın. Eşlerden biri “kazazede” diğeri “müdahaleci” olsun. Kazazede eş yere uzansın. 2- Müdahaleci olan, Sağ dirseğin aşağısında, ön kolda, bir kanama olduğunu düşünerek kanamayı durdurmaya çalışacak. Baskı uygulamalı ve kolu yukarı kaldırmalısınız. 5- Bir kez daha deneyin. 6- Şimdi rolleri değişin.

Üç Hayati Tehlike Şok Vücuttaki yetersiz kan dolaşımıdır. Hücrelere yetersiz oksijen gider, hücreler beslenemez. Hücrelerdeki ısı ve atık maddeler yeterince uzaklaştırılamaz. Üç Hayati Tehlike Şok 1- Şok ölümcüldür. 2- Kazazedenin dolaşımının yetersiz olduğunun bir göstergesidir. Bu durumun dış veya iç kanama, beyinde hasar, oksijen eksikliği ve ateş gibi pek çok sebebi olabilir. 3- Şok sonucunda hücrelere yeterli besin ve oksijen iletilemediği gibi atık maddeler ve ısı da hücrelerden yeterli şekilde uzaklaştırılamaz.

Şok – Belirtiler Soluk, soğuk, nemli cilt Hızlı ve yüzeysel solunum Hızlı nabız Bulantı, kusma Susuzluk Hissi Değişken bilinç durumu Zihin karışıklığı Zaman ve mekandan habersizlik durumu Şok – Belirtileri Şok durumunun belirtileri şunlardır; 1- Soluk, soğuk, nemli cilt 2- Hızlı ve kesik kesik soluma 3- Bulantı, kusma 4- Susuzluk 5- Hızlı nabız 6- Değişen bilinç durumu Zihin karışıklığı Zaman ve mekandan habersizlik durumu

Yaşam Kurtaran Önlemler Şok’ ta Müdahale ADIM 1: Kazazede şok pozisyonuna getirilir: Kişi sırtüstü yatırılır, Ayakları kaldırılır, Havayolu açık tutulur. ADIM 2: Görünen kanamalar kontrol altına alınır. ADIM 3: Vücut ısısı korunur. ADIM 4: Kaba ve aşırı hareketlerden kaçınılır. Yaşam Kurtaran Önlemler Şok’ ta Müdahale Şok tedavisi basittir. Şu 4 adımı hatırlamalısınız. 1- Kazazede şok pozisyonuna getirilir: Kişi sırtüstü yatırılır, Ayakları kaldırılır, (Göğüs boşluğunu sıkıştırmaması için daha fazla kaldırmayın.) Havayolu açık tutulur. ADIM 2: Görünen kanamalar kontrol altına alınır. ADIM 3: Vücut ısısı korunur. ADIM 4: Kaba ve aşırı hareketlerden kaçınılır. Eğer hava soğuksa, kişiyi sıcak tutmalı. Eğer hava sıcaksa, kalın bir battaniye yerine ince örtü ile sadece vücut ısısını korumalı. Bu noktaya Dikkat!! Burada amaç kişiyi ısıtmak DEĞİLDİR! Amaç NORMAL vücut sıcaklığını korumaktır. Evet! Profesyonel yardım gelene kadar bir kişiye nasıl yardım edebileceğinizi öğrendiniz.

Eğitmene Not: Aralarda mümkün olduğu kadar süreyi aşmamaya özen gösterin. Eğitmenlerden veya asistanlardan biri eğer bu konuyla sorumlu olarak belirlenirse, duruma hakim olmanız daha kolay olacaktır. Aksi takdirde, bir de bakmışsınız ki eğitim normal sürenizin çok üstünde bitmiş. Unutmayın! Uzman bir eğitmen, eğitimi etkin ve verimli sunması kadar, süreyi de iyi kullanan eğitmendir.

HEDEF 3 TRİAJ Kavramları Hatırlayalım: TRİAJ: Çok sayıda yaralı/hasta arasında öncelik belirleme BSHM: Basit Sınıflandırma ve Hızlı Müdahale Sistemi HEDEF 3 TERİAJ Kavramları Hatırlayalım: (TRİAJ) Çok sayıda yaralı/hasta arasında öncelik belirleme (BSHM) Basit Sınıflandırma ve Hızlı Müdahale Sistemi

BASİT SINIFLANDIRMA ve HIZLI MÜDAHALE SİSTEMİ (BSHM) BSHM uygulaması dünyada en yaygın kullanılan TRIAJ yöntemidir. Solunum, Dolaşım ve Bilinç (SDB) durumuna göre yaralıları sınıflamayı amaçlar. 1983 yılında California’da geliştirilmiştir. (START) BASİT SINIFLANDIRMA VE HIZLI MÜDAHALE SİSTEMİ (BSHM) 1- BSHM uygulaması dünyada en yaygın kullanılan TRIAJ yöntemidir. 2- Solunum, Dolaşım ve Bilinç durumuna göre yaralıları sınıflamayı amaçlar. 3- 1983 yılında California’da geliştirilmiştir. (START)

Afetlerde Tıbbi Olmayan Yaralı Sınıflandırması - TRİAJ Triaj, müdahale ve nakil öncesinde, kazazedeler arasında öncelik belirleme işidir. Her kazazedeye, sağlık durumundaki aciliyete göre bir renk verilir. Yöntem uygulanırken karar verildiği anda kişinin triajı biter, ve bir sonraki kazazedeye geçilir. Değerlendirme sonucunda kişiler farklı renklerde kodlanmış 4 gruptan birisine ayrılır. Acil = A İkincil = İ Hafif = H Nefes Yok = NY Afetlerde Tıbbi Olmayan Yaralı Sınıflandırması TRİAJ 1- Triaj, müdahale ve nakil öncesinde, kazazedeler arasında öncelik belirleme işidir. Her kazazedeye, sağlık durumundaki aciliyete göre bir renk verilir. Sınıflandırma kavramı afet sonrası durumlarda, ortamda çok fazla yaralı olduğunda önem kazanır. Bir başka deyişle müdahale edilmesi gereken yaralı sayısı, kurtarmacılardan fazlaysa, tıbbi malzemeler ve kurumlar sınırlı veya erişilemez iseler ve zaman kısıtlı olduğunda yaralı sınıflandırması (triaj) önem kazanır. 2- Triaj Fransızca’da “sınıflandırma” anlamına gelen bir terimdir. 3- Kazazedeler hızlıca değerlendirilip ihtiyaç duydukları tedavinin aciliyetine göre sınıflandırılırlar ve her bir grup için bir alan ayrılır. 4- Bu kavram ilk olarak Kore savaşında, öncelikle hangi yaralıya müdahale edileceğine ve öncelikle hangi yaralının nakil edileceğine karar vermek için kullanıldı. Bu sayede en fazla sayıda kişi kurtarılabildi. 5- Yaralılar 4 sınıfa ayrılırlar: Acil: Hayati tehlike oluşturan yaralar; havayolu tıkalı, aşırı kanama, şok. Kod Renk: Kırmızı. İkincil: Hayati tehlikesi olmayan ancak acil olmasa da tıbbi müdahaleye gerek duyarlar. Kırmızılarla ilgilenildikten sonra bu grup üzerinde yoğunlaşılır. Kod Renk: Sarı. Hafif: Hayati tehlikesi olmayan yürüyebilenlerdir. Daha sonra baştan aşağı muayene edilmeleri gerekir. Bu grup bekleyebilir. Araştırmalar göstermiştir ki bu gruptaki kişilerin yaralarından dolayı yaşamlarını yitirmeleri çok enderdir. Kod Renk:Yeşil. Nefes yok = NY Havayolunun açılması için 2 defa denenmesine rağmen solunum yok. Çok fazla kazazedenin olduğu bir ortamda bu kişinin durumunu gözden geçirmek için duramazsınız. Havayolu açılamayan kişilerin, kurtulma şansları çok düşüktür. Öte yandan, eğer ilgilenilmezse, büyük olasılıkla yaşamlarını yitirecek bir çok kazazede daha vardır. Eğer yeterli sayıda ilkyardım ekibi veya profesyonel tıbbi personel varsa o zaman bu gruptaki kişilere de gerekli müdahale uygulanabilir. Bu grup, toplanma yerinde başlarında ilk yardım bilgisi olan birisi bekletilerek bir yaşam belirtisi gözlenmelidir. Kod Renk: Siyah. (ÖLÜ kararını ancak hekimler verebilir, ülkemizde ÖLÜ kararını verme yetkisine yasal olarak hekimler sahiptirler.)

Çok Sayıda Kazazede Arasında TRİAJ Hafif – Hayati tehlike yoktur. Ancak durumları kötüleşebilir. Gözetim altında tutulmalıdır. İhtiyaç olduğunda yardım edebilirler. İkincil – Hayati tehlike yoktur. Ancak durumları kötüleşebilir. Acil grubun müdahalesinin tamamlanmasını beklerler. Gözetim altında tutulmalıdır. Acil – Hayati tehlike içinde olanlardır. En kısa zamanda, doktor müdahalesi gerekir. Ölüm ya da kalıcı sakatlık riski vardır. Her konuda öncelik onlarındır. Siyah – Solunumu alınamayan kazazedeler. Gözetim altında tutulmalıdır. Çok Sayıda Kazazede Arasında Tıbbi Olmayan Yaralı Sınıflandırması TRİAJ Hafif – Hayati tehlike yoktur. Ancak durumları kötüleşebilir. Gözetim altında tutulmalıdır. İhtiyaç olduğunda yardım edebilirler. İkincil – Hayati tehlike yoktur. Ancak durumları kötüleşebilir. Acil grubun müdahalesinin tamamlanmasını beklerler. Gözetim altında tutulmalıdır. Acil – Hayati tehlike içinde olanlardır. En kısa zamanda, doktor müdahalesi gerekir. Ölüm ya da kalıcı sakatlık riski vardır. Her konuda öncelik onlarındır. Siyah – Solunumu alınamayan kazazedeler. Gözetim altında tutulmalıdır.

Önce Emniyet! Kurtarmacılar kendilerini ve yaralıları korumak için, MUTLAKA kişisel emniyet malzemelerini kullanmalıdır. Lateks eldiven, iş eldiveni, iş gözlüğü, kask, toz maskesi, çelik burunlu ayakkabı. Bir kutu lateks eldiven taşıyın. Müdahale edilen her kazazede için ayrı lateks eldiven kullanılmalıdır. Triajda Emniyet! Kurtarmacılar kendilerini ve kazazedeleri korumak için, MUTLAKA güvenlik malzemelerini kullanmalıdırlar. 1- Lateks eldiven, gözlük, baret, toz maskesi, çelik burunlu ayakkabı. 2- Bir kutu lateks eldiven taşınması uygundur. 3- Müdahale edilen her kazazede için eldiven değiştirilmelidir.

Yaralı Sınıflandırmasında Kullanılabilecek Malzemeler Renkli Kurdeleler 10 cm² Büyüklüğünde Renkli Kağıtlar Renkli Etiketler Renkli Kalın Bantlar Yaralı Sınıflandırmasında Kullanılabilecek Malzemeler Önce Sınıflandırın, Sonra Müdahale Edin. 1- Etiketleme için uygun olan, bulabileceğiniz basılı kartlar, kurdeleler, bantlar, etiketler, boya kalemleri, renkli kağıt vs. kullanabilirsiniz. Ancak herkes sınıflandırılana kadar (etiketlenene kadar) triaj safhası bitmez. 2- Unutulmamalıdır ki çağrıldığında yürüyebilen herkes yeşil olarak etiketlenir. Her 3 testten/SDB kontrolünden geçenler ve yürüyemeyenler sarı ile işaretlenir. Yaralının durumunu değerlendirdiğimiz bu 3 test/ SDB’ de herhangi birinde sorunu çıkanlar kırmızı ile işaretlenirler. 3- Triaj yaparken, yaralanmamış kişilerden (yeşil olanlar) havayolunu açık tutmak, kanamayı durdurmak, şok pozisyonu vermek ve kayıt tutturmak konularında onları yönlendirip yardım alabilirsiniz. 4- Yardım edecek kimse yoksa, önce triaj uygulamasını bitirin, sonra müdahaleye geçin. 5- SDB testinden birini geçemeyenleri “acil” olarak sınıflandırın.

Yaralı Sınıflandırmasında Kullanılabilecek Malzemeler T.C. Sağlık Bakanlığı İzmir Sağlık Müdürlüğü TRİAJ Kart Örneği

Tıbbi Olmayan Yaralı Sınıflandırmasında Triaj Değerlendirmesi: S D B SOLUNUM DOLAŞIM BİLİNÇ DURUMU Tıbbi Olmayan Yaralı Sınıflandırmasında Triaj Değerlendirmesi: (S D B) 1- Triaj Değerlendirmesinin nasıl yapıldığını hatırlamak için şu kısaltmayı aklınızda tutmalısınız: SDB SOLUNUM DOLAŞIM BİLİNÇ DURUMU 2- Buraya kadar olan bölümde, bireye yönelik değerlendirmeleri gördük. 3- Şimdi hepsinin bir uygulama içinde adım adım nasıl kullanılacağına bakalım. 4- İlk yardım kurslarında ABC uygulamasını duymuş olabilirsiniz. (Uluslararası terminolojide, A havayolu, B solunum, C dolaşımı temsil eder.) SDB bundan daha farklıdır ve çok sayıda kazazedenin olduğu durumlarda uygulanır. SDB, ABCnin ya da ilk yardımın bir alternatifi değildir. Eğer gerekiyorsa, ilk yardımdan önce yapılması gereken bir uygulamadır.

