KOLLAJEN DOKU HASTALIKLARI Öğretim Görevlisi Dr.Tuba Giray Yeditepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları AD

Kollajen doku hastalıkları Bağ dokusunun kronik süpüratif iltihabının neden olduğu eklem ve kas tutulum bulguları ile belirlenen hastalıklar. Etyopatogenezin de otoimmun mekanizmalar ve genetik yatkınlık rol oynar. T hücreleri-HLA molekülündeki ag reseptörlerine bağlanır-makrofaj aktivasyonu-TNF-a,IL-6-hücre zararı…….

Kollajen doku hastalıkları ARA JIA ANKLOZAN SPONDİLİTVE DİĞER SPONDİLOARTROPATİLER POST ENFEKSİYOZ ARTRİTLER DERMATOMYOZİT SKLERODERMA FMF VASKÜLİTLER

KOLLAJEN DOKU HASTALIKLARI2 MİXT BAĞ DOKUSU HASTALIKLARI STEVENS JOHNSON SENDROMU GOODPASTURE SENDROMU BEHÇET HASTALIĞI SJÖGREN SENDROMU

JUVENİL İDİOPATİK ARTRİT 16 yaşından önce En az 6 hafta En az 1 eklem tutulumu Altta yatan nedenin belirlenemediği artrit……. Çocukluk çağında ciddi morbiditelere yol açar. Eklemde sinovit ile birlikte yumuşak dokularda şişlik ve effüzyon.

JİA ILAR SINIFLAMASI Sistemik Poliartiküler RF+ Rf- Oligoartiküler persistan yaygın Psoriatik artrit Entezitle ilişkiliartrit

Sistemik JİA Artritle birlikte en az 2 hafta süren en az 3 gününde 39 üzerinde ateş ve aşağıdakilerden en az birisi olması eritamatöz döküntü jenaralize lap hm veya sm serozit Hastaların %30 da başlangıçta artrit yoktur JİA olguların %10 ;nu oluşturur.

Sistemik JİA Kız=erkek Döküntü ateşli dönemde eşilk eder. Eklem tutulumu simetrik ve poliartikülerdir . Tam kan sayımı ,sed.,crp %5-8 viral enf. veya tedavi değişikliği sonrası MAS gelişebilir. MAS;direçli yüksek ateş,bistopeni,hsm,lap,koagulopati,karaciğer fonksiyon bozukluğu.

OLİGOARTİKÜLER JİA JİA olgularının %35-40 oluşturur. İlk 6 ayında 1-4 eklem tutulumu ile karakterize. Okul öncesi ve adölosan yaş grubu Kızlarda daha sık görülür. ANA + Ant üveit gelişme riski yüksek Adelosan kızlarsda topuk ve sırt ağrısına HLA-B27 +sık eşlik eder. Tek eklemde şişlik ile genellikle başlar dikkat…. Septik artrit reaktif artrit osteomyelit tek eklemle başlar ….

POLİARTİKULER JİA JİA li olguların %15-20 ni oluşturur. 5 veya daha fazla eklem tutulumu ile karakterizedir. RF+olgular %5 ‘inden azını oluşturur. Artrit genellikle simetrik ve daha çok elin küçük eklemlerini tutar. Ciddi eklem skarı bırakır. Sabah tutuklukları görülebilir.

PSORİATİK ARTRİT Psoriasis,artrit ve aşağıdakilerden en az ikisinin olması gerekir. daktilit tırnak bozuklukları 1 derece akrabalarda psoriasis olması JİA olgularının %5 ni oluşturur.

ENTEZİTLE İLİŞKİLİ ARTRİT JİA olguların %10 unu oluşturur. Genellikle 6 yaşından büyük erkek çocukta Sakro iliak eklem hassasiyeti ve veya enf. Spinal ağrı Entezit topukta aşil tendonun tutunduğun kalkaneal bölgede

Reaktif artrit Gis ,güs enfeksiyonları izleyerek ortaya çıkar. Daha çok alt extemite,olgoartriküler ve şiddetli ağrı,şişlik. Süre 1-2 haftadan 1-2 yıla kadar değişebilir.

