MÜHENDİSLİK PROGRAMLARI: GÖZLEMLER-SORULAR Prof. Dr. Selahattin Kuru İstanbul Kemerburgaz Üniversitesi

İçerik 20. Yüzyılda mühendislik programlarında paradigma değişimi 21. Yüzyıla projeksiyon Sorular ve görüşler

Tarihten bir not 20. yüzyılın ilk çeyreğindeki anlayış değişimi: 1930 yılı MIT açılış konuşması, MIT Rektörü Karl Taylor Compton “Umuyorum ki bundan böyle üniversitemizde temel bilimlere daha çok ağırlık verilir, araştırmanın ruhunu ve sonuçlarını onlar (temel bilimler) belirler. Umuyorum ki tüm dersler dikkatlice gözden geçirilir ve bilimin temel ilkelerinin güçlü bir biçimde öğretilmesi pahasına önemsiz ayrıntılar üzerinde durulmasından vazgeçilir. Ancak, amaçta ve yöntemde böyle bir köklü değişiklik yapıldığı takdirde anlamlı bir gelişme sağlanabilir.”

Sonuçlar Mühendislik eğitiminde “temel bilim devrimi” “Mühendislik Bilimleri”nin doğuşu Formel, nicel ve öğretilebilir bir kavram olmadığı düşüncesiyle Tasarım öğesinin müfredattan çıkarılması

Sonuçlar 20. yüzyılın başına kadar bilimsel gelişim ile sanayinin gelişimi farklı toplumsal katmanlar tarafından ve farklı tarih dilimlerinde yürütüldü. Oysa 20. yüzyılın sonunda bu iki kavram bir bütün haline geldi ve “Bilim-Teknoloji Devrimi” gerçekleşti.

Sonuçlar “Bilim-Teknoloji Devrimi”nin sonuçları: Temel araştırma ve uygulamalı araştırma arasındaki fark belirginliğini kaybetti. Doğrusal inovasyon modeli (temel araştırma sonuçlarının doğrudan sanayi uygulamasına dönüşeceği varsayımı) ortadan kalktı. İcat ile uygulama arasındaki süre kısaldı. İleri düzey araştırmalarda multidisipliner olmak zorunluluğu ortaya çıktı.

21. Yüzyıla Projeksiyon Bilim ile Mühendislik arasındaki ayrım zayıfladı mı? Bilimsel yöntemleri mühendisliğe uygulamaktan söz etmeye devam edecek miyiz? Yoksa temel bilimler ile mühendisliğin tek bir vücutta buluştuğu müfredatlar mı geliştireceğiz?

21. Yüzyıla Projeksiyon 21. yüzyılın “fenci mühendisi”ni nasıl tanımlayacağız? 21. yüzyılın fenci-mühendisini yetiştirmek için müfredatları nasıl şekillendireceğiz?

Örnek 1: Moleküler Mühendislik Polimer Mühendisliği mi, yoksa Makromoleküler Bilimi ve Mühendisliği mi? Moleküler biyoloji Kompleks akışkanlar Polimer kimyası Polimer fiziği Kimya mühendisliği

Örnek 1: Moleküler Mühendislik 3. sınıftan itibaren üç ayrı branş: Kimyasal Moleküler Mühendislik (Kimya Mühendisliği) Makromoleküler Mühendislik (Polimer Bilimi ve Mühendisliği) Biyomakromoleküler Mühendislik (Biyoteknoloji)

Örnek 2: Yarıiletken Mühendisliği Kimya Mühendisliği Fizik (Plazma fiziği) Kimya (Fizikokimya) Elektrik Mühendisliği Makine Mühendisliği Malzeme Mühendisliği

Türkiye ve Dünya 2011 ÖSYM kılavuz bilgilerine göre 61 farklı isimde mühendislik programı: Makine Elektrik-Elektronik İnşaat Kimya

Türkiye ve Dünya Ağaç İşleri Endüstri Mühendisliği Balıkçılık Teknolojisi Mühendisliği Cevher Hazırlama Mühendisliği Deri Mühendisliği Geomatik Mühendisliği Raylı Sistemler Mühendisliği