Afetlerde Tıbbi Olmayan Yaralıların Sınıflandırılması - TRİAJ ÖNCE SESLİ TRİAJLA BAŞLA! KENDİNİ TANIT VE YÜRÜYEBİLENLERİN SANA DOĞRU GELMESİNİ SÖYLE YÜRÜYEMEYENLER SİZE DOĞRU YÜRÜYENLER 1. SOLUNUM BAK, DİNLE, HİSSET HAFİF NEFES YOK HAVAYOLUNU AÇ (2 KEZ) NEFES VAR NEFES YOK NEFES GELDİ HAVAYOLUNU AÇIK TUT DAKİKADA 10-30 ARASI DAKİKADA 10-30 ARASI DEĞİL! ÖLÜ ACİL ACİL Yaralıların Sınıflandırılması – TRİAJ Akış Şeması Işıklı kalem ile göstererek, ayrıntılarına daha sonra geleceğimiz, triaj’ın üç adımını görüyoruz. 1- Solunum 2- Dolaşım 3- Bilinç Durumu 2. DOLAŞIM KILCALDAMAR RENK DÖNÜM TESTİ VEYA NABIZ KONTROLÜ 2 SANİYENİN ALTINDA VEYA NABIZ VAR 2 SANİYENİN ÜSTÜNDE VEYA NABIZ YOK! ACİL 3. BİLİNÇ BASİT KOMUTLARA YANIT KOMUTLARA UYMUYOR KOMUTLARA UYUYOR İKİNCİL ACİL

Afetlerde Tıbbi Olmayan Yaralıların Sınıflandırılması - TRİAJ SESLİ TRİAJ Kendini Tanıt ve Yürüyebilenlerin Sana Doğru Gelmesini Söyle ! YÜRÜYEMEYENLER YÜRÜYENLER HAFİF ÖN BİLİNÇ (Omuzundan Sars Seslen!) 1. SOLUNUM Bak Dinle Hisset ! NEFES YOK Havayolunu Aç ( 2 Kez Dene ) NEFES VAR DAKİKADA 10-30 ARASI DAKİKADA 10-30 ARASI DEĞİL NEFES YOK NEFES GELDİ ACİL ÖLÜ ACİL 2. DOLAŞIM Afetlerde Tıbbi Olmayan Yaralıların Sınıflandırılması – Sesli TRİAJ Akış Şeması Kılcal Damar Renk Dönüşüm Testi Veya Nabız Kontrolü 2 SANİYENİN ALTINDA VEYA NABIZ VAR 2 SANİYENİN ÜSTÜNDE VEYA NABIZ YOK ! ACİL 3. BİLİNÇ Basit Komutlara Yanıt KOMUTLARA UYMUYOR KOMUTLARA UYUYOR ACİL İKİNCİL

TRİAJ SİSTEMATİĞİ - ADIMLAR Dur, Bak, Dinle, Düşün! Sesli triaj yap! Bulunduğun noktadan başla! Herkes için SDB kontrolü yap! Tüm kazazedeleri sınıfla! Sonuçları kaydet! Triaj Sistematiği – Adımlar 1- Öncelikle Durun, Bakın, Dinleyin ve Düşünün! Durumun boyutlarını belirleyin. Emniyet faktörlerini gözden geçirin ve öncelikle müdahalecileri koruyun. Gerekli ise daha fazla yardım çağırın. Plan yapın. 2- Sesli triaj yapın. “Beni duyan varsa, sesime doğru gelsin!.” diye seslenin . Eğer yaralıları görebiliyorsanız “Yürüyebilenler, buraya bana doğru gelsin!” diye seslenin. 3- Triaja, durduğunuz yerden başlayın ve sistematik bir rota izleyin. Örneğin, çalışmaya girişten başlayın ve sistematik olarak saat yönünde devam edin. Eğer iki kişiyseniz biriniz saat yönünde ilerlerken, diğeriniz aksi yönde ilerlesin. Eğer yardım alabilirseniz, ikinci bir kişiyi size dokümantasyon ve hızlı müdahale konusunda yardım etmesi için yanınıza alın. 4- Her bir kazazedeye SDB (Solunum, Dolaşım ve Bilinç Durumu) değerlendirme adımlarını uygulayın. Kısa bir süre sonra bunun detaylarını açıklayacağız. 5- Tüm kazazedeleri etiketleyin. Eğer kazazedeler etiketlenmemişse, o zaman sınıflandırılmamış demektir. 6- Kaynaklar için kazazede sayısı, durumlarının ciddiyeti gibi triaj sonuçlarınızı belgeleyin. 7- Triaj sırasında kendi emniyetinizi asla unutmayın. 8- Şimdi hepsini bir araya getirince nasıl olduğuna bakalım.

BSHM Basit Sınıflandırma ve Hızlı Müdahale BSHM FİLMİ İÇİN TIKLAYINIZ! 1- Bu film, Basit Sınıflandırma ve Hızlı Müdahale sisteminin nasıl uygulandığını göstermektedir. (Filmi gösterin.) 2- Filmi izlerken vurgulanması gereken ve dikkat çekilmesi gerek yerlerin üzerinde konuşun. Sesli triajla başlanması Sınıflandırmaya bulunduğu yerden başlaması Havayolunun açık tutulması Yürüyebilen gönüllülerden yardım alması Her müdahaleden önce eldiven değiştirmesi Kayıtların tutulması gibi Eğitmene Not: Filmde oynayanların TAG Eğitmenleri ve TAG gönüllüleri olduğunu söz edebilirsiniz. Filmin çekiminin İstanbul Bilgi Üniversitesi İletişim Fakültesi tarafından kendi stüdyolarında bedelsiz olarak gerçekleştirildiğini, emeği geçen herkese teşekkür ederek yapılan çalışmanın toplum adına ne kadar önemli bir çalışma olduğunu belirtmekte fayda vardır.

olarak değerlendirin ve Onları yardımcı olarak kullanın. Seslenin ! Yürüyen Yaralıları HAFİF “ H ” olarak değerlendirin ve Onları yardımcı olarak kullanın. SESLENİN (sesli triaj) NE YAPMALARI GEREKTİĞİNİ SÖYLEYİN NEREYE GİTMELERİ GEREKTİĞİNİ SÖYLEYİN YÜRÜYENLERİ “Hafif” “H” OLARAK DEĞERLENDİRİN BU KİŞİLERİ DAHA SONRA TEKRAR KONTROL EDİN Seslenin! 1- “Seslenerek” başlayın. Buna aynı zamanda “sesli triaj” denir. 2- Yürüyebilecek durumda olanların size doğru gelmelerini isteyin. 3- SESLENİN. (sesli triaj) 4- NE YAPMALARI GEREKTİĞİNİ SÖYLEYİN. (Durumu iyi olanlardan birisine kalıp, size yardım etmesini söyleyebilirsiniz.) 5- NEREYE GİTMELERİ GEREKTİĞİNİ SÖYLEYİN. (Nerede bekleyebileceklerini söyleyebilirsiniz.) 6- YÜRÜYENLERİ “hafif” “H” sınıfına dahil edin. 7- Olay mahallinden yürüyerek uzaklaşabilen insanların bazı yaraları olsa da genelde bunlar ölüme sebebiyet vermez. 8- Zihni karışmış, yüksek risk altında veya “Ayakta Şok” geçiren insanlar da OLABİLİR. 9- Bu belirtileri seslenme sırasında gözlemek sizin için önemlidir. 10- Tüm acil gereksinimler karşılandıktan sonra BU İNSANLARI TEKRAR KONTROL ETMENİZ gerekecektir.

TRİAJ – Sesli Triajla Başlar ! YARDIM EKİBİNDEN GELİYORUM SESİMİ DUYAN "BANA DOĞRU GELSİN!" SİZE DOĞRU YÜRÜYENLER HAFİF TRİAJ – Sesli Triajla Başlar! Işıklı kalem ile şema üzerinde anlatarak göster. 1- Yüksek sesle “Yardım ekibinden geliyorum, sesimi duyan bana doğru gelsin!” diye seslen. 2- Size doğru yürüyebilenleri HAFİF olarak sınıflandır. 3- Ve yürüyemeyenlerden, bulunduğunuz yerden Triaja başlayın. YÜRÜYEMEYENLERDEN EN YAKINDAKİYLE TRİAJA BAŞLA !

TRİAJ - Havayolu SOLUNUM KONTROLÜ Solunum Var Mı? / Bak, Dinle ve Hisset HAYIR EVET Havayolunu Aç (İki kez dene) Solunum Sayısını Kontrol Et HAYIR EVET Dakikada 10-30 arası değil Dakikada 10 -30 arası TRİAJ - Havayolu (Solunum) Işıklı kalem ile şema üzerinde anlatarak göster. 1- Solunumu değerlendirmek için, önce Solunum Var mı? Kontrol et. (Bak,Dinle ve Hisset) Solunum yoksa, havayolunu aç. Solunum gelmiyorsa ikinci kez havayolunu açmayı dene. Nefes gelmiyorsa, “Nefes Yok=Ölü” olarak sınıflandır. 2- İkinci denemede nefes geliyorsa ACİL olarak sınıflandır. 3- Şok tedavisi uygula. İlk Denemede Solunum varsa, 1- Dakikada 30’dan fazlaysa ACİL olarak sınıflandır. 2- Şok tedavisi uygula. 3- Dakikada 30’dan az ise dolaşımı kontrol et. “ Nefes Yok=Ölü ” Olarak İşaretle ACİL “A” olarak işaretle DOLAŞIM KONTROLÜNE GEÇ ACİL “A” olarak işaretle

TRİAJ - Dolaşım DOLAŞIM KONTROLÜ Renk Dönüm Testi veya Nabız 2 saniyeden uzun veya nabız yok 2 saniyenin altında veya nabız var TRİAJ – Dolaşım Işıklı kalem ile şema üzerinde anlatarak göster. 1- Dolaşımı değerlendirmek için önce kılcal damar renk dönüşümünü kontrol edin. 2- Eğer renk 2 saniye içinde geri geliyorsa o zaman bilinç kontrolüne geçin. 3- Eğer renk 2 saniye içinde geri gelmiyorsa, ACİL olarak sınıflandır. 4- Kanama kontrolü yapıp varsa kanamayı durdur ve şok pozisyonu ver. BİLİNÇ KONTROLÜNE GEÇ ACİL “A” olarak işaretle

TRİAJ – Bilinç Durumu BİLİNÇ KONTROLÜ Basit Komutlara Cevap Veriyor mu? HAYIR EVET İKİNCİL “İ” olarak işaretle TRİAJ – Bilinç Durumu Işıklı kalem ile şema üzerinde anlatarak göster. 1- Bilinci değerlendirmek için, önce basit sorular sor. (örneğin; “elimi sıkar mısın?”) 2- Eğer tepki veriyorsa ikincil olarak sınıflandır. 3- Eğer sorunuza tepki vermiyorsa ACİL olarak sınıflandır. 4- Şok tedavisi uygula Hafif Yaralıların (yürüyen yaralılar) değerlendirilmesi unutulmamalıdır! HAFİF yaralıların değerlendirilmesi unutulmamalıdır! “Yürüyen Yaralılar” ACİL “A” olarak işaretle

Alıştırma 3.1 Triaj Çalışması 1- Tamam, şimdi hepimizde triajın ne işe yaradığı konusunda sanırım bir fikir oluştu. Bunu pekiştirecek birkaç örnek yapacağız. 2- Lütfen Alıştırma Kitabınızın “Alıştırma 3.1 Triaj Alıştırması” bölümünü açın. 3- Her bir durumu gözden geçirip, “Hafif = H”, “İkincil = İ”, “Acil = A”, “Nefes Yok=Ölü = NY” sınıflarından hangisinin, ve neden uygun olduğuna karar verin ve cevabınızı yuvarlak içine alın.

