Kuduz Saha Rehberi ve Genelgesi Dr. Osman AKSOY Balıklıgöl Devlet Hastanesi Şanlıurfa-2014

MEVZUAT Ülkemizde insanlarda kuduz ile ilgili uygulamalar 09/05/2001 tarihli ve B100TSH0110002 / 7755 sayılı Kuduz Korunma ve Kontrol Yönergesi çerçevesinde yapılmaktaydı

MEVZUAT DEĞİŞİKLİĞİ Söz konusu yönergenin yayım tarihi 2001 Kuduz Bilim Kurulu tarafından yönerge incelenerek güncellenmesi ve değiştirilmesi gereken konular belirlendi Bu kapsamda gerekli değişiklikler yapılarak ‘Kuduz Saha Rehberi’ isimli döküman hazırlandı

KUDUZLA MÜCADELE VE PROFİLAKSİ UYGULAMALARI GENELGESİ (2014/30) Kuduz riskli temasa maruz kalan kişilerin değerlendirileceği ve gerekli profilaksi uygulamalarının yapılacağı sağlık kurum ve kuruluşları Halk Sağlık Müdürlükleri koordinasyonunda belirlenecek Söz konusu uygulamaların ikinci veya üçüncü basamak sağlık kuruluşlarınca gerçekleştirilmesi esas Ancak ilin coğrafi ve iklim koşulları gibi özelliklerine göre: İlçe devlet hastaneleri Aile sağlık merkezleri gibi birinci basamak sağlık kuruluşlarında da merkezler oluşturulabilecek

KUDUZLA MÜCADELE VE PROFİLAKSİ UYGULAMALARI GENELGESİ (2014/30) Kuduz riskli temas durumlarında yaklaşım ve kuduz profilaksi uygulamaları “Kuduz Saha Rehberi”nde belirtilen usul ve esaslara göre yapılacak

KUDUZLA MÜCADELE VE PROFİLAKSİ UYGULAMALARI GENELGESİ (2014/30) Kuduz riskli temas nedeniyle profilaksiye alınan kişiler, hastalığın ciddiyeti ve aşı gerekliliği konusunda bilgilendirilecek ve Ek-5’de yer alan Bilgilendirme Formu iki nüsha halinde düzenlenerek imza altına alınacak Bu formun bir nüshası kişiye ya da yasal temsilcisine Aşı Kartı ile birlikte verilecek 1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu’nun 57 nci maddesi mucibince zorunlu olan kuduz ve kuduz riskli temas vakalarının bildirimleri gecikmeye mahal verilmeksizin yapılacak

KUDUZLA MÜCADELE VE PROFİLAKSİ UYGULAMALARI GENELGESİ (2014/30) Kuduz riskli temas bildirimlerindeki mevcut uygulamalara yeni elektronik sisteme geçiş sağlanana kadar devam edilecek Bu kapsamda, kuduz riskli temasa maruz kalan her kişi için bir adet “Kuduz Riskli Temas Vaka İnceleme Formu (Ek-2)” doldurulacak

KUDUZLA MÜCADELE VE PROFİLAKSİ UYGULAMALARI GENELGESİ (2014/30) Her ayın sonunda tedavisi tamamlanmış olanlar revize edilen “Kuduz Riskli Temas Aylık İzlem Formu (Ek-3)” ile Temel Sağlık İstatistik Modülü (TSİM) üzerinden Türkiye Halk Sağlığı Kurumu’ na bildirilecek Kuduz aşısı ve immunglobulin uygulamasına bağlı olarak gelişen istenmeyen etkilerde 2009/18 sayılı Aşı Sonrası İstenmeyen Etkiler (ASİE) Genelgesi doğrultusunda hareket edilecek