Türkiye ve Dünya MÜDEK tarafından değerlendirme kriteri tanımlanan mühendislik programı sayısı: 20 İsim yakınlıkları nedeniyle bu 20 kriterin kapsadığı program sayısı: 39/61 ABET tarafından değerlendirme kriteri tanımlanan mühendislik programı sayısı: 28 (mimari mühendislik ve ziraat mühendisliği dahil)

Türkiye ve Dünya Makine Mühendisliği programındaki ME kodlu ders adedi: 24 MIT’de aynı isimli programdaki ME kodlu ders adedi: 8

Türkiye ve Dünya Türkiye’de Makine Mühendisliği derecesi veren en yetkin bir üniversitede mezunun uzmanlaşma alan(lar)ı: Makine Mühendisliği MIT’de Makine Mühendisliği uzmanlaşma alanları: Biomedical Engineering (Kimya, Biyoloji, Elektrik) %10 Energy Conversion Engineering (Elektrik) %6 Engineering Management (İşletme, Endüstri) %12 Nano/Micro Engineering (Elektrik, Fizik, Malzeme) %2 Sustainable Development (Çevre, Biyoloji) %6 Precision Engineering (Fizik) Product Development (Endüstri, Malzeme) %15 Control, Instrumentation, and Robotics (Elektrik, Bilgisayar) %23 Mechanics (Makine Mühendisliği) %2

Sorular Kalın duvarlı kompartmanlar mı, iç içe geçmiş odalar mı? Temel mühendislik alanları mı, çekici isimlerle süslenmiş arakesit programlar mı?

Sorular Çok sayıda öğretim üyesiyle kalın duvarlı kompartmanlarda mühendislik eğitimi sürdüren devlet okulları mı? Üç öğretim üyesini bir araya getirdikten sonra arakesit alanlarda mühendislik eğitimi verdiğini iddia eden vakıf okulları mı?

Sorular Kimya Mühendisliğini Gıda Mühendisliğinden, Makine Mühendisliğini Malzeme Mühendisliğinden ayrıştıran yapılar mı? Biyosistem Mühendisliği veya Kimya Mühendisliği ve Uygulamalı Kimya türü programlar mı?

Sorular Fen bilimlerini, bilemediniz, birinci sınıfa hapseden, mühendisliği idolleştiren zihniyet mi? Temel bilimleri uygulama seviyesine indirmeye tenezzül etmek istemeyen anlayış mı?

Sorular Öğrencilere fiks menüler sunan, öğrencilerin hepsinin birden ne yiyeceklerine öğretim üyelerinin karar verdiği yaklaşımlar mı? Arakesitlerin “a la carte” bir anlayışla oluşmasına imkan verecek özgürlükçü denemeler mi?

Görüşler Kimya, elektrik, inşaat, makine gibi konvansiyonel mühendislik eğitimleri sürmelidir. Ancak araştırma üniversiteleri “fenci-mühendisler” yetiştirmek üzere müfredatlarını şekillendirmelidir.

Görüşler Öğretim üyesi sayısı bakımından sorun yaşamayan büyük üniversiteler fiks menü servis sunulan programları yıkmalı, bilgi ve teknoloji çağının gereksinimlerine göre kendilerini farklı biçimlerde şekillendirmiş mühendislerin yetişmesine ortam yaratmalıdır.

Görüşler Bunlar gerçekleşinceye kadar mühendislik öğrencilerinin eğitimleri sırasında, en azından mezuniyet projesi aşamasında diğer mühendislik disiplinlerinden öğrencilerle bir araya gelerek çalışmalarına imkan sağlayacak düzenlemeler yapılmalıdır.

Görüşler Ancak bu şekilde 21. yüzyılda sanayinin talep ettiği araştırmacı mühendisler yetiştirilebilecektir. Birçok mühendislik alanının, temel bilimlerin ve konusuna göre sosyal bilimlerin gerçek bir işbirliği ve eşgüdüm içerisinde bir araya gelmedikleri bir mühendislik eğitimi düşünülemez.

Teşekkürler…