İKİNCİL HAFİF Senaryo Örnekleri 1. 35 yaşında kadın, alın bölgesinde büyük bir kesik var Solunum = 25 Renk dönümü 2 sn. altında Komutlara uyuyor ve size doğru yürüyor 2. 67 yaşında erkek, göğüs bölgesinde ağrı Solunum = 28 Renk Dönümü 2 sn. altında Komutlara uyuyor ancak oturmaya devam ediyor Senaryo Örnekleri 1- 35 yaşında kadın, alın bölgesinde büyük bir kesik var. - Solunum = 25 - Renk dönümü 2 saniye içinde - Komutlara uyuyor ve müdahale alanına doğru yürüyor HAFİF Çünkü sesli triajdan sonra size doğru yürüyor. Tedavisi bir süre bekleyebilir. 2- 67 yaşında erkek, göğüs bölgesinde ağrı - Solunum = 28 - Renk Dönümü 2 saniye altında - Komutlara uyuyor ancak oturmaya devam ediyor. İKİNCİL Çünkü tüm testleri geçti ancak sesli triaja yanıt veremedi. Hayati tehlikeyle yüz yüze değil, acillerden sonra bakılabilir. HAFİF İKİNCİL

NEFES YOK İKİNCİL Senaryo Örnekleri 3. 5 yaşında kız çocuğu Solunum yok Renk dönümü 2 saniyenin üzerinde Komutlara uymuyor 4. 45 yaşında erkek, sol kolda açık kırık Solunum = 28 Nabız var Komutlara uyuyor ama oturmaya devam ediyor Senaryo Örnekleri 3- 5 yaşında kız çocuğu - Solunum Yok - Renk dönümü 2 saniyenin üzerinde - Komutlara uymuyor Nefes Yok = ÖLÜ Çünkü solunum yok. CPR ve suni solunum yapmayı deneyebilirsiniz ancak bu durumda da kurtarılabilecek olan diğerleri yaşamlarını yitirebilirler. (Eğer yeterli sayıda ilk yardımcı varsa bir başkası suni solunuma ve CPR’a devam edebilir.) 4- 45 yaşında erkek, kol bölgesinde açık kırık -Solunum = 28 -Nabız var -Komutları takip edebiliyor ama oturmaya devam ediyor. İKİNCİL Çünkü tüm testleri geçti ancak sesli triaja yanıt veremedi. Koldaki kırık sabitlenebilir ve sonra tedavi edilir. NEFES YOK İKİNCİL

İKİNCİL İKİNCİL Senaryo Örnekleri 5. 25 yaşında kadın,ve normal doğum gerçekleşiyor Solunum = 28 Renk dönümü 2 saniyenin altında Komutlara uyuyor 6. 18 yaşında erkek, kollarını ve bacaklarını hareket ettiremiyor Solunum = 18 Nabız var Bilinci açık Senaryo Örnekleri 5- 25 yaşında kadın, 9 aylık hamile ve normal doğum gerçekleşiyor -Solunum=28 -Renk dönüşümü 2 saniyenin altında -Komutları takip edebiliyor İKİNCİL Çünkü tüm testleri geçti ancak sesli triaja karşılık veremedi. Doğum asıl itibari ile acil bir durum değildir. (Erkeklerin çoğu acil olduğunu düşünse de) 6- 18 yaşında erkek, kollarını veya bacaklarını hareket ettiremiyor. -Solunum=18 -Nabız var -Bilinci açık Tüm testleri geçtiği halde hareket edemediği için. Aslında ciddi bir durumu söz konusu olabilir ama acil bir ölüm riski altında değil. İKİNCİL İKİNCİL

ACİL ACİL Senaryo Örnekleri 7. 25 yaşında kadın , alın bölgesinde ufak bir kesik Solunum = Hızlı Renk dönümü 2 saniyenin altında Komutlar uyuyor 8. 57 yaşında erkek Solunum = 18 Nabız var Komutlara uymuyor Senaryo Örnekleri 7- 15 yaşında kadın, alın bölgesinde ufak bir kesik -Solunum=35 -Renk dönümü 2 saniyenin altında -Komutlara uyuyor ACİL Çünkü solunumu hızlı, dakikada 35, ilk testi geçemedi. Solunum veya dolaşımdaki sorun ayakta şok geçirdiğini gösteriyor. Bunu yürüyen kazazedelere kontrol için döndüğünüzde fark edeceksiniz. Derhal şok pozisyonuna getirin. 8- 57 yaşında erkek, bir yaralanma belirtisi yok. -Solunum=18 -Nabız var -Komutlara uymuyor. Çünkü bilinç kontrolünü geçemedi. ACİL ACİL

ACİL NEFES YOK Senaryo Örnekleri 9. 33 yaşında kadın, sırt bölgesinde şiddetli ağrı Solunum = 25 Renk dönümü 2 sn. üzerinde Komutlara uyuyor 10. 44 yaşında erkek, sol ön kolda kırık Solunum yok Nabız var Komutlara uymuyor Senaryo Örnekleri 9- 33 yaşında kadın, sırt bölgesinde şiddetli ağrı -Solunum=25 -Renk dönümü 2 saniyeden fazla sürüyor. -Komutlara uymuyor ACİL Çünkü dolaşım testini geçemedi 10- 44 yaşında erkek, sol ön kolda kırık -Solunum Yok -Nabız Var -Bilinci kapalı Nefes Yok = ÖLÜ Çünkü nefes almıyor. ACİL NEFES YOK

Şimdi Birlikte Deneyelim! TRİAJ Birlikte Deneyelim Şimdi Birlikte Deneyelim! Ortamın Emniyetli Olup Olmadığına Bakın Seslenin (Sesli Triaj) Solunum: Bak, Dinle, Hisset. Havayolunu Açın Dolaşım: Renk Dönüm Testi veya Nabız Kontrolü ile Kanama Kontrolü Yapın Bilinç Kontrolü Yapın TRİAJ Solunum, Dolaşım, Bilinç Kontrolü Şimdi Birlikte Deneyelim! Bu alıştırmanın amacı, katılımcıların baskı altında triaj çalışmasının uygulamasını sağlamaktır. Uygulama ve sonrasındaki değerlendirme 15’er dakika sürecektir. Bu alıştırmayı uygulamak için: 1- Uygulamaya geçmeden önce, her biri bir kazazedenin durumunu belirten 6 kart hazırlayın, şöyle ki: Yaralı #1: Sesli triaja yanıt veriyor. Çok az kanaması var. Renk dönüm testi normal. (yeşil) Yaralı #2: Uzuvlarda kanama. Bilinç yok. Havayolunu açmayı denedikten sonra hala nefes almıyor. (siyah) Yaralı #3: Ayakta, ama sesli komutlara yanıt veremiyor. (kırmızı) Yaralı #4: Kanama belirtisi yok. Bilinç yok. Renk dönüm süresi 5 saniyede. (kırmızı) Yaralı #5: Çok az kanaması var. Kendinde ama şaşkın. Solunum sayısı = dakikada 40. (kırmızı) Yaralı #6:Sesli çağırma sırasında gelmedi. Bilinci açık. Renk dönüm süresi 2 saniyeden az. Ayağını tutarak inliyor. Komutları takip ediyor. (sarı) 2- Sınıfı 6 kişilik gruplara ayırın. Her birine bir set kart verin. Her bir gruba 2 siyah, 2 yeşil, 2 sarı, ve 4 kırmızı kurdela verin. 3- Her gruptan 3 kişi kazazede, 2 kişi kurtarmacı ve 1 kişi de yazıcı olarak belirleyin. 4- Kazazede olanlar, kart setinden 3 kart seçip üzerlerine bantlarlar. 5- Her bir grup için bir afet bölgesi oluşturun ve yaralılardan bu bölgelere yerleşmelerini isteyin. 6- 3 kurtarmacının şunları yapmak için 5 dakikası olduğunu söyleyin: Tüm kazazedelerin değerlendirmesini tamamlayıp hangi renk ile etiketleneceklerine ve nasıl müdahale etmek gerektiğine karar verecekler. Değerlendirmesi yapılan kazazedelerle ilgili, hangi renk ile etiketlendikleri, sayıları vs. gibi tüm bilgileri yazıp size, olay kumandanına rapor verecekler. 7- Beş dakika sonra gruplardan rolleri değişmelerini ve kalan kartları kullanmalarını isteyin. 8- Bütün grubu tekrar toplayın. Kurdeleleri ve kartları toplamalarını katılımcılardan (varsa asistanlardan) isteyin. Her bir afet bölgesinde hangi kategoriden kaç kişi olduğunu raporlardan okuyun. Sorun: Ne gibi sorunlarla karşılaştılar? Her yaralı için tüm testleri yapmak zorunda kaldılar mı? Not: (3 testten birinde sorun çıktığında kazazede kırmızı ile etiketlenir. Diğer testleri yapmaya gerek kalmaz, ancak kanama olup olmadığına bakılır ve şok pozisyonu verilir.) 9- Bu kadar kısa surede, zaman baskısı altında sınıflandırma yapmak onlara nasıl geldi? Neler hissettiler?? 10- Sorusu olan var mı? Etraftakilerden nasıl yardım alabileceklerini grup ile görüşün. Katılımcıları ve böyle felakete yol açan bir olay sırasında verilen bu kararların zorluğunu anlayın. “Daha çok insan için en iyiyi” yapmak için planlama ve organizasyonun ne kadar önemli olduğunu vurgulayın. 11- Bunları ezberlemek için bu akşam tekrar etmelerinin yararlı olacağı ve arkadaşlarıyla bunun pratiğini düzenli olarak yapmalarının önemli olduğu mesajını verin.

Eğitmene Not: Aralarda mümkün olduğu kadar süreyi aşmamaya özen gösterin. Eğitmenlerden veya asistanlardan biri eğer bu konuyla sorumlu olarak belirlenirse, duruma hakim olmanız daha kolay olacaktır. Aksi takdirde, bir de bakmışsınız ki eğitim normal sürenizin çok üstünde bitmiş. Unutmayın! Uzman bir eğitmen, eğitimi etkin ve verimli sunması kadar, süreyi de iyi kullanan eğitmendir.

Triajda Sık Yapılan Hatalar Olayın boyutunu doğru değerlendirememek Bir takım planı, organizasyonu veya amacının olmaması Kararsız liderlik Sesli triajı atlamak ya da önemsememek Bir yaralıya çok fazla odaklanmak (bir yaralı ile fazla zaman harcamak) Triaj yaparken, tedaviye geçmek En çok seslenene en önce gitmek Hiç kayıt yapmamak Olay Kumanda Merkezi (OKM) ile haberleşmeyi ihmal etmek Triajda Sık Yapılan Hatalar Triaj’da en fazla yapılan veya yapılması muhtemel hatalar olarak şunları söyleyebiliriz. 1- Durumun boyutunu doğru değerlendirememek 2- Bir takım planı, organizasyonu veya amacının olmaması 3- Kararsız liderlik 4- Bir kazazedeye çok fazla odaklanmak ( bir kazazede ile fazla zaman harcamak) 5- Triaj yaparken, tedaviye geçmek 6- En çok seslenene en önce gitmek 7- Hiç kayıt yapmamak 8- OKM ile haberleşmeyi ihmal etmek

Afetlerde Tıbbi Operasyonlar Yaralı Akış Şeması Müdahale Bölgesi Olay Bölgesi Hasta- haneler Nakil Hafif Müdahale Alanı Havadan Nakil Arama Ve Kurtarma İkincil Müdahale Alanı Nakil Sorumlusu Denizden Nakil Hasta- haneler Triaj Takımı Afetlerde Tıbbi Operasyonlar Yaralı Akış Şeması 1- Bu yaralı akış çizelgesi sol tarafta arama ve kurtarma ile başlar. 2- Sonra triaj gelir. 3- Triaj’dan sonra vakalar 3 müdahale bölgesinden birine ya da morga götürülür. 4- Son aşama nakildir. 5- AMBULANSLARIN, TÜM yaralılar tedavi için taşınana kadar CESETLERİ TAŞIMAMALARI GEREKTİĞİNIN halk tarafından anlaşılması önemlidir. Acil Tedavi Alanı Tıbbi Olmayan Triaj Karadan Nakil Morg

OLAY BÖLGESİ TIBBİ MÜDAHALE BÖLGESİ 1999 Kocaeli Depreminden sonra Stadyumda kurulan Tıbbi Müdahale Bölgesi

HASTANELER HASTANELER 1999 Kocaeli Afet sonrasında hastane bahçesinden bir görüntü.

Müdahale Bölgesinin Kurulması RÜZGAR MÜDAHALE BÖLGESİ TEHLİKE Müdahale bölgesi: Tehlikelerden Uzak-Olay bölgesine yakın Tehlikelere göre daha yüksekte ve rüzgar üstünde Kolay Ulaşılabilir (Karadan ve Havadan) Genişlemeye elverişli, olmalıdır. Müdahale Bölgelerinin Kurulması Müdahale bölgesi seçerken şunlar dikkate alınmalıdır: 1- Tehlikelerden Uzak-Olay bölgesine yakın 2- Tehlikelere göre daha yüksekte ve rüzgar üstünde 3- Kolay Ulaşılabilir (Karadan ve Havadan) 4- Genişlemeye elverişli, olmalıdır. Yerleşim şekli nasıl olmalıdır ? 1- Bölge korunaklı olmalıdır ve gereksinimleri karşılayacak şekilde düzenlenmelidir. Yer kaplamaları veya branda kullanılması uygundur. 2- Bütün alan içinde, alt kullanım bölümleri belirgin şekilde ayrı ayrı işaretlenmelidir. Acil bölüm/Kırmızı, İkincil Bölüm/ Sarı, Nefes Yok = Ölüler için Siyah (Yeşiller için de ayrıca bir toplantı bölgesi ayrılmalıdır.)

