Tüberküloz Dr. Gökhan AYKUN

Mycobacterium tuberculosis denilen bir basille oluşan, VEREM (TÜBERKÜLOZ) NEDİR ? Verem, Mycobacterium tuberculosis denilen bir basille oluşan, tedavi edilmezse ölümle de sonlanabilen, bulaşıcı bir hastalıktır.

Verem erişkinlerde bulaşıcı hastalıklardan ölümün ikinci nedenidir. VEREM HALA ÖNEMLİ BİR SORUN MUDUR ? -1 VEREM DÜNYADA VE ÜLKEMİZDE ÇOK CİDDİ BİR HALK SAĞLIĞI SORUNU OLMAYA DEVAM ETMEKTEDİR. Verem erişkinlerde bulaşıcı hastalıklardan ölümün ikinci nedenidir.

VEREM HALA ÖNEMLİ BİR SORUN MUDUR ? -2 Dünya nüfusunun üçte biri verem basili ile enfektedir (vücuduna basili almıştır). Verem basili ile enfekte olanların % 10’ u yaşamlarının bir döneminde verem hastalığına yakalanırlar.

Dünyada her yıl 8-10 milyon yeni hasta ortaya çıkmakta, VEREM HALA ÖNEMLİ BİR SORUN MUDUR ? -3 Dünyada her yıl 8-10 milyon yeni hasta ortaya çıkmakta, 2-2,5 milyon insan veremden ölmektedir.

TÜRKİYE'DE TÜBERKÜLOZUN DURUMU NEDİR? Ülkemizde tüberküloz hastalığı, bu yüzyılın ilk yarısında çok büyük bir salgın yapmıştı. Tüberküloz bir numaralı ölüm nedeni idi. Yürütülen yoğun verem savaşı çabaları sonucunda durum değişmiştir. Tüberküloz artık önemli bir ölüm nedeni değildir. Fakat Türkiye'de 10 ile 20 milyon arası bir nüfusun enfekte olduğu, yani vücutlarında verem mikrobu olduğu hesaplanmaktadır. Bu insanların % 5-10’ nu yaşamlarının bir döneminde verem hastası olacaklardır.

Veremli hasta oranı (yüz binde) Gelişmiş ülkeler : 20’den az Türkiye : 30-40 Az gelişmiş ülkeler : 100-300 TÜRKİYE’DE KAYITLI VEREM HASTA SAYILARI Ülkemizde kayıtlı hasta sayısı giderek azalmaktadır, fakat kayıt dışı hastalar nedeni ile gerçek veremli hasta sayısının yılda 25-30 bin olduğu tahmin edilmektedir. 1960 1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2002

VEREM MİKROBUNUN ÖZELLİKLERİ Verem mikrobu, güneş görmeyen ortamlarda havada uzun süre canlı kalabilir. Güneşten gelen ultraviyole ışınları verem mikrobunu kısa sürede öldürür. Verem mikrobunun Elektron mikroskobundaki görünümü.

VEREM HASTALIĞI NASIL BULAŞIR ?                                                        VEREM HASTALIĞI NASIL BULAŞIR ? Verem’in bulaşması, hastaların aksırma, öksürme ve konuşmaları sırasında havaya yayılan mikropların sağlam kişiler tarafından solunması ile olur. Çatal, kaşık ve eşyalarla bulaşma olmaz !

VEREM HASTALIĞI NASIL BULAŞIR ? Tüberküloz hastası her öksürük ile, 1-5 mikron çapında 1-3 basil içeren 3500 kadar bulaştırıcı parçacığı etrafa saçar.

Akciğerler : % 70-80 Diğer Organlar : % 20-30 VEREM HASTALIĞI HANGİ ORGANLARIMIZDA GÖRÜLEBİLİR ? AKCİĞER Akciğerler : % 70-80 Diğer Organlar : % 20-30 Akciğer zarı Lenf bezleri Beyin zarı Kemikler Böbrekler Kalp zarı....ve diğer birçok organ hastalıklı sağlam OMURGA sağlam hastalıklı

HANGİ DURUMLAR VEREM HASTALIĞINA YAKALANMA OLASILIĞINI ARTIRIR ? Tedavi görmeyen verem hastası ile birlikte aynı evde yaşamak. Kalabalık, havalanması iyi olmayan ev koşulları, yoksulluk, kötü beslenme. HIV/AIDS hastalığı. Şeker hastalığı. Vücut direncini azaltan diğer hastalıklar. Sigara içmek.