KUDUZLA MÜCADELE VE PROFİLAKSİ UYGULAMALARI GENELGESİ (2014/30) Olası kuduz vakaları en geç 24 saat içinde Halk Sağlığı Müdürlüğüne telefon, faks gibi araçlarla ihbar edilecek, derhal sürveyans çalışmalarına başlanacak Kuduz hastalığından şüphelenilmesi durumunda kesin tanının konulabilmesi için laboratuvar doğrulamasının yapılması gerekmekte Bu sebeple, kuduz şüphesi ile takip edilen ve/veya ölen insanlardan “Kuduz Saha Rehberi”nde belirtilen şekilde numuneler alınacak ve laboratuvar tanısı için belirlenmiş referans laboratuvara ulaştırılacak Numuneler biyogüvenlik önlemleri altında ve soğuk zincir şartlarında en seri şekilde nakledilecek

KUDUZLA MÜCADELE VE PROFİLAKSİ UYGULAMALARI GENELGESİ (2014/30) Kuduz riskli temasla ilgili mevcut durum değerlendirilecek, başka temaslıların olup olmadığına ilişkin inceleme ve araştırma çalışmaları yürütülecek Bu çalışmalarda enfeksiyon hastalıkları uzmanından da destek alınacak Kesin kuduz vakalarına dair hasta dosyası, laboratuvar sonuçları, profilaksi uygulanmışsa uygulamalara dair bilgiler ile hazırlanacak inceleme raporu Türkiye Halk Sağlığı Kurumuna gönderilecek

KUDUZLA MÜCADELE VE PROFİLAKSİ UYGULAMALARI GENELGESİ (2014/30) Kuduz riskli temasa sebep olan hayvanların müşahede altına alınarak müşahede sonundaki sağlık durumlarının bildirilmesi amacıyla İl/İlçe Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüklerine durum, yeni elektronik bildirim sistemi kurulana kadar yazılı olarak bildirilmeye devam edilecek Bu konudaki yazışmalar kuduz riskli temas sonrası başvurunun yapıldığı ve profilaksi şemasının planlandığı sağlık kuruluşu tarafından yapılacak Riskli temas bildirilirken İl/İlçe Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüklerinden profilaksi yaklaşımına yön vermesi bakımından müşahede sonucunun bildirilmesi özellikle istenilecek

KUDUZLA MÜCADELE VE PROFİLAKSİ UYGULAMALARI GENELGESİ (2014/30) Evcil, sahipsiz ve yabani hayvanlarda; kuduzdan korunma amaçlı önlemler, koruyucu uygulamalar, hastalık bildirimi ve takibi, alınacak önlemler, aşılama, aşılı hayvanların tanımlanması, hastalıktan korunma ve hastalık ile mücadele çalışmalarında görev ve sorumluklar, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından 18/01/2012 tarihli ve 28177 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Kuduz Hastalığından Korunma ve Kuduz Hastalığı İle Mücadele Yönetmeliği” ile belirlenmiş Bu konuda Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’nın İl ve İlçe teşkilatlarıyla sürekli koordinasyon içerisinde çalışılacak

KUDUZLA MÜCADELE VE PROFİLAKSİ UYGULAMALARI GENELGESİ (2014/30) Sahipsiz hayvanların aşılanması, işaretlenmesi ve rehabilitasyonu ile ilgili düzenlemeler ise 5199 sayılı Hayvanları Koruma Kanunu ile 12.05.2006 tarihli ve 26166 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Hayvanların Korunmasına Dair Uygulama Yönetmeliği ile yapılmış Bu kapsamda kuduz hastalığı başta olmak üzere bütün zoonotik hastalıkların kontrolü amacıyla yasal düzenlemelerle verilen sorumluluklar kapsamında ilgili kurum ve kuruluşlarla işbirliği içerisinde hastalıkla mücadele çalışmaları sürdürülecek