Müdahale Bölgesi Organizasyonu Şema TIBBİ MÜDAHALE BÖLGESİ SORUMLUSU TRİAJ NAKİL MÜDAHALE ALANLARI MORG TIBBİ LOJİSTİK Triaj Sorumlusu, Kayıtçı, Haberci ACİL ÖLÜ Kimik ve Yer Tespiti Sedye Ekibi Temin Dağıtım Afetlerde Tıbbi Operasyonlar 1- İlk gelen takım lideri olur. 2- Daha sonra ulaşanlar değişik görevleri yerine getirmek üzere takımlar oluştururlar. 3- Farklı gereksinimleri karşılamak için tıbbi ekip bölünebilir. NOT: Ölülerin bulunduğu bölgede çalışacak olan gönüllülerin, mutlaka yanlarına bir resmi görevli alarak bu işi yapmalarını önemle vurgulayın. Bu resmi görevli bir polis ya da jandarma olabilir. İKİNCİL HAFİF

Tıbbi Müdahale Bölgesi Organizasyonu Triaj / Tedavi / Nakil KUMANDA MERKEZİ MORG HABERLEŞME From Triage to Treatment and Transport 1. After triage victims are taken to designated medical treatment areas where first aid can be administered and in some cases further treatment. 2. From these local treatment areas patients can be transported out of the disaster area as transportation and medical facilities become available. 3. If limited physicians, nurses, or other health personnel become available, they begin by treating those triaged into the “red” or “immediate” category. 4. After this the “yellow” or “delayed” group should be treated. In this meantime, this group should be monitored and checked head-to-toe, and re-categorized wherever appropriate. 5. When the “delayed” group has been re-checked, then the “Minor” group should be re-checked head-to-toe, and re-categorized wherever appropriate. 6. An observer with first aid training should be assigned for the black tagged “no breathing” group… In case there has been a mistake, or a recovery, the individual can be re-classified as “immediate”. It may also a good idea to have a religious authority present as an observer. 7. If first aiders arrive they too should follow these priorities in treatment:.. health professionals arrive, … red, yellow, green, black İKİNCİL ACİL NEFES ALMIYOR HAFİF TIBBİ MÜDAHALE BÖLGESİ NAKİL

Olay Yeri Kayıt Aciliyet / Mekan İlkokul Yosun Apartmanı Cami ACİL //// //// İKİNCİL //// //// //// //// //// //// //// HAFİF //// //// //// //// //// //// //// //// ÖLÜ //// //// / / /// Olay Yeri Kayıt Yaralı ve ölülerin belgelenmesinde temel konu, her müdahale alanında kaç kişinin bulunduğunun tespit edilmesidir. Bu bilgi, gönüllü ve profesyonel ekiplere kısıtlı kaynakları yönlendirirken öncelik belirlemede yardımcı olacaktır. Düzenlenen belgede şu noktalar yer almalıdır: 1- Konum 2- Yaralı sayısı 3- Ölü sayısı 4- Ne yapıldı (Bir yere yazın) 5- Yardımcı olması için bir yazıcı görevlendirin. 6- Bu örnekte de görebileceğiniz gibi eldeki kaynaklar öncelikle 10 ACİL yaralı bulunan okula yollanmalıdır. Elde yeterli kaynaklar varsa ikincil yaralıların bulunduğu yerlere yollanmalıdır. HAFİF yaralılar bekleyebilir. NOT: //// 4 adet kesme işaretinin üzerine yapılan 5. kesme ile anlatılmak istenen; bulunan insan sayısını yazarken kolaylık açısından 5’er kişilik gruplamayı gösterir. Yaptığınız her şeyi sonradan takip edin. Yaptığınız her şeyi MUTLAKA yazın, kaydedin. Yardımcı olması için bir kayıtçı görevlendirin.

Tıbbi Müdahale Bölgesi Kayıt KAYDEDİLMESİ GEREKENLER: Kimlik bilgisi Tarif (yaş, cinsiyet, yaklaşık boy-kilo, göz rengi, saç rengi,giysi ve diğer özellikler ) Genel Durum Yaralanmanın yeri ve nedeni Yapılan Müdahale Gönderildiği yer Tıbbi Müdahale Bölgesi: Kayıt / Dökümantasyon KAYDEDİLMESİ GEREKENLER: Müdahale bölgesinde BELGELEME işinin yürütülmesi çok önemlidir. Destek personel aşağıda belirtilen maddeleri mümkün olduğunca ayrıntılı olarak kaydetmelidir: 1- Kimlik bilgisi 2- Tarif (yaş, cinsiyet, yaklaşık boy-kilo, göz rengi, saç rengi,giysi ve diğer özellikler ) 3- Genel Durum 4- Yaralanmanın yeri ve nedeni 5- Yapılan Müdahale 6- Gönderildiği yer Not: Tıbbi Müdahale Bölgesi ile birlikte “Yaralı Toplama Alanı” ifadesinin de kullanılmasının daha net anlaşılması açısında faydası olabilir.

Tıbbi Müdahale Bölgesi Genel Durum Genel Durumunda dikkati çeken bir özellik var mı? Bilinç düzeyi Şok belirtileri Solunum şekli Ağrı Anormal hareketler Görünür anormallikler Tıbbi Müdahale Bölgesi Genel Durum Genel Durumunda dikkati çeken bir özellik var mı? Bilinç düzeyi Şok belirtileri Solunum şekli Ağrı Anormal hareketler Görünür anormallikler

Tıbbi Müdahale Bölgesi Baştan Ayağa Kontrol Ne yaptığınızı anlatın ve izin isteyin. Hastanın başından başlanır ve sistematik olarak ayaklara doğru ilerlenir. Kontrol hem sesle hem elle dokunarak yapılmalıdır. (hissedebilecek kadar sert ama incitmeyecek kadar nazik) Yaralanmaların yeri ve boyutu belirlenir, kaydedilir. Olaydan etkilenen herkes kontrol edilmelidir. Tıbbi Müdahale Bölgesi Baştan Ayağa Kontrol Nasıl Yapılır ? Bak, dinle, hisset. Ne yaptığınızı anlatın ve izin isteyin. Hastanın başından başlanır ve sistematik olarak ayaklara doğru ilerlenir. Kontrol hem sesle hem elle dokunarak yapılmalıdır. (hissedebilecek kadar sert ama incitmeyecek kadar nazik) Yaralanmaların yeri ve boyutu belirlenir, kaydedilir. Olaydan etkilenen herkes kontrol edilmelidir. Muayene son derece dikkatle ve özenerek yapılmalıdır. Baştan ayağa muayene yaparken sistamatik olarak bakılması gereken yerler şunlardır. Baş (ellerimizi saçın içinde gezdirerek kanama var mı kontrol edilir), kulak içlerine herhangi bir sızıntı var mı bakılır.Yüzde kırık ağrı kontrol edilir. Boyun (enseden omurlar yoklanır. ) Omuzlar Kollar, Eller, Parmaklar Göğüs,Karın, Sırt bel Bölgesi Kasıklar Kalça, Bacaklar, Ayaklar, Ayak parmakları Vücudun Arka yüzü de göz ve elle kontrol edilmelidir. (unutulmamalıdır!)

Tıbbi Müdahale Bölgesi Aranan İşaretler ve Belirtiler Aranan İşaretler ve Belirtriler Açık yara (kanama) Deride su kabarcıkları Kapali yara (Morluklar, Şişlik) Şekil bozuklukları Hareket kısıtlılığı Ağrı, Acı Başdönmesi Uzuvları hareket ettirememek Tıbbi Müdahale Bölgesi Aranan İşaretler ve Belirtiler Açık yara (kanama) Deride su kabarcıkları Kapali yara (Morluklar, Şişlik) Şekil bozuklukları Hareket kısıtlılığı Ağrı, Acı Başdönmesi Uzuvları hareket ettirememek

HEDEF 4 Halk Sağlığı – Kişisel Hijyen Bulaşıcı hastalıklara karşı yüz, beden ve giysi temizliğine dikkat edin: Ellerinizi sık sık su ve sabun kullanarak yıkayın. Lateks eldiven kullanın ve her müdahale için eldiven değiştirin. Maske ve gözlük takın. Bandajları ve pansuman. malzemelerini steril tutun. Vücut sıvıları ile temastan kaçının. HEDEF 4 Halk Sağlığı- Kişisel Hijyen Hijyen Sağlamanın Adımları Hijyen sağlamak için unutulmaması gerekenler: Elleriniz sık sık su ve sabun kullanarak yıkayın. Lateks eldiven kullanın. Her hasta için ayrı eldiven kullanın. (Hasta değiştirirken eldiven de değişmeli!) Maske ve gözlük takın. Bandajları ve pansumanı steril tutun. Vücut sıvıları ile temastan kaçının. Bulaşıcı hastalıkları engellemek için, yüz, beden ve giysi temizliğine dikkat edin.

Halk Sağlığı Tıbbi Atıklar ve Çöpler Tıbbi atıkların sıradan çöplerle karışmasını engelleyin. Özel Tıbbi atık poşetleri içinde ayrı toplayın. Diğer çöpleri poşet içinde çöp kutularına atın. Çöp kutuları etrafında sızıntıyı engelleyin. Tüm çöplerin imhası için derin bir kuyu kazın, çöpleri içinde yakın ve üzerlerini toprakla örtün. 2 x 2 x 1 metre boyutlarında bir çukur, 200 kişiye ortalama 7-10 gün yetebilmektedir. Halk Sağlığı Tıbbi Atıklar ve Çöpler 1- Bakteri içeren atıkların yok edilişini kontrol edin ve sıradan çöplerle karışmamasını sağlayın. 2- Atıkları sağlam çöp poşetlerine, onları da çöp kutularına atın. Çöp kutuları etrafında kokuya ve sızıntıya neden olacak birikmeleri engelleyin. 3- Çöplerin imhası için derin bir kuyu kazılmalı, çöpler içinde yakılarak üzerleri toprakla örtülmelidir. 4- 2 x 2 x 1 metre boyutlarında bir çukur, 200 kişiye ortalama 7-10 gün yetebilmektedir.

Halk Sağlığı Arazide Tuvalet Hazırlığı ve Bakımı Kamp bölgesine göre rüzgar altında, su, yiyecek ve tıbbi ekipmandan uzak, bölgedeki su kaynaklarına göre daha aşağı seviyede ve en az 15 m. uzakta bir yere 1-1,5 metre derinliğinde tuvalet çukurları açın. Çukurları içerisi çevreden görünemeyeceği şekilde çevirin. Tuvaletlerin her kullanılışından sonra çukurlara kireç ve toprak dökülmesini sağlayın. Bölgeden ayrılırken çukurları toprak ile tamamen kapatın, bir işaret koyun ve yetkililere haber verin. Çocuklar konusuna dikkat edilmelidir. İdealde her 100 kişiye 5 tuvalet çukuru planlanmalıdır. Halk Sağlığı Arazide Tuvalet Hazırlığı ve Bakımı Tuvalet hazırlamak için: 1- Kamp bölgesine göre rüzgar altında, su, yiyecek ve tıbbi ekipmandan uzak, bölgedeki su kaynaklarına göre daha aşağı seviyede ve en az 15 metre uzakta bir yere 1-1,5 metrelik tuvalet çukurları açın. 2- Çukurları, kullananların yakın çevreden görünemeyeceği şekilde çevirin. 3- Tuvaletlerin her kullanılışından sonra çukurlara kireç ve toprak dökülmesini sağlayın. 4- Bölgeden ayrılırken çukurları toprak ile tamamen kapatın. 5- Çocuklar doğadayken genellikle tuvalet aramazlar. Çoğunlukla kuytu herhangi bir yerde ihtiyaçlarını giderme eğiliminde olurlar. Bu konuda aileleri önceden uyarın! Aksi takdirde bir süre sonra kamp alanında beklenmeyen koku ve hastalıklar başlayabilir. 6- İdealde her 100 kişiye 5 tuvalet çukuru planlanmalıdır.

Halk Sağlığı Suyun Arıtılması İÇME SUYU ARITMAK için: Eczanelerde satılan su arıtma tabletleri kullanılabilir. 1 Lt. Suya 4 damla ya da 20 Lt. Suya 1 tatlı kaşığı saf çamaşır suyu eklenebilir. (30 dakika beklet sonra kullan) Hiçbirşey yoksa su en az 10 dakika fokurdatarak kaynatıldıktan sonra kullanılmalıdır. Kullanma suyuna da, içme suyuna verildiği kadar önem verilmesi gerekir. Yıkanan eller, yüz, dişler, tabak, bardak, çatal kaşık hastalığa neden olabilir. Halk Sağlığı Suyun Arıtılması Eğer gerekiyorsa suyu arıtın, SUYU ARITMAK için: 1- Eczanelerde satılan su arıtma tabletleri kullanılabilir. 2- 1 Lt. suya 4 damla ya da 20 Lt. suya 1 tatlı kaşığı saf/katıksız çamaşır suyu eklenebilir. (30 dakika beklet sonra kullan.) 3- Hiçbir şey yoksa su en az 10 dakika fokurdatarak kaynatıldıktan sonra kullanılmalıdır. 4- Kullanma suyuna da, içme suyuna verildiği kadar önem verilmesi gerekir. Yıkanan eller, yüz, dişler, tabak, bardak, çatal kaşık hastalığa neden olabilir.

Halk Sağlığı Söylentiler YANLIŞ DOĞRU Ölüler hastalık yayarlar. Kitlesel Ölüm salgın hastalık sebebi değildir. Ölülerden koku yayılmaya başladığında, Arama Kurtarma çalışmaları durmalı, her yer kireçlenmeden çalışılmalar devam etmemelidir. Ölülerden yayılan kokular keskin ve rahatsız edici olabilir, ancak kireçlemeye gerek duyulmadan da arama ve kurtarma devam edebilir. Ölülerin kireçle örtülmesinde sakınca yoktur. 5 günden sonra kurtarma çalışmaları durdurulmalı. Bütün arama kurtarma çalışmaları bittikten sonra enkaz kaldırılmalı. Halk Sağlığı Söylentiler 1- Ölüler hastalık yayarlar. YANLIŞ 2- Ölüler hastalık yaymazlar. Yayabilecekleri hastalıklar ancak afetten önce mevcut olanlardır. DOĞRU 3- Ölülerden koku yayılmaya başladığında, Arama-Kurtarma çalışmaları durmalı, her yer kireçlenmeden çalışmalar devam etmemelidir. YANLIŞ 4- Ölülerden yayılan kokular keskin ve rahatsız edici olabilir, ancak kireçlemeye gerek duyulmadan arama ve kurtarma devam edebilir. Ölüler kireçle örtülebilir. DOĞRU 5- Beş günden sonra kurtarma çalışmaları durdurulmalı. YANLIŞ 6- Bütün arama kurtarma çalışmaları bittikten sonra enkaz kaldırılmalı.