Juvenil anklozan spondilit Periferik ve aksiyal iskelet sisteminin kronik inflamatuar hastalığıdır. 8 yaş üstü erkek çocuk. %90 vakada HLA B27 pozitiftir. Aile öyküsü vardır. Ayak ve dizde tendon yapışma bölgesinde enflamasyon ve hassasiyet belirgin. En sık omuz ayak sakroiliak lumbosakral eklem

SLE SİSTEMİK OTOİMMUN HASTALIK Dolaşımda oto antikorların varlığı en tipilk özelliğidir. Otoantikorların oluşturduğu immunkomplexler mikrovasküler yapıda enflamasyon ve iskemiye yol açar ve klinik bulgular belirir. Genetik faktör %10-16

SLE Malar rash Diskoid rash Photo sensivity Oral veya nazal ülserler Artrit non eroziv Serozit Renal bozukluklar Konvuzyon veya psikotik bozukluklar Hematojik bozukluklar lokopeni lenfopeni hemolitik anemi Anti ds dna,anti sm ab,anti cardiolipin ıgm,ıggab düzeyinin yukselmesi ANA+ 4/11

SLE 2 Tromboz riskini arttıran antifosfolipid ve antikardiolipin antikorları %60-70mevcut. PTT uzar Hipoalbuminemi,c3 c4 düşüklüğü Hematüri,lokositüri,proteinüri Pansitopeni ANA,Anti DNA,Anti sm,anti ro,anti la

2003 LUPUS GN SINIFLAMASI KLAS1

2003 LUPUS SINIFLAMASI KLAS1 Minimal Mezengial lupus nefriti KLAS2 Mezengial proliferatif lupus nefriti KLAS3 Fokal lupus nefriti KLAS4 Diffüz lupus nefriti KLAS5 Membranöz lupus nefriti KLAS6 İleri sklerozan lupus nefriti

DERMATOMYOZİT Etyolojisi belli olmayan ,çizgili kaslar ve ciltte enflamasyonla karakterize multisistemik hastalık. Hastalık seyrinde erken dönemde immun kompleks vasküliti gelişebilir. İlerleyen dönemde en korkulan komplikasyon ise dokuda kalsinozistir.

JDM TANI KRİTERLERİ Proksismal kaslarda simetrik güçsüzlük Göz kapaklarında heliotrop cilt döküntüleri ile birlikte periorbital ödem ve eritem mkf ve prok. İnterfalan. Eklem dorsal yüzünde gottron papülleri Kas enzim düzeylerinde artma EMG de myopati ve denervasyonu gösterilmesi Kas biops. De histolojik olarak nekroz ve inf. Cilt dök. Ve 2 kriter…….

FMF Otoenflamatuar hastalık. OR geçişli tek gen hastalığı. MEFV genindeki mutasyonlar ile oluşur. Ülkemizde ensık M694V mutasyonu görülmektedir.OR olarak bilinse de tek mutasyona sahip olan taşıyıcılarda da hastalık fenotipinin görülmesi:OD? MULTİGENETİK ? Hastalık taşıyıcıları 3 fenotipte karşımıza çıkabilir: hiçbir klinik ve lab bulgular olmayabilir fmf in tüm belirtilerini gösterebilir hiç yakınma olmadan sadece akut faz reaktanları yüksek olabilir. Ülkemizde ensık M694V mutasyonu görülmektedir

FMF 2 Ülkemizde ensık M694V mutasyonu görülmektedir. TEL HASHOMER KRİTERLERİ; MAJÖR; Ateşe eşlik eden serözit (Peritonit, Plevrit,perikardit,artrit,artralji) Amiloidoz KOLSİŞİNE İYİ YANIT MİNÖR;Erizipel benzeri eritem,ateş atakları,1. derece akrabada fmf tanısı

Fmf 3 Kesin tanı ;2 majör veya 1 majör ve 2 minör….. TANI: KESİN TANI YÖNTEMİ YOK… Genetik analiz destekler negatif olması kliniği desteklemiyorsa hastalığı dışlamaz.

FMF Hematüri. ANCA pozitifliği. Yüksek von Willebrand faktör düzeyi.

