EYLEM (FİİL) EYLEMDE ANLAM www.edebiyatogretmeni.net
EYLEMDE(FİİLDE)ANLAM Eylemler varlıkların yaptığı iş(kılış),hareket,oluş ve durumun niteliğine göre üç gruba ayrılır. 1.İş(kılış)Eylemi 2.Oluş Eylemleri 3.Durum Eylemleri * Hareket eylemleri
1.İş(Kılış) Eylemleri Yapılan iş olur ve biter. İş öznenin istemiyle gerçekleşir. Yapılan işin sürekliliği yoktur. İş eylemlerinin kullanıldığı cümle nesne alır. Yüklem,”Ne,Neyi,kimi,Nereyi?”sorularına yanıt verir. Ör:”kır-,it-,sev-,döv-,yırt-,taşı-,at-,ez-,kes-,tut-,yık- ,vb Fatih tahtayı sildi.(neyi?:tahtayı) Annem beni seviyor. Çantamı okula kadar taşıdı. Çocuk bahçede koşarken çiçekleri ezdi.
2.Oluş Eylemleri Bir durumdan başka bir duruma geçmeyi anlatan eylemlerdir. Aradan geçen zaman gözlemlenemez. Oluş eylemleri nesne almaz. Öznenin istemi dışında gerçekleşir. Öznedeki değişimi verir. Yüklem,”Ne,neyi,kimi,Nereyi?”sorularına yanıt vermez. Ör: bayatla-,sol-,sarar-,güzelleş-,yaşlan-,doğ-,büyü-,kızar-,vb. Ağır işlerde çalışmaktan ellerim nasırlaştı. Dün bahçeden kopardığım çiçek solmuş. Bahçedeki armutlar her geçen gün sararıyor. Hayvanat bahçesindeki sevimli maymun yıllar geçtikçe yaşlanıyordu.
3.Durum Eylemleri Öznenin bir durumunun sürekliliğini anlatır. Yapılan bir işten sonra ortaya çıkan bir durumu anlatan eylemdir. Durum eylemleri nesne almaz Yüklem”Ne,Neyi,Kimi?”sorularına yanıt vermez. Ör: sus-,uyu-,yat-,otur-,uzan-,bekle-,dur-,vb. Telefonun alarmını kurup sabahleyin erken kalkalım. Pazar günü akşama kadar odamda kitap okuyarak dinlendim. Araba parkın önünde durdu. Akşama kadar seni kütüphanede bekledim.
*Hareket eylemleri Varlığın bir yerden başka bir yere gitmesi,yer değiştirmesi söz konusudur. Ör: yürü-,yüz-,emekle-,vb. Kardeşim köpeği görünce eve doğru koştu. Sabah deniz kıyısında yürüdüm. Duvarın üzerinden bahçeye atlamış. Kardeşim ancak dokuzuncu ayında emekledi.
Kaynaklar İlköğretimTürkçe SBS 7 (Oran Yayıncılık) HAZIRLAYAN: Sevda SALLAYICI (Türkçe Öğrt.)