HAYATA MERHABA! dediler. UNUTMAYIN Kİ! Senirkent’te Gülsüm nine 38 saat, Marmara depreminde Özge 3 GÜN, Kaynaşlı’da Şaziye BULUT 4 GÜN, Ceyhan’da Hatice öğretmen 4 GÜN, Konya Zümrüt apartmanında Veysel ÜNSAL 3 GÜN, Muhammet KALEM 6 GÜN,Yasemin YAPRAKCI 7 GÜN, Erzincan’da Nurcan hemşire 9 GÜN sonra HAYATA MERHABA! dediler. UNUTMAYIN Kİ! Senirkent te Gülsüm nine 38 saat, Marmara depreminde Özge 3 GÜN, Kaynaşlı da Şaziye BULUT 4 GÜN, Ceyhan da Hatice öğretmen 4 GÜN, Konya Zümrüt apartmanında Veysel ÜNSAL 3 GÜN, Muhammet KALEM 6 GÜN,Yasemin YAPRAKCI 7 GÜN, Erzincan da Nurcan hemşire 9 GÜN sonra HAYATA MERHABA! dediler. Kaynak: Ankara Sivil Savunma Koleji Kaynak: Ankara Siv.Sav.Koleji

Eğitmene Not: Aralarda mümkün olduğu kadar süreyi aşmamaya özen gösterin. Eğitmenlerden veya asistanlardan biri eğer bu konuyla sorumlu olarak belirlenirse, duruma hakim olmanız daha kolay olacaktır. Aksi takdirde, bir de bakmışsınız ki eğitim normal sürenizin çok üstünde bitmiş. Unutmayın! Uzman bir eğitmen, eğitimi etkin ve verimli sunması kadar, süreyi de iyi kullanan eğitmendir.

PSİKOLOJİK İLK YARDIM HEDEF 5 PSİKOLOJİK İLK YARDIM Şimdi sizlerle çok kısa özet olarak “Afette Psikolojik İlk Yardım” la ilgili olarak, biz TAG’ lar için önemli olan Temel Bilgileri işleyeceğiz.

PSİKOLOJİK İLK YARDIM AMAÇLAR ANORMAL DURUMLARDA   ANORMAL DURUMLARDA NORMAL DAVRANIŞLARI TANIMAK   STRES ALTINDAKİ KİŞİLERE NASIL DAVRANILACAĞINI ÖĞRENMEK TRAVMA İLE BAŞA ÇIKMA KANALLARINI TANIMAK PSİKOLOJİK İLK YARDIM Bu bölümün amaçları: Anormal Durumlarda Normal Davranışları Tanımak, Stres Altındaki Kişilere Nasıl Davranılacağını Öğrenmek, Travma ile Başa Çıkma Kanallarını Tanımak.

Afetten Önce ve Sonra AFET ÖNCE SONRA 1- Afet geçmişle gelecek arasındaki bağlantının alt üst olmasına neden olur. Bu durumda devamlılığı sürdürmek çok zordur. Bir afet olduğunda insanlar kendi yaşamlarının tümüyle, sonsuza kadar değiştiği duygusunu hissederler. 2- Kişi afetten önce ve sonra aynı kişi olmadığını hissedebilir.Kişi bedensel ve duygusal olarak tamamen değiştiğini hissedebilir. Bildiği ve anlamlı olan her şeyin tümüyle sonsuza dek kaybolduğu duygusuna kapılabilir. 3- Nesneler, yerler, bağlantılı oldukları kişiler, kendini algılayışı ile kişi kendi yaşamının anlamını kendisi yaratır. Aynı anda hem kayıplarla ilgilenmek hem kendini yeni duruma uydurmak için alışılmışın dışında, (o zamana dek kullanılanların dışında) baş etme becerilerine gerek duyulur.

Afetler ve Kesintiye Uğrayan Devamlılıklar Afetler var olan kurulu düzeni altüst eder. Afetler bağlantılarımızı altüst eder Afetler yaşamın anlamı ve sürekliliği ile ilgili olarak boşluk yaratır. Afetler ve Kesintiye Uğrayan Devamlılıklar Genellikle, her insanın yaşantısında belirli bir rutin(tekrarlanan durumlar) vardır; ev yaşantısı, yapilan is, arkadaslıklar, gidilen yerler, belirli gunlerde ya da belirli aralıklarla tekrarlanan yaşantılar. Örneğin; ebeveyn-arkadas ziyaretleri, pazar alışverişi, seyahat, eglence, dinlenme alışkanlıkları vb.gibi. Bu günlük duzen içinde insanlarin gelecege dönük kisa, orta ve uzun vadeli ‘planlari ya da umutları’ da vardır. (Insanlar bunun cok farkinda olmasa bile...) Örnegin; okul, is yaşantısına ilişkin planlar(beklentiler)kisa ya da uzun süreli seyahate çıkmak, eğitimini sürdürmek, yeni arkadaslar edinmek, işe girmek, yeni uğraşlar edinmek vb.gibi. Afet durumunda bunlarin hepsi birdenbire yaşantımızdan çıkar. Cünkü: Afetler var olan kurulu düzeni altüst eder. Afetler bağlantılarımızı altüst eder Afetler yaşamın anlamı ve sürekliliği ile ilgili olarak boşluk yaratır. Devamlılıklar 1- İnsan olarak “devamlılık” ihtiyacı çok eski ve evrenseldir. Dünyanın oluştuğu ilk günden beri, “felaketler” ve bunlarla “başetme” süreci yaşanmıştır. 2- Dünden bildiklerimizle yarın ne olacağını öngörmemize yardımcı olurlar. 3- Devamlılık kavramının içinde bulunan “bağlantı kurmak”, “değişmezlik” ve “önceden kestirilebilir olmak “ unsurları bize, devamlılığın sağlanmasında yardımcı olur.. 4- Devamlılıklar, köprüler gibidir; dünden bildiklerimizle yarın ne olacağını öngörmemize yardımcı olurlar. İşte bu nedenlere bağlı olarak AFETLER TRAVMATIKTIR!

Afetler Travmatiktir Travma • Yaşamımıza yönelik,   • Vücut bütünlüğümüze yönelik, • Sevdiklerimize yönelik, • Öz inançlarımıza yönelik  Bir tehdit olarak algılanabilir Afetler Travmatiktir TRAVMA; Yaşamımıza Yönelik, Vücut Bütünlüğümüze Yönelik, Sevdiklerimize Yönelik, Öz İnançlarımıza Yönelik Bir Tehdit Olarak Algılanabilir. 1- Bu durum sadece olaydan doğrudan etkilenen, kayıpları olan kişiler için geçerli değildir. İyileştirme (yardım) çalışmalarına katılan, hatta bu duruma tanık olan kişiler bile olaydan etkilenerek yoğun baskı ve gerginlik hissedebilir. 2- Travmatik olaylarda insanların tepkileri birbirinden farklıdır. Bazı kişiler, diğerlerine göre yoğun travmatik olaylarla daha çok karşılaşmışlardır. Afet hazırlığı olan, afetle karşılaştığında neler yapacaklarına ilişkin düşüncesi olan ve bunu zihninde sıklıkla tekrarlayan kişiler, psikolojik olarak daha az etkilenirler.

Anormal Durumlarda NORMAL Davranışlar Önce: Şok, İnanamama, İnkar Sonra: Şaşkınlık, Öfke, İç ve dış hesaplaşma, Depresyon Daha Sonra: Üzüntü, Yas, Kabullenme ANORMAL DURUMLARDA NORMAL DAVRANIŞLAR Duygusal Bilişsel Fiziksel Psikolojik Anormal Durumlarda NORMAL Davranışlar 1- Herhangi bir kayıp karşısında gösterilen ilk tepki genelde; Şok, İnanamama ve İnkar’ dır. Başlangıçta kişiler, tüm olayın farkına varmakta zorlanırlar. Gerçekten inanmak istemezler. İnsanların bilinci etraflarında olanları algılamaya başladığında ise; Şaşkınlık (ya da kararsızlık), Öfke, İç ve Dış Hesaplaşma, Depresyon aşamaları gelir. Daha sonra da : Kabul aşaması gelir. 2- Travma karşısında psikolojik müdahaleye “Anormal(Olağandışı)Durumlarda Normal Davranışlar” diyoruz. Burada vurgulanmak istenen insanların davranışlarının doğrusunun ya da yanlışının olmadığı, ancak yaşanan olayın anormal (olağandışı) olduğudur. Bu durum karşısında duygu,davranış ve tepkilerin normal olduğunun anlaşılması son derece önemlidir. 3- TRAVMA ALTINDAKİ KİŞİLER HASTA VEYA DELİ DEĞİLLERDİR. Ama çok farklı tepkileri VARDIR. Bazıları diğerlerinden daha fazla desteğe ihtiyaç duyacaktır. 4- Bu tepkileri 4 ayrı kategoride inceleyebiliriz: Duygusal tepkiler Düşünsel (Bilişsel) tepkiler Fiziksel tepkiler Psiko-sosyal tepkiler 4- Şimdi bunları hızlıca tek tek inceleyelim: Bundan sonraki slaytlarda her grupla ilgili olarak, duygu ve davranış boyutunda yaşananlardan örnekler verilmektedir. Eğitmene Not: Tepkiler ile ilgili slaytlardaki bütün tepkileri tek tek söylemek yerine her gruptan birkaç tepkinin adını verin. Her bir slaytı duvara yansıttıktan sonra, Örneğin, Duygusal tepkiler için, gördüğünüz gibi şoktan, inanama, umutsuzluk ve olağan aktivitelerden zevk alamamaya kadar değişen bir dizi tepki söz konusudur diyerek, bir-kaç tepki çeşidine dikkat çekerek diğer slayta geçin.

Anormal Durumlarda NORMAL Davranışlar Duygusal Tepkiler: şok, kızgınlık, şüphe, inanamama, korku, kontrol edilemeyen ağlama, suçluluk, yas, utanç, huzursuzluk, çaresizlik, umutsuzluk, depresyon, olağan aktivitelerden zevk alamama, kendini soyutlamak, engellenmişlik, güçsüzlük hissi, hayal kırıklığı, ilgisizlik, gelecek kaygısı, yardım edenlere karşı reddedici olmak. Anormal Durumlarda NORMAL Davranışlar Travmatik durumlarda NORMAL Duygusal Tepkiler Şok, kızgınlık, şüphe, inanamama, korku, kontrol edilemeyen ağlama, suçluluk, yas, utanç, huzursuzluk, çaresizlik, umutsuzluk, depresyon, olağan aktivitelerden zevk alamama, kendini soyutlamak, engellenmişlik, güçsüzlük hissi, hayalkırıklığı, ilgisizlik, gelecek kaygısı, yardım edenlere karşı reddedici olmak. Eğitmene not: Bir-kaç tepki çeşidini belirtin ve diğer slayta geçin.

Anormal Durumlarda NORMAL Davranışlar Düşünsel Tepkiler: konsantrasyon bozukluğu, kafa karışıklığı, olayları çarpıtmak, önlenemeyen düşünceler, kendine güvende azalma, yetersizlik, kendi kendini suçlamak. Anormal Durumlarda NORMAL Davranışlar Travmatik durumlarda NORMAL Bilişsel/Düşünsel Tepkiler Konsantrasyon bozukluğu, kafa karışıklığı, olayları çarpıtmak, önlenemeyen düşünceler, kendine güvende azalma, yetersizlik, kendi kendini suçlamak Eğitmene not: Bir-kaç tepki çeşidini belirtin ve diğer slayta geçin.

Anormal Durumlarda NORMAL Davranışlar Bedensel Tepkiler: yorgunluk, uyku bozuklukları, ağrılarda artış, bağışıklık sisteminde zayıflama, baş ağrısı, artan hastalıklar, mide-bağırsak hastalıkları, iştahta değişiklik, cinsel güçlükler, sürekli irkilmek. Anormal Durumlarda NORMAL Davranışlar Travmatik durumlarda NORMAL Bedensel Tepkiler Yorgunluk, uyku bozuklukları, ağrılarda artış, bağışıklık sisteminde zayıflama, baş ağrısı, artan hastalıklar, mide-bağırsak hastalıkları, iştahta değişiklik, cinsel güçlükler, sürekli irkilmek. Eğitmene not: Bir-kaç tepki çeşidini belirtin ve diğer slayta geçin.

Anormal Durumlarda NORMAL Davranışlar Psiko-sosyal Tepkiler: yabancılaşma, sosyal ortamlardan geri durmak, başkaları ilişki kurmakta zorlanmak, madde bağımlılığı, iş güç yapmakta isteksizlik, aile içi şiddet. Anormal Durumlarda NORMAL Davranışlar Travmatik durumlarda NORMAL Psiko-sosyal Tepkiler Yabancılaşma, sosyal ortamlardan geri durmak, başkaları ile ilişki kurmakta zorlanmak, madde bağımlılığı, iş güç yapmakta isteksizlik, aile içi şiddet. Eğitmene not: Bir-kaç tepki çeşidini belirtin ve diğer slayta geçin.

