Y-TZP SERAMİKLERİN KURON-KÖPRÜ PROTEZLERİNDE KULLANIMI, SİSTEMLERİN KARŞILAŞTIRILMASI Dt. Murat M. Dinç

Y-TZP Sistemleri Bego Ceram – BEGO Cercon – DeguDent Cerec – Sirona Dental Inceram Zirconia – Vita Zanhfabrik Digident – Digident GmbH Everest - KaVo GN1 – GC Corp. Lava - 3M Espe Precident – DCS Procera - Nobel Biocare Wol-Ceram – WOL Dent

IN-CERAM (Vita Zahnfabrik) Sistemde CAD-CAM teknolojileri kullanılarak hazır zirkonyum Dişler hazırlandıktan sonra elde edilen modeller Cerec inLab ünitesinde taranır. Taranan model üzerinde bilgisayar ortamında alt yapılar dizayn edilir. bloklardan alt yapılar elde edilebilmektedir.

Dizayn edilen altyapılar CAM ünitesine yerleştirilmiş, zirkonyum bloklardan aşındırılarak elde edilir. Zyrcomat’ ta yapılan sinterleme sonucunda alt yapı yaklaşık % 20 oranında bir büzülmeye uğramakta ve istenen boyuta ulaşmaktadır.

Sinterleme işlemi sonrasında yitriumla güçlendirilmiş zirkonyum altyapılara uygun olarak geliştirilmiş özel bir üst yapı porseleni olan Vita VM9 kullanılır.

Procera (Nobel Biocare) Bu sistemde de ana özellik olarak, alt yapılar hazır zirkonyum bloklardan freze edilerek üretilir. Dişler hazırlandıktan sonra elde edilen model sisteme ait tarayıcı ile taranır. Procera Scanner Model 50

Sisteme ait CAD ünitesinde taranmış model üzerine altyapı dizayn edilir. Uniform bir alt yapı kalınlığı elde edilir. Siman boşluğu sistem tarafından kendiliğinden dizayn edilir. Alt yapı dizaynı internet aracılığı ile biri İsveç diğeri Amerika’da bulunan merkez laboratuarlardaki CAM ünitelerine iletilir.

Procera sisteminde dizayn edilen altyapılar merkez laboratuarlarda zirkonyum bloklardan esas ● Sistemin zirkonyum alt yapıları için üretilmiş özel bir üst yapı porseleni olan Nobel Rondo üst yapı porseleni kullanılarak restorasyon bitirilmektedir. boyutunda elde edilmektedir.

Cercon – DeguDent Cercon sisteminde diğer sistemlerden farklı olarak bilgisayar destekli dizayn yapılmaz. Sistem Cercon Brain ve Cercon Heat (sinterleme fırını) olarak 2 üniteden oluşur. Cercon Brain Cercon Heat

Model üzerinde hazırlanan mum modelaj esas alınır ve ana ünitede mum modelaj taranır. Elde edilen bilgiler sayesinde aşındırma ünitesinde sinterlenmemiş zirkonyum bloklardan önce kaba aşındırma sonra hassas aşındırma yapılarak alt yapılar hazırlanır. Bütün bu işlemler sistemin ana ünitesi olan Cercon Brain’de yapılmaktadır. Hazırlanan alt yapı Cercon Heat ünitesinde sinterlenerek gerçek sertliğine ve nihai boyutlarına ulaşır. Sinterleme sonrasında altyapıda yaklaşık %25 oranında büzülme görülür. Alt yapının mum modelaj hali Hazırlanmış alt yapı

Aynı firmanın 2005 haziran ayında piyasaya sürdüğü Cercon art 1 Aynı firmanın 2005 haziran ayında piyasaya sürdüğü Cercon art 1.1 yazılımında sisteme bilgisayar ve monitör ilave edilerek alt yapılar mum modelaja gerek kalmadan bilgisayar ortamında dizayn edilebilmektedir. Sistemin 2 versiyonunda da sinterlenmemiş Y-TZP altyapı blokları (Cercon Base) ve üst yapı seramiği (Cercon Ceram Kiss) kullanılmaktadır.