KUDUZ SAHA REHBERİ Genel bilgiler, tanımlar kısmı gözden geçirilmiş konuyla ilgili güncel verilere yer verilmiş Riskli temas sonrası profilaksi yaklaşımı gözden geçirilmiş, kategorize edilerek ülkemize adapte edilmiş Numune alma ve gönderme bilgilerine yer verilmiş, Örnek Gönderme Formu oluşturulmuş Kuduz Tanı Merkezlerine ve aşı sonrası istenmeyen etkilere yer verilmiş Defin işlemlerinden bahsedilmiş

Kuduz Kuduz, insan ve memeli hayvanların çoğunda ensefalit tablosu meydana getiren viral, zoonotik bir hastalık

En çok hangi hayvanlarda görülür Evcil Hayvanlar Yabani Hayvanlar Köpek Kurt Kedi Tilki Sığır Çakal Koyun Domuz Keçi Sansar At Kokarca Eşek Gelincik

KÖPEK VE SIĞIR POZİTİF ÖRNEKLER (01.01.2013-31.12.2013)

Nasıl Bulaşır ? Kaynak daima enfekte hayvandır Enfekte hayvan tarafından ısırılma ve tırmalanma Enfekte hayvanın salyasının, kesik ve yaralara bulaşması

Hayvandan insana Isırık Tırmalama Bütünlüğü bozulmuş derinin yalanması Mukozanın yalanması Aerosol ile Oral (teorik)

Kuduz Riskli Temas-Hayvandan İnsana Oral-Teorik İnfekte ineğin çiğ sütünü içmek İnfekte hayvanın çiğ etini yemek

Kuduz Riskli Temas-Hayvandan İnsana Aerosol ile İnfekte yarasaların olduğu mağara İnfekte sinir dokusu ile çalışılan laboratuvar

Kuduz Riskli Temas-İnsandan İnsana Kornea transplantı Solid organ transplantı İnfekte insan tarafından ısırılma İnfekte insanla öpüşme

Kuduz Riskli Temas Hayvan ısırıkları Kuduza yakalanma ihtimali olan hayvanlar Yeri ne olursa olsun Isırık dışı Açık yara, kesi, müköz membranlar Tükrük Salya Nöral doku Tırmalama

Kuduz Riskli Temas Evcil Hayvanlar Yabani Hayvanlar Köpek Kurt Kedi Tilki Sığır Çakal Koyun Domuz Keçi Sansar At Kokarca Eşek Gelincik

Kuduz Profilaksisi Gerektirmeyen Temas Fare Sıçan Sincap Hamster Kobay Tavşan Yabani tavşan

Kuduz Profilaksisi Gerektirmeyen Temas Yarasa Eve giren yarasaların ısırığı Evde yarasa bulunması Doğal ortamdaki mağaralarda olan temas Vaka bazlı değerlendirilir Soğukkanlı hayvanlar Yılan Kertenkele Kaplumbağa

Kuduz Profilaksisi Gerektirmeyen Temas Kümes hayvanları ısırıkları Sağlam derinin yalanması Bilinen ve halen sağlam bir hayvan tarafından 10 günden daha önce ısırılmış veya temas etmiş olma

Kuduz Profilaksisi Gerektirmeyen Temas Kuduz olduğu anlaşılan bir hayvan; Beslemiş olmak Temas Kan, İdrar, Süt, Feçes

Kuduz Profilaksisi Gerektirmeyen Temas Kuduz olduğu anlaşılan bir hayvan Pişmiş etini yemek Kaynatılmış sütünü içmek Kaynatılmış sütün ürünlerini tüketmek

Kuduz Profilaksisi Gerektirmeyen Temas Kuduz hastasına rutin bakım yapan personel Riskli teması olmadıkça Müköz membran veya Bütünlüğü bozulmuş deri teması Isırma

Kuduz hastasına rutin bakım yapan personel İzolasyon önlemlerine uymalı Özellikle entübasyon ve aspirasyon esnasında Önlük Maske Gözlük Eldiven