Duruma Alışmak Zaman Alır Çoğu insan için, başlangıçta normal kabul edilen, bu semptomlar (ya da davranışlar, belirtiler) olaydan birkaç hafta veya ay içinde yavaş yavaş yok olacaktır. Eğer durumları daha iyiye GİTMİYORSA, belirtiler giderek kaybolmuyorsa,bu bireylerin profesyonel psikolojik destek almak için yönlendirilmesi gerekir. Az sayıda kişide olayın hemen ardından ağır psikolojik sorun belirtileri baş gösterir ve bu kişiler acil yardıma ihtiyaç duyar. Duruma Alışmak Zaman Alır TAG’lar olarak, afetin hemen ardından kişilerin beden, duygu, düşünce ve psiko-sosyal boyutta yaşadığı belirtileri bilmek şu açıdan önemlidir: Genellikle, afet durumunda hemen hemen herkes beden, duygu, düşünce ve psiko-sosyal boyutta bazı tepkiler yaşar. Bununla birlikte, kimlerin psikolojik ilk yardıma acilen ihtiyacı oldugununu TAG’lar olarak bilirsek o kişiler ile psikolojik ilk yardım ekipleri arasinda bağlantı kurabiliriz. 1- Çoğu insan için, başlangıçta normal kabul edilen, bu semptomlar (ya da davranışlar, belirtiler) olaydan bir-kaç hafta veya ay içinde giderek azalarak yavaş yavaş yok olacaktır. 2- Bu belirtilerin ısrarla sürdüğü azalmadığı durumlarda, kişi yavaş yavaş da olsa normal yaşantısına dönemez. Bunun için, profesyonel psikolojik destek genellikle yeterli olur. 3- Daha az sayıda olmakla birlikte, bazı kişilerde fonksiyon bozuklukları, çok yoğun uykusuzluk, yemek içmekten kesilme, yüksek kaygı düzeyi, panik ataklar, depresyon, intihar eğilimi, şiddet eğilimi gibi daha ciddi psikolojik travma belirtileri görülebilir. 4- Yukarıda soz edildigi gibi, afetin hemen ardından duygu, düşünce, beden ve psiko-sosyal boyutta yaşanan tepkilerin yoğunluğuna bağlı olarak kişinin kendi kendine ya da çevresindekilerin desteği ile baş edemeyeceği ağır psikolojik sorunları oldugu goruldugunde TAG’lar olarak bu kişileri bölgedeki psikolojik destek ekiplerine acil olarak yönlendirmek gerekir.

Anormal Durumlarda NORMAL Davranışlar Çocuklar: Çocuğunuz erken yaşlardaki davranış biçimlerine geri dönebilir: Ebeveynlerden ayrılamama Yatağa gitmekte isteksizlik Kabuslar Dikkatini toplayamama Okula gitmeyi reddetme Anormal Durumlarda NORMAL Davranışlar Çocuklar Afet durumlarında çocuklar afetin etkileri ile baş etmelerine yardımcı olmak açısından öncelikli hedef gruplardır. Yetişkinlerde olduğu gibi çocuklar açısından da ‘Anormal Durumlarda NORMAL Davranışlar’ı teşhis etmek önemlidir. Çocuklar arasında erken yaşlardaki davranış biçimlerine geri dönüş durumlarına sıklıkla rastlanır. Bu davranış tipleri: 1- Ebeveynlerden ayrılamama, yatağa gitmekte isteksizlik, kabuslar, dikkatini toplayamama, okula gitmeyi red etme gibi. 2- Çocukların bu durumla başa çıkmaları için, ebeveynlerinin yanında olmaları ve yaş özelliklerine uygun şekilde yardım çalışmalarına katılmaları önemlidir.

Anormal Durumlarda NORMAL Davranışlar Çocuklar: Çocukları ailelerinden ayırmayın İyileşme çalışmalarına katılmalarını engellemeyin Kurallar konusunda esnek olun Olabildiğince normal yaşantılarını sürdürmelerini sağlayın Anormal Durumlarda NORMAL Davranışlar Çocuklar 1- Çocukları ailelerinden uzun süreli ayırmayın. 2- İyileşme çalışmalarına katılmalarını engellemeyin. Yapabilecekleri işler verin. Bulundukları durumun üstesinden gelebilmek için güce ve kontrole ihtiyacı vardır. 3- Kurallar konusunda esnek olun, eğer mümkünse geçmişe dönmelerini sağlayın. 4- Olabildiğince normal yaşantılarını sürdürmelerini sağlayın. 5- Çocuklara nasıl davranılacağı konusunda bazı öneriler; Çocuğa güven verici, destekleyici bir tutum içinde olunması, Korkularını anlatmasını sağlanması, Soru sormasını kolaylaştırmak önemlidir. Bir süre için davranışlardaki değişikliğin görmezden gelinmesi, toleranslı olunması yararlıdır. Çocuklara fiziksel olarak dokunmanız, sarılıp okşamanız çocuğu rahatlatacaktır. Bununla birlikte, 1- Tutamayacağınız sözleri asla vermeyin. 2- Günlük yaşamdaki programlarınızı elinizden geldiğince aynı tutun, ani değişiklikler yapmayın.

Kendinize ve Başkalarına Yardım Etmek Afetin etkileri ile başa çıkmak için; Duygusal açıdan Kendi duygularınızı anlayın. Başkalarıyla duygularınız hakkında konuşun. Başkalarının duygularını, onları değiştirmeye çalışmadan kabul edin. Başkalarına karşı hoşgörülü olun. Çocuğunuza daha fazla zaman ayırın. Birine sarılın, dokunmak her zaman yardımcı olur. Gerçekten dinlemeyi öğrenin ve dinlediğinizi belli edin. Ancak sorunu sahiplenmeyin. Yardım etmek isteyenlerin yardımlarını kabul edin. Fiziksel Açıdan Yeterince dinlenin. Bedensel faaliyetlere başlayın. Kendinize ve Başkalarına Yardım Etmek Afetin etkileri ile başa çıkmak için; 1- Duygusal açıdan Kendi duygularınızı anlayın. Başkalarıyla duygularınız hakkında konuşun. Başkalarının duygularını, onları değiştirmeye çalışmadan kabul edin. Başkalarına karşı hoşgörülü olun. Çocuğunuza daha fazla zaman ayırın. Birine sarılın, dokunmak her zaman yardımcı olur. Gerçekten dinlemeyi öğrenin ve dinlediğinizi belli edin. Ancak sorunu sahiplenmeyin. Yardım etmek isteyenlerin yardımlarını kabul edin. 2- Fiziksel Açıdan Yeterince dinlenin. Bedensel faaliyetlere başlayın.

Psikolojik İlkyardımda Bizim Rolümüz Nedir? Yardım edenler olarak bizim işimiz, insanların geçmişle gelecek arasında köprü kurmalarına ve kendi yaşamları üzerindeki kontrolü yeniden kazanmalarına destek olmaktır. Yardım edenler olarak bizim işimiz, insanların geçmişle gelecek arasında köprü kurmalarına ve kendi yaşamları üzerindeki kontrolü yeniden kazanmalarına destek olmaktır.

Psikolojik İlkyardımda Bizim Rolümüz Nedir? Psikolojik ilkyardım konusunda İlk 72 saat içinde rolümüz: İnsanların ne olduğunu anlamalarına yardımcı olmak. İnsanlara moral destek vermek ; yalnız olmadıkları ve yardımın ulaşacağı bilgisini vermek. İnsanlar bu bilgilere ihtiyaç duyarlar. İnsanlara rahat bir ortam sağlamak ve destek olmak amacıyla yiyecek ve barınak gibi ihtiyaçların karşılanması için, dış kaynakların harekete geçirilmesinde bölgedeki insanlara yardımcı olmak. İnsanların iç güçlerini harekete geçirmek için kendilerine ve diğerlerine yardım etmeleri için katılımlarını sağlamak. Psikolojik İlkyardımda Bizim Rolümüz Nedir? Yardım edenler olarak bizim işimiz, insanların geçmişle gelecek arasında köprü kurmalarına ve kendi yaşamları üzerindeki kontrolü yeniden kazanmalarına destek olmaktır. Bunun için de afetzedelere yardım çalışmaları sırasında ve onlarla bağlantı kurarken psikolojik ilk yardım konusunda MG ve TAG’lar olarak rolümüzü şu temeller üzerinde oturtmalıyız. Psikolojik İlkyardım’da Bizim (MG ve TAG’ların) Rolümüz Nedir? 1- İnsanların “ne olduğunu” anlamalarına yardımcı olmak.Bunun icin afet (çeşidine de bağlı olarak; deprem, sel...)hakkında bilgi sahibi olmamız ve bu bilgiyi ihtiyac duyanlar ile paylaşmamız, afetdelerin ne oldugunu anlamalarına yardımcı olur. 2- İnsanlara moral desteği vermek. Yalnız olmadıkları ve yardımın nasıl ve ne zaman (yakında) ulaşacağı bilgisini vermek. İnsanlar bu bilgilere ihtiyaç duyarlar. 3- İnsanlara rahat bir ortam sağlamak ve destek olmak amacıyla yiyecek ve barınak gibi ihtiyaçların karşılanması için, dış kaynakların harekete geçirilmesinde bölgedeki insanlara yardımcı olmak. 4- İnsanların iç güçlerini harekete geçirmek için kendilerine ve diğerlerine yardım etmeleri için katılımlarını sağlamak.

Kazazedeler Normal İnsanlardır Afetzedeler: zavallı, kurban, yetersiz, hasta veya çaresiz DEĞİLDİRLER. Zihinsel kapasiteleri eksilmiş DEĞİLDİR Afetzedeler öncelikle insandır. Durumla baş etme becerisine sahiptirler. Afetzedeler öncelikle sizin gibi İNSANDIR. Alarm durumundadırlar, yoğun düşünmektedirler ve başa çıkmaya, kontrolü kazanmaya çalışmaktadırlar. Öncelikle Kazazedeler Normal İnsanlardır Afetzedelere yardım ederken şu noktaların gözden kaçırılmaması önemlidir: 1- Afetzedeler zavallı, kurban, yetersiz, hasta veya çaresiz DEĞİLDİRLER. Zihinsel kapasiteleri eksilmiş DEĞİLDİR. 2- Afetzedeler öncelikle insandır. Durumla baş etme becerisine sahiptirler. 3- Afetzedeler öncelikle sizin gibi İNSANDIR.Alarm durumundadırlar, yoğun düşünmektedirler ve başa çıkmaya, kontrolü kazanmaya çalışmaktadırlar.

Kazazedeler Normal İnsanlardır Afetzedelere yetenekli, zeki insanlar olarak davranın. Kendilerine ve diğerlerine yardımcı olmaları konusunda destekleyin. Normal konuşun. Yardım teklif edin. Onlara yardım edebilmeniz ve destek olabilmeniz için gerekli bilgileri sorun. Öncelikle Kazazedeler Normal İnsanlardır Kazazedeler Normal İnsanlardır. Buna bağlı olarak, afetzedelere davranış şeklimiz ve yaklaşımımızın da aşağıdaki çerçevede olması, onların kendi güçlerini kullanmak konusunda destekleyecektir. 1- Afetzedelere yetenekli, zeki insanlar olarak davranın.Onlarla sizi anlayacakları ve söylediklerinize kulak vereceklerine inanarak konusun. 2- Kendilerine ve diğerlerine yardımcı olmaları konusunda destekleyin. 3- Onlarla normal konuşun. Yardım teklif edin. Onlara yardım edebilmeniz ve destek olabilmeniz için gerekli bilgileri sorun. Bazı durumlarda afetzedelere sizin orada oldugunuzu bilmek bile yeterli gelecektir; 4- Tehlikeli kimyasal madde yayılması sırasında psikolojik destek sağlamak amacıyla bölgeye giden bir ekipten bir örnek vereyim. Ekip 3’er kişilik takımlar halinde arama ve temizleme çalışmalarının yapıldığı alanda dönüşümlü duruyorlardı. Her birinin üzerinde psikolojik destek ekibinden olduklarını belirten armalar bulunmaktaydı. Saatlerce vardiyalar halinde o bölgede kaldılar. Her birinin üzerinde “Psikolojik Destek Çalışanı” yazan bir rozet vardı. Temizlik işlemleri sırasında kazazedeler ve çalışanlar oradan gelip geçmelerine rağmen hiçbiri onlarla konuşmadı. Tüm temizleme operasyonu bittikten sonra pek çok kişi psikolojik destek ekibine gelerek onlarla konuşma fırsatını değerlendirdi. Birçokları da onlarla konuşmak istemediler. Konuşmak istemeyenlerin bazıları da “sizinle konuşmak istemedim. Hala da konuşmak istemiyorum. Ancak şunu bilmenizi istiyorum ki bizim için orada olmanızı takdir ediyorum. Sizlerin bizim için orada olduğunuzu bilmek ve görmek bizim için çok fazla anlam ifade ediyor.” dediler. Buradan anlıyoruz ki bazen yapabileceğimiz en büyük destek orada bulunmak, her an kendimizi kabul ettirmeye çalışmaksızın yalnızca istediklerinde uygun ve erişilebilir olmaktır.