Everest (KaVo) Sistem 3 üniteden oluşmaktadır Everest Scan (Tarama ve Dizayn modülü) Everest Engine (Aşındırma modülü) Everest Therm (Sinterleme fırını) Everest Scan Everest Engine Everest Therm

Everest sisteminde hazırlanan model tarama ünitesinde taranarak alt yapının dizaynı aşamasına geçilir. Aynı tarama ünitesinde alt yapı sanal ortamda dizayn edilir Bu sistemde farklı olarak alt yapının hem sinterlenmiş hem de sinterlenmemiş zirkonyum bloklardan hazırlanabilme olanağı vardır.

Firma tarafından önerilen altyapı materyalleri: G Blokları: Lösitle güçlendirilmiş cam seramikler inley, onley, laminate veneer ve tek üye kuron protezleri için: T Blokları: Grad 2 titanyum blokları (45 mm’ye kadar altyapıları için) ZS Blokları: Y-TZP sinterlenmemiş (non-HIP) bloklar ZB Blokları: Y-TZP basınçla sinterlenmiş (HIP) bloklardır.

Lava (3M Espe) Lava sistemi de diğer sistemlerden farklılık göstermeksizin CAD-CAM teknikleri ile ön ve arka bölgelerde kuron ve köprü protezleri için Y-TZP alt yapıların dizaynı ve üretimi için geliştirilmiştir.

Lava sistemi 3 farklı üniteden oluşur: - Tarama (scanning) - Aşındırma (milling) - Sinterleme üniteleridir.

Kullanılan Y-TZP blokların kimyasal içerikleri Sistemlerin, Kullanılan Y-TZP blokların kimyasal içerikleri Mekanik Özellikleri ve Endikasyon Dişlerin Hazırlanması Simantasyon açısından değerlendirilmesi

Sistemlerin kimyasal içerikleri In-ceram , Procera , Lava Cercon % 90 oranında (ZrO2) % 5 oranında (Y2O3) % 3 ten az oranda (HfO2) % 3 ten az oranda (Al2O3) % 1 den az oranda (SiO2) % 93 oranında (ZrO2) % 5 oranında (Y2O3) % 2 den az oranda (HfO2) % 1 den az oranda (Al2O3) % 1 den az oranda (SiO2) Everest %79-97 oranında (ZrO2) %3-14 oranında (Y2O3) %5 ten az oranda (HfO2) %0.5 ten az oranda (Al2O3)

Mekanik özellikler Inceram YZ blokları Bükülme direnci: 900 MPa-1000 MPa Elastiklik modülüsü: 210 GPa Procera AllZirkon blokları Bükülme direnci: 1121 MPa Elastiklik modülüsü: 210 GPa

Cercon sistemi Bükülme direnci: 900 MPa-1000 MPa Elastiklik modülüsü: 210 GPa Kavo-Everest sistemi ZS sinterlenmemiş bloklar: Bükülme direnci: 900 MPa Elastiklik modülüsü: 210 GPa ZH sinterlenmiş bloklar Bükülme direnci: 1150-1200 MPa Elastiklik modülüsü: 210 GPa

Sonuç olarak; Lava(3M Espe) sistemi Bükülme direnci: 1100-1150 MPa Elastiklik modülüsü: 210 GPa Sonuç olarak; Sistemlerde kullanılan Y-TZP bloklarının bükülme direnci ve elastiklik modülüs değerlerinin birbirine yakın olmaları endikasyon kriterleri açısından sistemler arasında fark olmadığı kanaatine varmaya yeterlidir.

İncelenen 5 CAD-CAM sistemi ile Ön bölge ve arka bölge tek üye kuron protezleri, Ön bölge ve arka bölge 4 üyeye varan köprü protezleri, Dayanaklar arası en fazla 2 adet gövde ünitesi olması kaydı ile anatomik uzunluğu 45 mm’ye varan köprü protezleri, İnley çapalı köprü protezlerinin altyapılarının üretilmesi mümkün olmaktadır.

Her 5 sistem için, Bruksizm gibi parafonksiyonel alışkanlığı olan vakalar, Kuronun aksiyal boyunun 4mm’nin altında olduğu vakalar, Kanatlı köprü protezleri (halen araştırma aşamasında olduğu için) Y-TZP altyapılı tam seramik sistemlerinin önerilmediği durumlardır.