Enfeksiyon Siklusu

Hastalığın İnkübasyon Süresi Kuduz virusunun organizmaya girdikten, hastalık belirtilerinin ortaya çıkmasına kadar geçen zaman, inkübasyon süresi olarak adlandırılır Bu süre yedi gün ile bir yıl arasında değişir Ortalama 14 – 90 gündür –Köpeklerde 20 – 60 gün –Kedilerde 14 – 30 gün –Sığırlarda 30 – 60 gün

Patogenez Kuduz virüsü inokülasyonundan sonra santral sinir sistemine ulaşması günler veya haftalar sürebilir Bu nedenle, temas sonrası profilaksi koruyucu olabilmekte Virüs yara yerine komşu kas hücrelerinde replike olduktan sonra, asetil kolin reseptörleri aracılığı ile, periferik sinirlere girer

Patogenez Bu dönemden sonra aşı ve immünglobülin ile hastalığın durdurulması mümkün değil Bu basamaktan önceki erken dönemde, virüs G proteinine karşı gelişen virüs nötralizan antikorları sayesinde etkisiz hale getirilebilir Virüs periferden merkeze doğru 12-24 mm/gün hızla ilerler

Patogenez Santral sinir sistemine ulaştıktan sonra virüs ters yönde yayılmaya başlar ve özellikle tükrük bezlerinde olmak üzere hemen hemen tüm dokulardaki sinirlerde replikasyona başlar Böylece virüsün tükrükte atılımı ile enfeksiyonun bulaşma halkası tamamlanır Beyinde ilk tutulan bölge limbik sistemdir ve bu dönemde bilinç açıktır, eksitabilite ve ajitasyon ortaya çıkar Ensefalit tablosu daha sonra gelişir

İnsanda Kuduz Kuluçka Dönemi En uzun 19 yıl < 30 gün % 25 90 gün -1 yıl % 20 >1 yıl % 5 Olguların % 75’i 90 gün içinde belirti vermekte

İnsanda Kuduz Kuluçka Dönemi Alınan virüsün miktarı fazla ise Virülansı yüksekse Yara merkezi sinir sistemine yakınsa Yara bölgesi sinir ağı zenginse Yara büyük ya da çok sayıda ise Temas yeri korunmasızsa (giysi, eldiven yok ) KISADIR

İnsanda Kuduz Prodrom ve erken dönem belirtileri 2-10 gün ( ortalama 4 gün) Yara bölgesinde parestezi ve ağrı Ateş Halsizlik, iştahsızlık Bulantı Kusma Miyoödem

İnsanda Kuduz Akut Nörolojik Hastalık (ensefalitik kuduz) Klasik kuduz tablosu Olguların % 80 i 2-7 gün Hallusinasyon Davranış değişiklikleri Anksiete Ajitasyon Otonomik disfonksiyon Pupiller dilatasyon,anizokori Salya artışı, terleme, priapizm Diabetes insipitus

İnsanda Kuduz Akut Nörolojik Hastalık (ensefalitik kuduz) Hidrofobi Aerofobi Hiperventilasyon Kardiak aritmi Supraventriküler taşikardi ya da bradikardi

İnsanda Kuduz Paralitik Hastalık Olguların % 20 si 2-7 gün Asenden flask paralizi Guillain Barré sendromu gibidir Simetrik quadriparezi görülür Virüsün alındığı ekstremitede daha ciddidir Spinal kord ve beyin sapı tutulumu vardır Serebral bulgular geç dönemde ortaya çıkar Hidrofobi, aerofobi, nöbet görülmez Şuur açık olmasına rağmen meningeal bulgular saptanır

İnsanda Kuduz Koma ve ölüm ( 0-14 gün) Ölüm nedenleri Serebral ödem Miyokardit Kardiyak aritmi Konjestif kalp yetmezliği

İnsanda Kuduz BOS normal olabilir Protein artışı Hücre artışı Eritrosit artışı olabilir Beyin tomografisi başlangıçta normal Daha sonra serebral ödem saptanır MR da hipokampus, hipotalamus ve beyin sapında T2 de sinyal artışı