Psikolojik İlk Yardım ve Akut Müdahale Teknikleri Bir bağlantı (ilişki) kurarak başlayın Hızını Yakalama Ve Yönlendirme Kişinin davranışlarını kullanarak ÖNCE: “HIZINI YAKALAYIN” SONRA: “ADIM ADIM İSTEDİĞİNİZ YÖNE YÖNLENDİRİN. Psikolojik İlk Yardım ve Akut Müdahale Teknikleri Yardım edenler olarak bizim işimiz, insanların geçmişle gelecek arasında köprü kurmalarına ve kendi yaşamları üzerindeki kontrolü yeniden kazanmalarına destek olmaktır. Bunu birkez daha vurguladıktan sonra, insanların normal yaşantılarına olabildigince çabuk dönebilmelerine yardımcı olmak için kullanılabilecek bazı teknikler üzerinde duracağız. 1- Her ne zaman birisine yardımda bulunmak istersek, bir bağlantı(ilişki) kurarak başlanması önemlidir. 2- Aniden ortaya çıkan travma olaylarında, kişinin HIZINI YAKALAMA VE YÖNLENDİRME tekniği kullanılabilir. 3- Bu teknik, kesintiye uğrayan devamlılığın hemen ardından, başka bir deyişle, travmatik olayın hemen ardından ortaya çıkan davranışlarla ilgilenmek için bazı araçlar içerir. Temel olarak, travma altındaki kişinin ‘öneriye açık olduğu’ ve ‘öneri niteliği taşıyan yönergeleri alma becerisine sahip olduğu’ bilimsel gerçeğine dayanır. Dolayısı ile afetzedelerin davranışlarının ‘hızını yakalamak’ ve onları ‘istenen yöne doğru adım adım’ yönlendirmek mümkündür. 4- Bu bölümde yer alan müdahale araçları kişinin kriz anındaki tepkilerinin normalleşmesine yaramalıdır. Çok heyecanlı, çok hareketli kişinin heyecanını aşağı çekerek, sakinleşmesini sağlamalı ya da tamamen içe dönük, hareketsiz kişinin tepki vermesini, harekete geçmesini sağlamalıdır.

Hızını Yakalama ve Yönlendirme Ben Ahmet İNANÇ SİSTEMİ İLE BAĞLANTI KURUN AYNA TUTUN KENDİNİZİ TANITIN EVRENSEL GERÇEK İLE BAĞLANTI KURUN HIZINI YAKALAMA VE YÖNLENDİRME OLUMLU GERİBİLDİRİM VERİN Evet “EVET” SETİ OLUŞTURUN Hızını Yakalama ve Yönlendirme 1- Unutmayalım ki, yardım edenler olarak bizim işimiz, insanların geçmişle gelecek arasında köprü kurmalarına ve kendi yaşamları üzerindeki kontrolü yeniden kazanmalarına destek olmaktır. Böylece, afetten önceki yaşantı boyutunu yakalayacak ve normal yaşantılarını sürdürmeleri mümkün olacaktır. 2- Bu bölümde ‘hızını yakalama ve yönlendirme teknikleri’ üzerinde kısaca durmak istiyorum. Öncelikle, bu teknikleri burada yarım saat içinde tam olarak öğrenmenizi beklemiyoruz. Ancak bunları daha sonra gözden geçirerek, kendi yaşantınızda uygulayarak pratik yapmanız durumunda beceri haline gelmeleri söz konusu olabilir. Şimdi tek tek bunların üzeriden geçelim: OLUMSUZ İÇ KONUŞMALARI OLUMLUYA ÇEVİRİN YUZLEŞMEKTEN KAÇININ SEÇME SANSI VERİN YENİDEN ÇERÇEVELENDİRİN

Psikolojik İlk Yardım Yöntemleri Kendinizi Tanıtın Adım Ahmet, Size Yardım için buradayım. Psikolojik İlk Yardım Yöntemleri Kendinizi Tanıtın 1- “Adım Ahmet, size yardım için buradayım. Ben Toplum Afet Gönüllüsüyüm.” İsminizi unutsa bile fiziksel olarak hatırlar. 2- Bu belki şu anda size çok basit gelmiştir. Ancak, kriz durumlarında bunu uygulamayı unutmayın. Bu ilk bağlantıdır. KENDİNİZİ TANITIN

Psikolojik İlk Yardım Yöntemleri Ayna Tutun KİŞİYE AYNA TUTUN KONUŞMA VE HAREKETLERİNİ YANSITIN Kişinin konuşmasını yansıtın Kişinin mimiklerini ve vücut dilini yansıtın Psikolojik İlk Yardım Yöntemleri Kişiye Ayna Tutun İlk bağlantı ve kişinin sizi kabul etmesi, sizi dinlemesi için önemlidir: 1- Kişi için ayna olun. O kişinin davranışlarını ayna gibi yansıtın. Ayna tutarak seninle aynı hızdayım mesajı verirsiniz. Mimikler ve beden dili ile de bunu vermek önemlidir. 2- Bu davranış biçimi kişiye taklit ediliyormuş hissini vermez, kendisinin o anki ruhsal durumuna "uyulduğunu" ve kendisiyle empati kurulduğunu(anlaşıldığını, kabul edildigini) hissettirir. 3- Örneğin: Kişi oturuyorsa siz de oturun. Mümkünse 90 derecelik açı ile oturun. Bu şu açıdan önemlidir; Tam karşısına oturmayın, tehdit gibi alabilir. Öte yandan hemen yanına oturursanız sizi göremeyebilir. Konuşuyorsa konuşun. Sessiz ise bir süre siz de sessiz kalın. Eğer çok heyecanlı, hareketli ise siz de onun frekansında hareket etmeye çalışın. Onun frekansına girdiğinizde, sizi duyar. Böylece, onu yavaşca yönlendirebilirsiniz.

KİŞİNİN İNANÇ SİSTEMİ İLE BAĞLANTI KURUN Psikolojik İlk Yardım Yöntemleri Kişinin İnanç Sistemi İle Bağlanti Kurun KİŞİNİN İNANÇ SİSTEMİ İLE BAĞLANTI KURUN Kişinin varolan sorunla baş etmesini kolaylaştırıyorsa, İnanç/ öz inanç kanalından iletişim kurun. Uygun bir durumda kişinin konuşma tarzını kullanarak kişisel değerlerini, öz inanç sistemini destekleyin Psikolojik İlk Yardım Yöntemleri Kişinin İnanç Sistemi ile bağlantı kurun. Mesajlarınızın yerine ulaşması için önemlidir. Durumunu kabullenmesi için, farkındalığının artması için onda(afetzedede) varolan bir noktayı yakalamış olursunuz. 1- Öncelikle, kişinin düşünce boyutunun mu, inanç boyutunun mu ağır bastığına bakın. Kişinin bulunduğu yerden başlamak önemlidir. O’nu kabul ederek, kendinizi onun durumuna uydurun. Kişinin dili ile konuşun. 2- Eğer inanç kanalı baş etmesinde işe yarayacaksa, bu kanaldan iletişim kurarak, kişiyi destekleyin. 3- Uygun durumda kişinin konuşma tarzını kullanarak kişisel değerlerini, öz inanç sistemini destekleyin. 4- Örneğin, dini inancı olan kişi için; “ Allahın yardımı ile bu durumla başedeceksin” gibi. 5- Dini inancı olmayan kişi için durum farklıdır. O kişi için ne önemli ve değerli ise onu kullanmak önemlidir. Örneğin;rastlantı, evrensel gercek(bu durum birisinin başina gelecekti...) 6- Sizin travma altındaki kişinin durumuna, tepkilerine gösterdiğiniz kabul, onun da kendini kabullenmesine yardım eder.

Psikolojik İlk Yardım Yöntemleri Evrensel Gerçeği Vurgulayin Basit Komutlar Vermek Farkındalık Yaratmak Psikolojik İlk Yardım Yöntemleri Evrensel Gerçeği Vurgulayın Kendi kontrolünü arttırmak ve Farkındalık yaratmak için; Düşünce dünyasından deneyimler dünyasına/ kişisel yaşantılarına geçin. 1- Felakete uğramış insanlar bazen olayın büyüklüğünü ve kendilerine neler olduğunu anlama aşamasına takılıp kalabilirler. 2- Eğer o andaki duygularının ve durumun farkına varmaları sağlanırsa takıldıkları şok aşamasını atlatıp, iyileşmeye doğru adım atabilirler. 3- Bunun için de basit komutlar varmek etkili olur; Komut Vermek; sizi anlayabileceği /duyabileceği basit komutlar verin. Bu şekilde kişi ile bağlantınızı sürdürebilirsiniz. kurulabilir.’ Bak, şimdi senin işbirliğine ihtiyacım var. Söylediklerimi yapmanı istiyorum. -elimi tut, -nefes al, -adını söyle…..gibi) 4- Farkındalık Yaratmak: Kişi kendi düşünce dünyasına dalmışken ona küçük hatırlatmalar yapmak farkındalık yaratmak için etkili olur. " taşın sıcaklığını, yeri hissediyor musun?" , “hava giderek kararıyor, fark ettin mi? “ Kişiyle içinde bulunduğumuz ortama ilişkin zaman ve mekan farkındalığı yaratmaya çalışırız.  

Psikolojik İlk Yardım Yöntemleri " Evet Seti" Oluşturun ****** ? Evet... " EVET SETİ" OLUŞTURUN "Evet" diyeceğinden emin olunan kısa sorular sorulur. Bu basit sorular kişiye kontrol hissi verir. Buradaki kontrol kişinin kendi kontrolüdür. Psikolojik İlk Yardım Yöntemleri " EVET SETİ" Oluşturun Afetzedenin yardım edenin yönlendirmesine uyması için: 1- Kazazedenin, ilk müdahalecinin/ yardım edenin yönlendirmesine uyması için uygun ortam yaratmak; yardım eden kısa ve net cümle ile kazazedenin aynı fikirde olacağı bir durum saptaması yapar, ardından yönlendirme cümlesi de kazazedeye aynı şekilde iletilir. 2- Felaketzede ile bağlantı sağlamak için "evet seti" oluşturulur. Cevabı EVET olan kısa sorular sorun. adın ...mı? ...evet dışardan gelen makina sesini duyuyor musun? ...evet oturduğun taş oldukça sıcak, hisediyor musun ? ...evet 3- Eğer soruları evet, evet, evet diye yanıtlarsa, bizim onu yönlendirmemizi kabul etmesini sağlarız. Evet…….evet…….evet……. dediyse bunu sağlamışızdır. ANAHTAR: "Evet" diyeceğinden emin olduğumuz sorular sormaktır. Bu basit sorulara yanıt vermek kişiye kontrol hissi verir. Buradaki kontrol kişinin kendi kontrolüdür. Soruların farkındayım ve cevaplayabiliyorum. Sizin isteğinize evet dediğinde de kendi kontrolünü hissetmesi daha kolay olacaktır. " Ekip içerde arama yaparken, şurada Ayşen ile oturur musun? ".... "evet"

Psikolojik İlk Yardım Yöntemleri Yeniden Çerçevelendirme Durumu, yargı ifadeleri kullanmadan ve çarpıtmadan, farklı ifadeler kullanarak, yeniden çerçevelendirin. İki farklı durumu, birbiri ile bağlantılandırarak negatif durumdan pozitif duruma çevirin. Psikolojik İlk Yardım Yöntemleri Yeniden Çerçevelendirme Durumu kabullenmesini sağlamak için: 1- Felaketzedenin başına gelen olayı, özellikle de rahatsız davranışının bazı yanlarını farklı ifadeler kullanarak yeniden çerçevelendirin.Yeniden çerçevelendirirken, kişinin söylediklerini farklı bir şekil içine koyarız. 2- Örneğin: Depremde çocuklarını kaybeden kişi "Ben bir korkağım, onları koruyamadım." der. Biz, " Sen elbette korumak istedin, ama yer öyle güçlü sallanıyordu ki istediğin gibi hareket edemedin. Yer sarsıntısı senden ve bizden daha güçlüdür. Hepimiz hareket edemedik. Kişi "Ben korkağım" diyorsa "Sen temkinlisin" diyerek yeniden çerçeveleme yaparız.  3- İki farklı durumu, mantık çerçevesindeki durumlarla birleştirebiliriz. Doğru olmasa bile iyi gelir. Yönlendirmede anahtar cümle; “ŞU ŞEY OLDUKÇA, BU DAHA İYİ OLACAK " deriz. "BUNUN OLMASI İYİ BİR ŞEY" deriz. İlişkili olmayan iki durumu/ olayı birleştirin ve ifade edin. Durum: Bacakları titriyorsa, "Bacağının böyle titremesi iyi, böylece vücudun gerginliğini atıyor" deriz. “Dışarıda gürültü ne kadar fazlaysa, içinizde o kadar sakin ve sessizsiniz," ya da "ne kadar çok hastaysanız, vücudunuz istenmeyen maddelerden o kadar çabuk kurtulur ve kendinizi o kadar çabuk iyi hissetmeye başlarsınız." Bağırıp ağlayan kişiye, bağırdıkça, sinirini boşaltıp, bitirebileceğini kendini daha iyi hissedeceğini söyleyebiliriz. Hızında gitmek Önce onun hızında gitmek için, o hızlı nefes alırken, bizde hızlı hızlı konuşup, sonra yavaş yavaş bunu azaltması için onu yönlendiririz. Onun hızında gidip yönlendirmeyi kabul ettiririz. “Hızlı nefes almak iyi" “Sonra yavaş yavaş sakinleşip daha yavaş nefes alacaksın“

OLUMSUZ İÇ KONUŞMALARI Psikolojik İlk Yardım Yöntemleri Olumsuz İç Konuşmalari Olumluya Çevirmek OLUMSUZ İÇ KONUŞMALARI OLUMLUYA ÇEVİRMEK Kazazedenin öyküsünü dinleyin Acı ve umuttan söz edin Psikolojik İlk Yardım Yöntemleri Olumsuz İç Konuşmaları Olumluya Çevirmek 1- “Asla baş edemeyeceğim” veya “Hayatım tamamen mahvoldu” gibi ifadeler yeniden şekillendirilerek olumluya çevrilmelidirler. Kazazede her ne kadar ciddi bir afet yaşamışsa da yardım ve kararlılık ile hayatı tekrar normale dönecektir. “AMA” kelimesini kullanmamaya dikkat edin. Yerine “VE” kelimesini tercih edin... 2- Kişinin tecrübelerini, hikayesini dinleyin. Bireyler kendi başlarından geçenlerin biricik ve özel olduklarını hissetmektedirler. “Anlıyorum” demeyin. “Biraz daha anlatın. Ben sizi dinlemek için buradayım” deyin. Önce onun acılı/zor anlarını(ya da anılarını) dinleyin, ve sonra onu UMUT’a doğru yönlendirin. “ …..yaşadıkların çok acı, VE yaşam sürüyor; sen gayret gösterdikçe, yardım aldıkça yaşantın giderek daha olağan hale gelecek. “ Bu herkes için geçerlidir. "deneyimlerimden biliyorum ki, senin durumundaki insanlar böyle hisseder, daha sonra iyileşeceksin. Sana zaman gerekli.