TEDAVİ KOLSİŞİN(1,5mg/GÜN) Ataklar sırasında antiinf. (steroid içermeyen )ilaçlar kullanılabilir. Ensık yan etki ishal myonöropati kemikiliği depresyonu. Kolsişin tedavisi atak sıklığını azaltmakta ve amiloidozu önlemektedir.

SKLOREDERMA Çocukluk çağında nadir görülüp deri,akciğer,böbrek ve GİS de fibrozis ile belirir. RAYNOUD FENOMENİ;solukluk –siyanoz ağrı-eritem(soğuk havalarda el,ayak parmaklarında görülür) Ciltte fibroz sonucu cilt sıkılaşır ve alttaki dokuya yapışır. Parmakta flexion kontaktürleri,hareket kısıtlılığı.

Skleroderma2 Ciltte atrofik alanlarda hiperpigmentasyon sonucu tuz biber görüntüsü. Gis tutulumu ile disfaji ve malabsorbsiyon. Akciğer tutulumu ile fibrotik değişiklik

Mixt bağ dokusu hastalığı SLE,romatoid artrit,dermatomyozit,sklerodermanın bazı belirti ve bulgularının aynı anda görülür. Adolesanlarda daha sık olup kızlarda daha fazla gözlenir.

VASKÜLİTLER

VASKÜLİT Damarların enflamasyonu sonucu ortaya çıkar. Vücudun herhangi bir yerindeki damarları tutabilir. Humoral faktörler,T lenfosit işlevleri ile ilgili değişiklikler ,immun komplexler ve genetik faktörler rol oynar.

VASKÜLİT 2 BÜYÜK DAMAR VASKÜLİTİ: TAKAYASU ARTERİTİ ORTA DAMAR VASKÜLİTİ: PAN KAWASAKİ KÜÇÜK DAMAR VASKÜLİTİ: WEGENER GRANULOMATOSİS CHURG STRAUSS SEND. HSP HİPOCOMPLEMENTEMİK ÜRTİKERYAL VASKÜLİT DİĞER BEHÇET ENFEKSİYONA SEKONDER VASKÜLİTLER

VASKÜLİTLER Çocukluk çağı vaskülitleri;romatolojik hastalıkların %1-6 sını oluşturur. KLİNİK VE LABARATUAR Nedeni bilinmeyen ateş, kilo kaybı,yorgunluk. Palpabl purpura, nodüler ülserler,ürtiker, Artralji,myalji,artrit,serozit. Hipertansiyon. Nörolojik lezyonlar. Pulmoner kanama. Lökositoz, anemi, eozinofili, esh ve crp yüksekliği.

HSP(Henoch-Schönlein Purpura) Çocukluk çağının en sık vaskülitlerindendir. Palpabl purpura,artrit,artralji,karın ağrısı,gis kanama,glomerulonefrit karakteristik bulgularıdır. 3-15 yaş aralığında sıklıkla görülür. Erkeklerde sıktır. Olguların büyük kısmı kış ayında ve üsye’yi takiben saptanır. Beta hemolitik strp.,aşılama,viral enf.,M.pnomoni,böcek ısırığı ve besin alerjileri ile ilişkili olduğu saptanmıştır.

HSP TANI KRİTERLERİ PURPURA:Alt ext. de özellikle gluteal bölgede daha yoğun palpabl purpura kümeler halinde VE aşağıdakilerden en az birinin eşlik etmesi KARIN AĞRISI:akut başlangıçlı yaygın kolik tarzında invaginasyon ve gis kanamada dahil olmak üzere. HİSTOPATOLOJİ:IgA depolanmasının baskın olduğu vaskülit veya GN. ARTRİT VEYA ARTRALJİ BÖBREK:proteinüri hematüri

KLİNİK2 El ve ayak sırtında göz çevresinde alın saçlı deride skrotumda ödem görülebilir. Gis belirtileri döküntüden sonraki 1 hafta içinde görülür. Vakaların %15-36 sında karın ağrısının ilk belirti olabileceği unutulmamalıdır. Böbrek tutulumu genellikle döküntüden 4-6 hafta sonra ortaya çıkar ,en az 6 ay süreyle böbrek tutulumu yönünden izlemek gerekir. Diz ve ayak bileği ensık tutulan eklemlerdir.