İnsanda kuduz tanı yaklaşımı Klinik şüphe en önemlisi Santral sinir sistemi bulguları olan hastalarda Guillain Barre ön tanısı olan hastalarda Özellikle son 3 ay içindeki hayvan temas öyküsünü sorgulamayı UNUTMAMALIYIZ Kuduzun tipik bulguları olmadan da HASTA KUDUZ OLABİLİR

İnsanda kuduz tanı yaklaşımı Hayvan ısırması öyküsü olan hastalarda ısırma bölgesinde iyileşmiş olsa bile parestezi ve parezi gibi bulgularda KUDUZ düşünülmeli Transplantasyon sonrası santral sinir sistemi bulguları olan hastalarda KUDUZU unutmamalıyız Hayvan teması ve nörolojik bulgular gösteren hastalardan organ nakli yapılmamalı

İnsanda kuduz tanı yaklaşımı Nörolojik tabloda ilerleme veya değişiklik olmaması 2-3 haftadan uzun süren hastalıkta KUDUZ DIŞLANABİLİR

Ayırıcı Tanı-Tetanoz Trismus Uyaran etkisi ile ani ortaya çıkan kasılmalar Yutma güçlüğü Şuur açık Ensefalit bulguları yoktur Kuduzda tetanozdaki gibi çene kilitlenmesi görülmez

Ayırıcı Tanı Bakteriyel menenjit Kuduzda BOS bulguları normal olabilir, bakteriyel menenjitteki BOS bulguları görülmez. Viral ensefalit (Herpes,arbovirus, enterovirus) Hidrofobi, aerofobi , hiper salivasyon gibi tipik bulgular ve hayvan teması öyküsü yoksa herhangi bir viral ensefalitten ayırmak çok zor

Ayırıcı Tanı-Enfeksiyon dışı nedenler Delirium tremens Konfüzyon, ajitasyon hallusinasyon, kontrolsüz ekstremite tremoru, aşırı alkol alanlarda yokluk sendromu tablosu kuduzla karışabilir İlaç reaksiyonu Tremor, huzursuzluk, ajitasyon, hipersalivasyon, uyuşturucu yoksunluğu, Nöroleptik ilaçlar, organofosfatlar bu tabloyu yapabilir

Ayırıcı Tanı-Enfeksiyon dışı nedenler Striknin zehirlenmesi Konfüzyon, ajitasyon, huzursuzluk, spazmlar ani başlar ( 60 dakika içinde) Yılan zehirlenmesi Kobra ve aynı aileden yılan ısırmaları (ülkemizde kara çöl kobrası); kontrolsüz hiper salivasyon (boğazda paraliziye bağlı)

CENAZE HAZIRLAMA VE DEFİN Standart enfeksiyon kontrol önlemleri yeterli Cenaze hazırlayan ve yıkayan kişilere kuduz profilaksisi uygulanmasına gerek yok Cenazenin, hayvanlar tarafından açılarak enfekte olmalarını önlemek için standartlara ve mevzuata (Cenaze Nakil ve Defin İşlemleri Hakkında Yönetmelik) uygun olarak gömülmesi yeterli

Temas Sonrası Yaklaşım

Temas Sonrası Yaklaşım Yara bakımı Antibiyotik profilaksisi Tetanoz profilaksisi Kuduz aşısı uygulaması Kuduz immünglobulin uygulaması

Kuduz Profilaksisi Gerektirmeyen Temaslarda da!! Yara temizliği Antibiyotik tedavisi Tetanoz profilaksisi

Yara bakımı En önemli adım Kuduz virüsü geçişini azaltmadaki en etkili yöntem Mümkün olan en kısa sürede yapılmalı

Yara bakımı Derhal Bol akarsu ve sabunla iyice yıkanmalı Basınçlı su veya hortum ucunun sıkılarak mümkün olduğu kadar jet akımın sağlanması şeklinde

