TÜRKÇE PERFORMANS GÖREVİ CÜMLENİN ÖĞELERİ
1-TEMEL ÖĞELER 2-YARDIMCI ÖĞELER -YÜKLEM -BELİRTİLİ NESNE -ÖZNE -BELİRTİSİZ NESNE 1-Temel öğeler: *Yüklem:İş oluş hareket yargı bildiren kelimeler yüklemdir. Örnek:Akşama kadar uyudu. -Ayşe çalışkandır. *Özne:Özneyi bulabilmek için yükleme”o ne, o kim/olan ne,olan kim”sorularını sorarız. Örnek:Meçhula giden bir gemi kalkar bu limandan.
1-Gerçek özne:Cümlde öğe olarak bulunan özneye denir. Örnek:Öğretmen dilayın kalbini kırdı. Öz. 2-Gizli özne:Öznenin varlığı yüklemde bulunan öznelere denir. Örnek: Geldim. Y.
3-Sözde özne:Edilgen çatılı eylemlerde nesne görevini üstlenen öğeye sözde özne denir. Örnek:Ağaçlar kesildi, yollar kapatıldı.
4-Ortak özne:Birden fazla iş,oluş,hareket yada yargıyı aynı öznenin bildirmesine denir. Örnek:Ali kalktı,elini yüzünü yıkadı,giyindi,okula gitti. *-Yürüyordu sokaklarda ve bakıyordu insanlara Y. Y. şaşkın şaşkın.
5-Açıklamalı özne:Özneden önce yada sonra gelerek özneyi dahada belirgenliştiren kelime grubuna denir. Örnek:Sporun çilekeş insanları hakemler küfüler- den bıktı. Y.
6-Dolaylı özne:”Tarafından,dalayısıyla,nedeniyle” gibi Kelimelerle tamamlanan öznelerdir.Genelde edilgen çatılı eylemlerde görülür. Örnek:Fırtına nedeniyle kayıklar kıyıya çekildi. dolaylı Ö. Sözde Ö. Y.
2-Cümlenin yardımcı öğeleri: *Nesne:Öznenin yaptığı işten etkilenen varlığa denir. 1-Belirtili nesne:Bu öğeyi bulabilmek için”neyi,kimi, neler,kimler”soruları sorulur. Örnek:Sırtındaki çuvalı yerden yere vurdu. *-Geç anladım taşın sert olduğunu. .
2-Belirtisiz nesne:Yükleme sorulan”ne,kim,neler, Kimler”soruları bize bu öğeyi verir. Örnek:Gelirken mert,e bir kilo pasta aldı. B.siz N. Y. *-Uçurtmalar ,gökyüzü,açık hava,rüzgar ister. Öz. B.siz N. Y.
TÜMLEC ÇEŞİTLERİ -Dolaylı tümleç -Zarf tümleci -Edat tümleci 1-Dolaylı tümlec:Cümlede bu öğeyi bulabilmek için yükleme”neye,nereye,kime,nerede,kimde,nere-den,kimden”soruları sorulur. Örnek:Kitaplıkları kitaplık sınıfına kucağında taşıyor B.li N. Dolaylı Tümleç Y. Du eğitici kulüp öğrencileri. Özne
2-Zarf tümleci:Cümlede bu öğeyi bulabilmek için yükleme ”nasıl,ne zaman,ne kadar”sorularını sorarız. Örnek:Durmaksızın arkadaşına kaş göz işareti yapı- Z.T D.T B.siz N. Y. yordu. *-Bu şiiri evimizin balkonunda yağmur yağarken B.li N. D.T Z.T. yazdım. Y.
3-Edat tümleci:Cümlede bu öğeyi bulabilmek için Yükleme”ne için,ne ile,ne gibi,ne kadar(edat olma- Ları şartıyla)”soruları sorulur. Örnek:Kağıtları makas ile bıkmadan sürekli kesi- B.li.N. E.T Z.T Y. Yor. *-İlk baharın tatlı rüzgarıyla sarhoş olan martılar ÖZNE Çılgın naralarla havayı çınlatıyordu. E.T B.li N Y.
HAZIRLAYAN: Adı:İsmail Soyadı:Yeşilpınar Sınıf:8/A No:386