Labarotuar Tanı koydurucu labaratuar incelemesi yoktur.

TEDAVİ Destek tedavisi önerilir. Sıvı ve elektronik dengesinin sağlanması,ağrı kont.,yeterli beslenme. Ciddi orşit renal sistem gis artrit bulgularında steroid kullanılır. Sadece deri bulguları varlığında steroid kullanılmaz.

KAWASAKİ TANI KRİTERLERİ: En az beş gündür süren ateş Ext. Uçları veya perineal bölgede değişiklikler Poliform döküntü. Bilat. Konjuktival inj. Dudaklarda ve ağız boşluğunda değişiklikler oral ve farengeal mukoz. İnj. Servical lap.

KLİNİK DERİ:Ürtikeryal morbiliform döküntü. MUKOZA:Mukozit,glossit,konjoktivit. RES:ant. Servical lap AKC:Plevral eff. KVS:Taşikardi,myokardit,perikardit koroner arter anevrizması Gis:ishal kusmahm safrakesesi hidropsu GÜS:Üretrit,püyüri SSS:huzursuzluk,işitme kaybı,ant. Üveit İSKELET SİST:Ödem artrit HEMATOLOJİK SİST:Anemi,trombositoz,lökositoz

İNKOMPLET KAWASAKİ Kawasaki kriterlerini doldurmadan koroner arter anomalilerinin tespit edildiği kawasaki olgularıdır. %15-20 arasında değişir. Erken süt çocukluğu döneminde daha sık görülür. 5 gününün üzerinde ateş ile seyreden olgularda 2veya 3 kriter eşlik ettiğinde düşünülmelidir.

Laboratuar Lokositoz Hastalığın geç döneminde trombositoz(2. haftada gelişr 3. haftada zirve yapar).4-8 haftada normale döner. Crp ve esh de artış. Tit de püyüri Plazma kollesterol hdl ve apolipoprotein düzeyinde azalma. Hipoalbuminemi.

TEDAVİ ASPİRİN:60-80 mg/kg/gün anti inflamatuar doz ardından 3-5 mg/kg/gün 6-8 hafta (koroner arter anevrizması yoksa) Koroner arter anomalisi gelişimini engellemez. IVIG:1mg/kg/doz 2 gün Koroner arter anevrizma riskini azaltır… Steroid? Plazma değişimi Absiklimab :trombosit glikoprotein2b/3a reseptör inh.(anti tnf) Sitotoksik ilaçlar

Takayasu arteriti Aort ve diğer büyük damarların segmental granulamatöz panarteritidir. 10 yaş üstü ve kız çocuklarda daha sık. Alt ext. kan basıncı üst ext.den daha yüksek bulunur . Nabızsızlık hastalığı;ext. Tutulumu var ise orada nabız daha zayıftır.

Behçet Hastalığı Genellikle erişkinlerde olup adelosan ve çocuklarda rastlanabilen multisistemik bir hastalık. Oral ve genital ülerler vaskulopati üveit artrit,meningoensefalit,proteinüri HLA B5,B51 ile ilişkili. Ülserler patognomik olup nedbesiz iyileşir.

PAN(POLİARTERİTİS NODOSA) Anevrizmal nodüllerin eşlik ettiği orta çaplı muskuler arter duvarının nekrotizan vaskülitidir. Mefv geni mutasyon taşıyıcılığı yüksek bulunmuştur. Fmf li vakalar daha sık saptanmıştır. Hepatit b ile ilişkisi çocukluk çağında daha az rastlanır

WEGENER GRAULOMATOSİS Küçük arter ve venleri tutar Üst ve alrsolunum yolları enfeksiyonu Nekrotik granulomatöz glomerulonefrit ile seyreder

Stevens johnson sendromu Ateş deride büllöz lezyonlar ile seyreder. Üsyetakiben(m.pnomonia,ebv,enterovirusherpessimplex1) Antikonvulzanlar,penisilin,barbiturat,sulfonamid,nonsteroid antiinf. Lösemi,lenfoma sonrası.