Dişlerin Hazırlanması (Bitim Şekilleri,Kenar Uyumu) Y-TZP altyapılı tam seramik sistemlerde diş hazırlığı aşamasında uygulanacak işlemler protetik restorasyonun mekanik ve estetik özelliklerini doğrudan etkilemektedir. Arka bölge dişlerin hazırlanması safhasında Oklüzal ve aksiyal yüzeylerde 1.5 mm’lik madde kaldırılması yeterli olmaktadır. Ön bölge dişlerde ise Kesici kenarlardan 2 mm’lik , Labial ve lingual yüzeylerden ise 1.5mm’lik aşındırma yeterli olmaktadır.

Y-TZP altyapının yüksek mekanik direnci üst yapının ince hazırlanmasını ve diş dokusunun korunmasını sağlar. Lava Frame Shade İnceram Colouring Liquid Everest Vita Colouring liquid Sistemlerde altyapıya renk uygulanabilmesi ile estetik başarı artmaktadır. Eldert* ve ark. Y-TZP bloklarına sinterlenmeden önce renk uygulanmasının mekanik özelliklere olan etkisini araştırmak üzere Cercon, Lava ve Everest bloklar kullanmışlardır. Sonuç olarak renk uygulamasının restorasyonun mekanik özellikleri ve uzun dönem stabilitesi üzerinde olumsuz etkisinin olmadığı sonucuna varmışlardır. *Quintessenz Zahntech 2004;30:9 942-954

Vita Classic A1 B1 B2 C1 A2 A3 A3.5 A4 B3 B4 C2 C3 C4 D2 D3 D4 FS1 FS2 Lava Frame Shade renklendirme sıvısı FS1 FS2 FS3 FS4 FS5 FS6 FS7 Vita Classic A1 B1 B2 C1 A2 A3 A3.5 A4 B3 B4 C2 C3 C4 D2 D3 D4

60 4-60 6-80 6-100 80 Önerilen minimum koniklik açısı değerleri Sistem Inceram (Vita) Procera Cercon Everest (KaVo) Lava(3M) Açı değeri 60 4-60 6-80 6-100 80

Tüm sistemlerde üretici firmaların önerdiği ve altyapının dizaynı aşamasında CAD programınca otomatik olarak ayarlanan minimum altyapı kalınlığı 0.4 mm olarak belirtilmektedir. Behrens ve ark. 2004 yılında yapmış oldukları araştırmada ön bölge kuron protezlerinde 0.3 mm kalınlığındaki altyapı dizaynının mekanik açıdan yeterli olacağı belirtilmiştir.

Bitim Şekilleri Y-TZP sistemlerinde önerilen restorasyon bitim şekilleri: Şevli bitim şekli, İç açısı yuvarlatılmış 900 basamak şeklindedir.

Restorasyonun bitim sınırında; Minimum altyapı kalınlığı 0.4mm, Minimum üstyapı kalınlığı 0.6mm olmalıdır. Böylece her iki bitim şeklinde de basamak genişliği minimum 1mm olarak hazırlanmalıdır.

Y-TZP seramik restorasyonlarda kenar uyumu Edellhoff* ve ark. yapmış olduğu çalışmada CAD-CAM sistemleri ile üretilmiş kuron ve köprü protezlerinin kenar uyumu incelenmiştir. Restorasyon Dizaynı DDDD DDGD DGD Kenar açıklığı(µm) 68±37 67±35 59±21 D: Dayanak G: Gövde DDDD DGD *J. Dent. Res. 2002 81 #1779

Simantasyon Y-TZP altyapılar yüksek dayanıklılığa sahip olduğu için Geleneksel simantasyon, (çinko fosfat, cam iyonomer) Adeziv simantasyon yöntemleri ile simantasyon yapılabilir.

Ertl ve ark.(2003) Yapılan çalışmada çinko fosfat simanı ve reçine esaslı adeziv simanlar ile simante edilen restorasyonların bağlanma kuvveti incelenmiştir. Sonuç olarak çinko fosfat simanı ile simante edilen restorasyonun bağlanma kuvveti adeziv yöntem ile simante edilen restorasyonların bağlanma kuvvetine yakın olduğu belirtilmiştir.