Psikolojik İlk Yardım Yöntemleri Yüzleştirmeden Kaçinin SEÇİM YAPMA FIRSATI VERİN Kişileri zor veya tatsız durumlarla yüzleşmeye zorlamayın. Kontrol kazanmaları için seçenekler sunun. Psikolojik İlk Yardım Yöntemleri Yüzleştirmeden Kaçının, Seçim Yapma Fırsatı Verin 1- Yüzleştirmeden kaçınılmalıdır. Kişileri zor veya tatsız durumlarla yüzleşmeye zorlamayın. Tartışma, kaydettiğiniz tüm ilerlemeyi yok edecektir. “ Benimle yukarı gelir misin ? “ dediğinizde “ Hayır! ” diyebilir. “Benimle gelmezssen, burada yapayalnız kalacaksın. Bu da sana iyi gelmeyecek. “ ( yüzleştirme ) Seçme Şansı Verin. 2- Her ne yapıyorlarsa destekleyin, kişilere seçim yapma şansını sunun. Onlara biraz kontrol kazandırmak için birden çok seçenek sunun. “Benimle şimdi gelmek istiyor musun yoksa 5 dakika daha kalmak ister misin?” “Çay alır mısın? Şeker ister misin? Tek şeker mi 2 şekerli mi?” 3- Kişilerin beyanlarını kabul edin ve teşvik edin. Bunlar ilişki kurmanın temelleridir. Şimdi zor bir örnek üzerinde duralım. 4- Bir baba orta hasarlı bir bina içerisinde ölü çocuğunun yanında oturuyor. Çocuğu sıkışmış ve çıkartmak mümkün olmuyor. Çok iyi bildiğiniz bir şey var ki, bir an önce her ikinizin de dışarı çıkması gerekiyor ancak baba çocuğunu bırakmak istemiyor. Ona moral desteği vermeniz gerek. Ona seçme şansı vermeniz doğru olacaktır, “bina çok tehlikeli hemen çıkmamız lazım ya da 5 dakika daha çocuğunla baş başa kalabilirsin ondan sona çıkarız” gibi.... Burada yalnız başına kalabilirsin ya da arkadaşın Ahmet’ ten seninle dışarıda beklemesini isteyebilirim. Seni temin ederim ki, diğer canlılar kurtarıldıktan sonra, kurtarma ekiplerinin çocuğunu dışarı çıkartması için elimden geleni yapacağım. (söz verirseniz mutlaka tutmalısınız.)

Psikolojik İlk Yardım Yöntemleri Destekleyici Geribildirim Verin Herhangi bir İYİ ŞEY (DURUM, DAVRANIŞ) için destekleyici geribildirim verin Psikolojik İlk Yardım Yöntemleri Destekleyici Geribildirim Verin 1- Eğer işler herhangi bir yönde, iyi bir şekilde gelişiyorsa destekleyici geribildirim verin. Örneğin; eğer daha az ağlıyorsa, daha çok konuşuyorsa, ya da müdahalenize cevap veriyorsa… 2- Sırtını sıvazlayıp, gülümseyerek cesaretlendirin. Destekleyici geribildirim aldıkça cesaretlenir.

YAS Kayıp Sürecine Genel Bir Bakış Normal olarak her kültürde kayıpların ardından, bir dizi dini ve sosyal adet yerine getirilir. Bu şekilde yaşanan kayıpla ilgili duygu ve düşünceler dışa vurulur ve sosyal çevre ile paylaşılır. Afet durumlarında, eğer bu törenler gereği gibi yerine getirilemezse, yerini tutacak aktiviteler atlanmamalıdır. Her kaybedilen kişinin ayrı ayrı yad edilmesi ile ilgili bir düzenleme yapılması önemlidir. YAS Kayıp Sürecine Genel Bir Bakış 1- Yaşam içinde kayıplar normal karşılansa da ani ve kitlesel kayıplar yıkıcı olmaktadır. Bu durumda, acımızı paylaşabildiğimiz doğal yollar bozulmakta ve yasın doğal olarak yaşanması kesintiye uğramaktadır. 2- Kendi kültürümüzde, kayıpların ardından yerine getirdiğimiz bir dizi aktivite vardır: Örneğin; ülkemizde cenaze ve defin hazırlıkları, cenaze töreni, mevlit, yas tutma, mezarlık ziyaretleri, ölüm yıl dönümleri 4- Eğer bunlar bozulursa yerine ikame edilenler bulunmalıdır. Her bir birey hatırlanmalıdır. ( Konu ile ilgili sizlerin de duymuş olabileceğinizi düşündüğüm birkaç örnek var: - Yakın bir zamanda New York Times neredeyse 11 Eylül’de ölenlerin hepsinin isimlerini kapsayan bir yazı yayınladı. - AIDS Yorganı: Aile bireylerinden birisini veya arkadaşlarını AIDS’den kaybedenlere yorganın bir parçası haline gelen kare yamalar eklemelerini sağlayan, AIDS yorganı. Yorgan o kadar büyüdü ki artık birçok yorgan oluşturuldu. - Vietnam Anıtı: Vietnam’da ölen her bir ABD askerinin adının kazılı olduğu uzun bir duvardan oluşmaktadır. (Maalesef ölen Vietnamlılar için yok) Hatta internette sanal bir duvar bile oluşturuldu. - Bizden bir örnek olarak da, Çanakkale Şehitler Anıtı’nı verebiliriz.

Başa Çıkma Kanalları Her insan geniş bir yelpazeye yayılan başa çıkma kanallarına sahiptir. Düşünce Duygu Sosyal etkileşim İnanç / Öz inanç Hayal kurma / Canlandırma Fiziksel Başa Çıkma Kanalları 1- Her insan bir kriz durumu ya da travmatik bir durumla karşılaştığında geniş bir yelpazeye yayılan başa çıkma kanallarına sahiptir. Bu kanalları bilirsek, o kişinin durumla başetmesinde hangi kanal işe yararsa, o kanalı kullanarak kazazedeye yardım edebiliriz. 2- Kriz durumunda her insan karşılaştıkları tehdit edici durumla baş etmek için bir dizi başa çıkma mekanizması kullanır. 3- Temel baş etme kanalları: Düşünce, Duygu, Sosyal Etkileşim, İnanç/ Öz inanç, Hayal Kurma (Canlandırma) Düşünce Kanalı: Temelinde bilgi toplama, evrensel gerçeklik, problem çözme ve olumlu düşünme vardır. Örneğin, eğitim ihtiyacı ya da bilgi ihtiyacı içinde olan kişiler bu kanalı etkin şekilde kullanıyorlardır. Afetten sonra, bilgi almak, durumu anlamak için yapılabilecek pek çok aktivite vardır:sorular sormak, olayın boyutlarını anlamaya çalışmak, önceden yaşanan benzer durumlarla kıyaslamak, araştırmak, okumak, yazılı ve görsel medyayı izlemek. Duygu: Travmanın neden olduğu geniş hisler yelpazesini ve bunların sözel ve sözel olmayan ifadelerini belirler. Duygular hakkında konuşmak, ağlamak, birbirine sarılmak, şiir, resim, yazı aracılığı ile duyguları dışa vurmak. Duygu yoğunluğunu azaltır, başetmeyi kolaylaştırır. Sosyal Etkileşim: Bir gruba ait olmak, rolünün (pozisyonun, durumun) gereklerini yerine getirmek, destek almak ve destek vermek. Aile, iş, okul, komşularımızla ve aynı kaderi paylaştığımız kişilerle olan bütün bağlarımızı ve etkileşimimizi içerir. İnanç/Öz İnanç: Anlam arama, değer sistemleri ve dini inançlar, ruhani dünya, güven, umut, kendine güven ve yeterlilik. Bazen, dini aktivitelere geri dönüş, bazen da ruhani dünya üzerinde konuşma, kafa yorma, ya da kişinin iç güçlerine sığınması şeklinde dışa vurulabilir. Hayal Kurma (Zihinde Canlandırma): Resimler, rüyalar ve içten gelen hislerle( 6.his) yaratıcı çözümler bulmak, mizah, her şey mümkündür yaklaşımı, acı veren şeylerden uzak durmak. Afet sonrası, yazmak, resim yapmak, her şeyin daha iyi olacağı gelecekteki durumları zihinde canlandırmak şeklinde belirir. Fiziksel: Bu kanalın kullanımında hem fiziksel aktiviteler hem de gevşeme egzersizleri söz konusudur. Bazı kişiler çok hareketli olarak bazıları da sakin, dingin bir şekilde kriz durumuna yanıt verirler. Alkol ve madde bağımlılığındaki artış da bu kanalın olumsuz kullanımı ile ilgilidir. 4- Unutmayın ki, kişiler önceden o ana kadar hangi baş etme kanallarını kullanmışlarsa öncelikle yine onları kullanacaklardır. Bu kanalların farkında olursanız, kişiye kuvvetli olduğu baş etme kanalını kullanması konusunda destek olabilirsiniz ya da kullanmadığı bir kanalı kullanmasını sağlayabilirsiniz.

Geçmişle Gelecek Arasında Köprü Kurmak İçin DÜŞÜNSEL DEVAMLILIK Açıklamak, bilgi vermek, yeniden çerçevelendirmek, ne olduğunu anlatmak, ne olduğuna ilişkin sorular sormak ROLLERDE DEVAMLILIK Kişinin yeni bir rol almasına destek olmak, farklı roller vererek aktif kılmak, yardım eden rolünü üstlenmesini sağlamak SOSYAL DEVAMLILIK Tanışıklık yaratmak, ilişki kurmalarına ve sosyal bir bağ oluşturmaları için uygun ortam sağlamak KİŞİSEL DEVAMLILIK Burada “ne değişmedi ?” sorusu çok önemlidir! Kişinin isminin, geçmiş yaşantılarının, anılarının hala onunla olduğunu göstermek. Geçmişle Gelecek Arasında Köprü Kurmak için 1- Şimdi geçmişle gelecek arasında köprü kurmak için kullanılan devamlılık türleri üzerinden çabukça geçiyoruz. Bu konuları daha sonra da okuyarak, üstünde durmak isteyebilirsiniz. Eğer burada konuların üstünden hızla geçildiği izlenimi edindiyseniz, endişelenmeyin! Bunların hepsini hatırlamayabilirsiniz, genel olarak konu hakkında fikir sahibi olduğunuzu hissediyorsanız bu yeterlidir. 2- Geçmişle gelecek arasında köprü kurmak için kullanılan devamlılık türleri: Düşünsel Devamlılık: Kişi ayrıntılı açıklama alırsa, genel durumu anlaması ve kontrolünü tekrar kazanması daha kolay olacaktır. Eğer her şey kaos/karmaşa olarak algılanırsa, kaygı düzeyi artar. Yararlı ve anlaşılır bilgi kişiyi sakinleştirir. Net bilgi kaygı düzeyini aşağı çeker. Travma altında olan kişi kendini emniyette hissetmesi için bilgiye ihtiyaç duyar. 3- Rollerde Devamlılık: Kişinin yeni bir rol almasına destek olmak, farklı roller vererek aktif kılmak, yardım eden rolünü üstlenmesini sağlamak. 4- Sosyal Devamlılık: Tanışıklık yaratmak, ilişki kurmalarına ve sosyal bir bağ oluşturmaları için uygun ortam sağlamak. 5- Kişisel Devamlılık: Burada “Ne Değişmedi ?” sorusu çok önemlidir! Kişinin isminin, geçmiş yasantılarının, anılarının hala onunla olduğunu göstermek.

Alıştırma 2.2 ! Nasıl Başa Çıkarsınız? Kendi başa çıkma yönteminiz üzerinde düşünün: Düşünce: Duygu: Sosyal etkileşim: İnanç / Öz inanç: Hayal kurma / Canlandırma: Fiziksel aktivite: ALIŞTIRMA 2.2! Alıştırma Kitabınızdaki, Alıştırma 2.2! yazan sayfayı açalım lütfen. 1- Şimdi birlikte deneyelim! Sadece bir iki dakika, KENDİ başa çıkma yönteminiz üzerinde durun. 2- Bu ana kadar bir sorunla karşılaştığınızda ağırlıklı olarak hangi kanalları kullanıyordunuz, bundan sonra kullanmayı umduğunuz kanallar var mı? Bunlar sizin başa çıkma kapasitenizi arttıracaktır. ( 5 dakika sonra) 3- Pek çoğumuz için bu tür bir eğitime katılmak bir ‘tekrar’ niteliğindedir. Bu bizim başa çıkma becerimizi arttırır çünkü, olayla karşılaştığımızda kullanabileceğimiz, harekete geçirebileceğimiz güçlü yönlerimiz ve kaynaklarımız üzerinde düşünürüz. Araştırmalar göstermiştir ki, hem profesyoneller hem de gönüllüler için, afete karşı hazırlığı olanların baş etme becerileri, olmayanlara kıyasla daha fazladır.