Yara bakımı Sağlık merkezlerinde Derin yaralanmalarda Ölü ve ezilmiş doku debridmanı Yıkama Büyük boy enjektör ile En az 100-300 mL Serum fizyolojik %5 povidon-iyot

Yara bakımı Bol akarsu ve sabunla hemen yıkanmalı Tüm ısırık ve tırmık yaraları Bol akarsu ve sabunla hemen yıkanmalı Etanol, iyot solüsyonları Sutür atılmamalı Gerekiyorsa mutlaka yara çevresine Ig yapıldıktan sonra

Yara bakımı Sadece antiseptik uygulama, bol su ve sabun ile yıkamanın yerini alamaz Mekanik olarak virüsün mümkün olduğu kadar uzaklaştırılması

Antibiyotik Profilaksisi Yüzden ısırılmalar Elden ısırılmalar Kemik ve eklem penetrasyonu olasılığı İmmün yetmezlikli kişiler Protez ekleme yakın yaralar Genital bölge yaralanmaları Mutlaka

Isırık dışı yaralanmalarda: Başvuru ilk 8 saat içinde ise, Ödem ve ezilme varlığında Klinik bulgular olmasa bile antibiyotik profilaksisi uygulanır

Isırık dışı yaralanmalarda: İlk 8 saatten sonraki başvurularda, Klinik olarak enfeksiyon düşündüren bulgu yoksa antibiyotik vermeye gerek yok

Antibiyotik Profilaksisi Antibiyotik profilaksi süresi 3 gün Tüm hastalar 3 gün sonra tekrar değerlendirilmeli İmmünsupresif hastalar dahil

Tercih edilecek antibiyotikler Erişkinlerde: Amoksisilin/klavulanat 875-125 mg, 2x1 veya 500-125 mg, 3x1 Penisilin alerjisinde; Klindamisin (300 mg, 4x1) + Levofloksasin (500 mg, 1x1) veya Klindamisin (300 mg, 4x1)+ TMP/SXT fort tablet (2x2) Doksisiklin (100 mg, 2x1) Moksifloksasin (400 mg, 1x1) Gebelerde: Penisilin alerjisinde; Klindamisin veya Azitromisin Çocuklarda: Amoksisilin/klavulanat 45-100 mg/kg/gün, 2-3 doza bölünerek Çocuklarda alternatif: Doksisiklin: 8 yaşından büyüklerde 2-4 mg/kg/gün, 2 doza bölünerek veya Sefuroksim 10 mg/kg/gün, 2 doza bölünerek+Metronidazol 30 mg/kg/gün, 3 doza bölünerek veya penisilin alerjisinde Klaritromisin 15 mg/kg/gün, 2 doza Bölünerek veya Azitromisin 10 mg/kg/gün, tek dozda

Tetanoz profilaksisi

Kuduz Profilaksisi

Kuduz Aşıları Raf ömürleri en az 2-3 yıl Saklama +2 °C – +8 °C , günışığından korunma Dilüentle suspansiyon sonrası hemen kullanım, +2 °C – +8 °C ‘de 6 saat kalabilir Çocukluk çağı aşı takvimiyle uygulanabilir olmalı Saklanma ve depolama koşulları mevcut teknolojiyle uyumlu olmalı

Kuduz Aşı Uygulaması 4 dozluk aşı şeması:0., 3., 7. ve 14. günlerde 5 dozluk aşı şeması:0., 3., 7., 14. ve 28. günlerde 2.1.1 Aşı şeması:0. gün 2 doz, 7. ve 21. günlerde birer doz olmak üzere toplam 4 doz