Zirkonyumun materyal özellikleri nedeni simantasyon öncesi hidroflorik asit ile iç yüzeyin asitlenmesinin yüzey pürüzlülüğüne etkisi olmadığından önerilmemektedir Hem geleneksel hem de adeziv simanlarla yapılacak simantasyon işleminden önce, restorasyonun iç yüzeyi 110-125 µm’lik alümina partikülleri ile 3-4 bar basınç altında pürüzlendirilmesi gerekmektedir. Lava(3M) sisteminde adeziv simantasyondan önce yüzeyin Rocatec Soft veya Cojet sistemi ile 15 sn. boyunca silikatize edilip silanlanması önerilmiştir.

Geleneksel simantasyon yapılmak isteniyor ise,özellikle cam iyonomer siman önerilmektedir. Çinko fosfat siman ile simante edilen dişlerde öngörülen estetik sonuç alınamayabilir. Geçici simantasyon Herhangi bir geçici simantasyon malzemesi ile yapılabilir.Eğer adeziv simantasyon planlanıyor ise öjenol içermeyen bir geçici simantasyon malzemesi kullanılmalıdır. yoe

Sinterlenmiş altyapılar üzerinde yapılacak aşındırma ve düzeltme işlemleri zirkonyumun yüzeyinde ters faz değişikliklerine ve kristal yapının bozularak yüzey gerilimlerinin açığa çıkmasına neden olur. Bu tür işlemler mümkün ise sinterlenmeden önce yapılmalıdır. Zorunlu olunduğu durumlarda; İnce grenli, sarı veya kırmızı bantlı elmas frezler ile Su soğutması altında Düşük devirli(120.000 rpm/dk) el aleti ile Düşük basınç altında aşındırma yapılmalıdır.

Dayanak ve Gövde Birleşim Yüzeyleri Zirkonyum altyapılı köprü protezlerinin mekanik özelliklerini doğrudan etkileyen bir başka parametre ise köprü protezinin dayanak ve gövde birleşme yüzeylerinin dizaynı ve boyutlarıdır. Bağlantı yüzeyi, Yüksekliği mümkün olduğunca fazla, Genişliği yüksekliğine eşit veya daha az olacak şekilde dizayn edilmelidir.

Protez Dizaynı Ön bölge 3 üye 7mm2 9mm2 12mm2 Minimum Dayanak-Gövde Birleşim Alanları Protez Dizaynı Ön bölge 3 üye 7mm2 9mm2 12mm2 Min. yüzey alanı Ön bölge 4 üye Arka bölge 3 üye Arka bölge 4 üye Arka bölge kanatlı k.p.

Bütün bu parametreler CAD-CAM sistemlerinin dizayn ünitelerinde özel programlar ile hesaplanır ve altyapılar dizayn edilir. Cercon gibi CAD ünitesi olmayıp sadece tarama ve aşındırma ünitesi olan sistemlerde siman aralığı, altyapı kalınlığı, dayanak ve gövde birleşim alanı gibi parametreler hesaplanamaz, taranan mum modelajdaki değerler esas alınır ve alt yapılar üretilir.

Sistemlerin CAD ünitelerince hesaplanması gereken önemli parametrelerden biri de zirkonyum bloklarda sinterlenme sonrası meydana gelen büzülme oranıdır. Bazı sistemlerde sinterleme sonrası oluşabilecek uyum problemini minimuma indirmek için sinterlenmiş blok kullanımı veya barkod sistemleri geliştirilmiştir.

Aşındırılması sırasında cihaza ve aşındırıcı frezlere zarar vermesi, Everest(KaVo) sisteminde kullanılan sinterlenmiş ZB blokları aşındırma aşamasından sonra sinterlenmedikleri için boyutsal değişikliğe uğramazlar, optimum uyum gösterirler. Sinterlenmiş blokların CAD-CAM sistemlerinde kullanımı, nihai sertliğine ulaşmış materyalin; Aşındırılması sırasında cihaza ve aşındırıcı frezlere zarar vermesi, Aşındırıcı ünitenin ömrünü kısaltması nedeni ile bazı sistemlerce tercih edilmemektedir.

11200C 6.5 saat %20 16000C 8 saat %30 13500C 6 saat 15000C 11 saat Sistem Sinterleme sıcaklığı Sinterleme süresi Altyapının büzülme oranı Inceram 11200C 6.5 saat %20 Procera 16000C 8 saat %30 Cercon 13500C 6 saat Everest Lava 15000C 11 saat %20-25

Dinlediğiniz için teşekkür ederim…