İnsanlar çevrelerindeki uyarıları beş duyu ile algılayıp bazı olaylara uygun tepkiler gösterirler. Bu duyular görme, işitme, tatma, koklama, dokunma duyularıdır.
Koma Ağrı, sözel veya görsel uyarılarla uyandırılamayan hastanın mental durumu koma olarak tanımlanır. Bilinç Çevreden gelen çeşitli uyarıları doğru algılayabilme ve değerlendirebilme yeteneğidir.
Bilinci kapalı kişilerde beş duyu ile algılama ortadan kalkar. İleri derecedeki bilinç kapanmasında ağrılı uyaranlara da cevap veremez. Kişi ağrılı bir uyarandan kaçınmak için bacağını çekemez.
Bilinci kapalı kişi birçok bakımdan tehlike altındadır. Bilinç kaybına neden olabilecek yüzlerce nedenden hangisi buna yol açarsa açsın kişinin en çok yardıma muhtaç olduğu durumdur. Bilinci kapalı kişi: 1. Yardım isteyemez. 2. Dikkatli değerlendirilmeyecek olursa hastanın öldüğü sanılabilir. 3. Nedene yönelik tahmin hayat kurtarıcı olabilir. 4. Kolayca zarar görebilir. 5. Solunum yolu tıkanmış olabilir. 6. Hasta kusabilir ve kusmuk solunum yollarına kaçabilir. 7. Gözünü yabancı cisimlerden korumasını sağlayan refleks mekanizma ortadan kalkmıştır. 8. Öğürme refleksi ya da öksürük mekanizması çalışmayabilir.
TERSİ GÖSTERİLMEDİKÇE KAZAYA UĞRAYAN BİLİNCİ KAPALI HER KİŞİNİN SOLUNUM YOLUNUN KAPALI OLDUĞU KABUL EDİLMELİDİR.
İlk olarak ilk yardımın ABC’si yerine getirilmelidir. Eğer solunum yolu tıkalı ise açılmalı, solunum yapmıyorsa yapay solunum; kalp durmuşsa kapalı kalp masajı yapılmalıdır. Bilinç kaybının düzeyi değişen derecelerde olabilir. En ileri biçimi koma durumudur.
Koma durumunda kişi dışarıdan verilecek ağrılı uyaranlara da cevap veremez. Bilinç kaybının değişik nedenleri olabilir. Kafaya gelen darbelere bağlı beyin sarsıntıları, Beyin kanamaları, Beyin tümörleri, Beyinde iltihaplanmalar(menenjit gibi) beyinle ilgili etkiler birinci grup nedenlerdir. Bazı ilaçların aşırı alkol ile alımı bilinç kaybı nedeni olabilir.
Bilinci kapalı olan kişilerde genel kurallar: 1. Bilinci kapalı kişilere ağızdan bir şey verilmez. 2. Bilinci kapalı olan kişilerde ilk yardımın ABC'si hayati önem taşır. 3. Solunum ve kalp normalse koma duruşuna getirilerek taşınır. 4. Bilinci kapalı kişilerin üzerine soğuk su dökülmesi, şamarlanması, sarsılması tehlikeli olabilir. Bu gibi davranışlar engellenmelidir.
Bilinci kapalı bir hastada: 1. İlk olarak havayolu açılır. 2. Soluk alıyorsa koma duruşuna getirilir.
3. Soluk almıyorsa yapay solunum başlanır ve nabız kontrol edilir. 4. Kalp de durmuşsa kapalı kalp masajı ile birlikte yapay solunum sürdürülür. 5. Kalp ve solunum normal haline döndükten sonra koma yatışına getirilerek sağlık kuruluşuna taşınır.
KOMA BELİRTİLERİ Yutkunma, öksürük … vb. tepkilerin kaybolması, Sesli ve ağrılı dürtülere tepki yokluğu, İdrar ve dışkı kontrolünün kaybolması.
Hasta / yaralının yaşam bulguları değerlendirilir, Hasta / yaralıya Koma Pozisyonu verilir, Yardım çağrılır (112), Sık sık solunum kontrol edilir, Yardım gelinceye kadar yanında beklenir. KOMA BELİRTİLERİ
KOMA POZİSYONU (YARI YÜZÜ KOYUN YAN POZİSYON) Hasta / yaralının bilinci kontrol edilir, Sıkan giysiler gevşetilir, ağız içi kontrol yapılır, Solunum değerlendirilir, Hasta / yaralının karşı taraftaki kolu göğsü üzerine çapraz konulur, Karşı taraftaki bacağı dik açı yapacak şekilde kıvrılır, İlk yardımcıya yakın kolu baş üzerine uzatılır.
KOMA POZİSYONU (YARI YÜZÜ KOYUN YAN POZİSYON) Karşıdaki omuz ve kalçadan tutularak bir hamlede çevrilir, Üsteki bacak öne doğru destek yapılır, Alttaki bacak hafif bükülerek arkaya destek yapılır, Baş kolun üstüne eğik olarak konur, 112’nin gelmesi beklenir, dakika arayla ilk yardım ABC’ si değerlendirilir, Her yarım saatte bir hasta diğer yöne çevrilir.
KOMA POZİSYONU (YARI YÜZÜ KOYUN YAN POZİSYON)