Aşı Uygulamada Önemli Durumlar 2.1.1. aşı şemasında 0. günde yapılan iki doz aşının her bir dozu farklı ekstremiteye uygulanmalı Aynı ekstremiteye birden fazla aşı uygulanacaksa, uygulanacak yerler arası en az 2 cm uzaklık olmalı Bir veya birkaç doz aşı yapıldıktan sonra, aşıya ara vererek başvuranlarda aşılama şemasına kalınan yerden devam edilir Bebek, çocuk, erişkin ve gebelerde kuduz bağışıklaması aynı şema ve dozlarla uygulanır Kuduz riskli temas sonrası aşılaması devam eden hastanın bu sırada yeni bir riskli teması olmuşsa aşılama şeması aynı şekilde sürdürlür Aşılama sırasnda viral ve bakteriyel enfeksiyon saptanan hastalar uygun şekilde tedavi edilir ve aşılama sürdürülür Kullanılan ilaçlara devam edilir

Kuduz İmmunglobulini Spesifik nötralizan antikorlar, temas yerinde virüsü nötralize ederler Kuduz immunglobulini virüsü kaplar, böylece virüs sinir uçlarına giremez, inoküle virüs azalır ya da tümüyle engellenir Kuduz immunglobulini özellikle geniş ve inkübasyon dönemi kısa yaralanmalarda virüsün SSS’ye girmeden önce erken kontrolünde önemli

İmmunglobulin Uygulaması At kaynaklı; 40 IU/kg, İnsan kaynaklı; 20 IU/kg 20 C – 80 C . Donmaması gerekir, ısıtılmaz Renk değişimi ve partikül varsa kulanılmaz. Dozu arttırmanın bir faydası yoktur. Anatomik olarak uygunsa yara çevresine ve yara içine yapılmalı. Geri kalan miktar aşının yapıldığı ekstremiteden farklı bir yere im. olarak uygulanır Eğer önerilen doz miktarı yara için yetersiz kalıyorsa sf. ile sulandırılır

İmmunglobulin Uygulaması At kaynaklı Ig uygulamasında allerjik reaksiyonlar için yapılabilinecek cilt testlerine rutinde gerek yok (daha önceden allerjik reaksiyonları olanlara önerilir) Rutin yapılan injeksiyon ve aşılar için görülebilen reaksiyonlardaki müdahale koşulları her zaman hazır olmalı

İmmünglobulin Kullanmada Önemli Durumlar Aşı ile aynı enjektörden yapılmaz Aşı ile aynı enjeksiyon bölgesi kullanılmaz Immunoglobulin alımı canlı virüs aşılarının (KKK ve suçiçeği gibi) etkinliğini en az 6 hafta bozabilir – Kuduz immunglobulini almadan iki hafta önce veya 3 ay sonra yapılmalı Aşırı doz aktif immüniteyi önemli derecede baskılar Aşı tedavisi başlandıktan sonra tekrarlayan dozlar yapılmamalıdır, aşı yanıtını baskılar

Rapel kimlere ? Risk grubunda antikor ölçümünün yapılamadığı durumlarda 2 yılda bir rapel tek doz aşı yapılabilir Bağışıklığı baskılanmış kişilerde antikor cevabı öngörülemeyeceği için kesin süre verilemez, bu nedenle mutlaka antikor bakılmalı

İmmünsüprese hastalarda temas öncesi profilaksi Kuduz antikoru •Dikkatli olunmalı •Geçici hastalık ve ilaç nedenli ise ertelenmeli •Riskli temastan kaçınılmalı •Şema tamamlandıktan sonra nötralizan antikor bakılmalı

TEMAS ÖNCESİ PROFİLAKSİ Kuduz ile karşılaşma riski yüksek olan kişilere önerilir. Mesleki Veteriner hekimler Kuduz laboratuvarı çalışanları Hayvan bakıcıları Yaban hayat ile temas riski yüksek olan doğa sporları yapanlar Köpek kuduzunun yüksek olduğu ve kuduz riskli temas halinde uygun tıbbi yaklaşımın verilemeyeceği bölgelere seyahat edenler

Kuduz antikoru Temas öncesi aşılama •2 yıl sonra Koruyucu antikor %93–98 Fishbein DB, et al. Vaccine. 1989 Oct;7(5):437-42.