VEREM HASTALIĞININ BELİRTİLERİ NELERDİR ? 15 günden fazla süren öksürük. Balgam çıkarma. Kanlı balgam. Ateş. Gece terlemesi. Zayıflama . İştahsızlık.

İki-üç hafta veya daha uzun süreli öksürük şikayeti olan herkes VEREM HASTALIĞINDA ERKEN TANI NASIL KONULABİLİR ? İki-üç hafta veya daha uzun süreli öksürük şikayeti olan herkes Göğüs Hastalıkları Uzmanına başvurmalıdır!!!

VEREM HASTALIĞININ TANISI NASIL KONULUR ? Balgamın mikroskopla muayenesi. Balgam kültürü. Akciğer grafisi. Tüberkülin cilt testi.

VEREM HASTALIĞININ TANISI NASIL KONULUR ? Balgamın boyanması Mikroskopla balgam muayenesi

VEREM HASTALIĞININ TANISI NASIL KONULUR ? Z. Nielsen boyasında verem basillerinin mikroskopik görünümü (kırmızı renkte)

VEREM HASTALIĞININ TANISI NASIL KONULUR ? Basiller auromine ile boyanıp flöresan mikroskopta sarı renkte görülürler.

VEREM HASTALIĞININ TANISI NASIL KONULUR ? Tüp Besiyeri L. Jensen besiyerinde üremiş verem mikrobu kolonileri. Kültürde tüberküloz basilinin üretilmesi en kesin tanı yöntemidir.

VEREM HASTALIĞININ TANISI NASIL KONULUR ? TÜBERKÜLİN CİLT TESTİ (PPD) Deri içine enjeksiyon yapılır. 48-72 saat sonra oluşan kabarıklık ölçülür. PPD testinin pozitif olması mikrobu aldığımızı gösterir. Kesin hastalığı göstermez. Verem (BCG) aşısı olanlarda da test pozitif olabilir.

VEREM HASTALIĞININ TANISI NASIL KONULUR ? AKCİĞER TÜBERKÜLOZUNDA RADYOLOJİK BULGULAR Sol akciğerde iltihap Her iki üst akciğer alanında Tüberkülozu düşündüren iltihap görünümü. Sağ üst alanda kavite (yara)

VEREM HASTALIĞI TEDAVİ EDİLEBİLİR Mİ ? Bugün var olan modern ilaçlarla verem hastalarının hemen hemen hepsi başarı ile tedavi edilebilmektedir! Ülkemizde verem ilaçları verem savaşı dispanserlerinde ücretsizdir !!!

VEREM HASTALIĞININ TEDAVİSİ NASIL YAPILIR ? Dört veya beş ilaçla 6-8 ay süre ile tedavi verilmelidir. İlaçların düzenli kullanılması esastır. İlaçların bir gün bile aksatılmaması gereklidir.

DİRENÇLİ VEREM HASTALIĞI NEDİR ? Verem hastaları ilaçlarını düzenli olarak ve yeterli süre (6-8 ay) kullanmazlarsa verem mikropları ilaçlara direnç kazanabilir. Hastalar bu mikrobu sağlıklı insanlara da bulaştırabilirler. Dirençli verem hastalarının tedavisi çok daha pahalı, zor ve uzun sürede (iki yıl) mümkün olabilmekte ve bazen hasta kaybedilebilmektedir.

GÖZETİMLİ TEDAVİ NEDİR ? Dünya Sağlık Örgütü, tedavi başarısını garantilemek İçin, tüberkülozlu hastaların her doz ilacının her gün bir sağlık çalışanı veya eğitilmiş bir gönüllü tarafından yutturulmasını esas almaktadır. Ülkemizde de gözetimli tedavi sistemine geçilmiştir.

Hasta yakınlarının taramaları VEREM HASTALARININ YAKINLARI NE YAPMALIDIR ? Hastanın yakınları, özellikle de aynı evde birlikte yaşayanlar Verem Savaşı Dispanserlerine başvurmalıdır. Hasta yakınlarının taramaları dispanserlerde ücretsiz olarak yapılmaktadır!

BCG aşısı özellikle çocukları VEREM HASTALIĞINDAN NASIL KORUNABİLİRİZ ? Bir toplumun veremden korunmasının en etkili yolu verem hastalarının erken teşhisi ve başarılı tedavisidir. BCG aşısı özellikle çocukları verem hastalığından korur. Ülkemizde doğumdan sonra 2-3 ay içinde ve 7 yaşında olmak üzere iki kez yapılan zorunlu bir aşıdır. Mikrop çıkaran hasta ile aynı evdekiler, özellikle çocuklar için koruyucu tedavi verilir.