Bilgisayar Nedir? Bilgisayar; Hesap yapan (computer) demektir. Kullanıcı tarafından girilen bilgileri belleğindeki programlara göre işleyen, aritmetik ve mantıksal hesaplamalar yapabilen, sonuçları kullanıcıya sunan dijital elektronik, mekanik bir cihazdır. Bilgisayar donanım ve yazılım olmak üzere iki ana bölümden oluşur.

Donanım(hardware), Yazılım(software) Donanım bilgisayarın görünen fiziksel parçalarına denir. Elle tutulur, gözle görülür.Ör: İşlemci, bellek, klavye, fare, Çevre Birimleri: Bilgisayara bağlanan donanımlardır. Ör: Klavye, fare, yazıcı. Yazılım bilgisayarda çalışan programlara verilen genel addır. Program bilgisayara ne yapması gerektiğini söyleyen komutlar listesidir. Sistem yazılımları: Windows XP, Linux Uygulama yazılımları: Kelime işlemci programları, muhasebe programları, oyunlar, web programları, vs.

Bilgisayarlar hakkında bilgi edinmek için… Bilgisayarınızla birlikte gelen, donanım ve yazılımın kurulum ve kullanımıyla ilgili açıklamalar içeren dokümanlardan bilgi edinebilirsiniz. Konunun uzmanı kişilerden Eğitim veren kuruluşlar (okul, kurs, vs.) İnternet ve kütüphaneler Dergiler

BİLGİSAYARLAR NASIL ÇALIŞIR?

Bilgisayar şu işlemi nasıl yapar. 5 + 3 = 8

5 + 3 = 8 işlemi

Bilgisayarlar nasıl çalışır? İŞLEMCİ ve BELLEK GİRİŞ BİRİMLERİ Bilgisayarlar nasıl çalışır? ÇIKIŞ BİRİMLERİ KAYIT BİRİMLERİ

Bilgisayarlar nasıl çalışır? Bilgisayar bilgileri toplar, işler, kaydeder ve sonuçları sunar. Giriş birimleri: Bilgisayara komut ve bilgi girmek için kullanılır. Klavye, fare, tarayıcı,vs. İşlemci: Programları çalıştırır, hesaplamalar yapar, bilgisayarda bilgi akışını kontrol eder. Merkezi İşlem Birimi (MİB)- Central Processing Unit (CPU) Bellek: Bilgilerin işlenmezden önce ve işlendikten sonra durdukları birim. (RAM) Kayıt araçları: Bilgilerin kalıcı olarak durdukları yer. Sabit disk, CD-ROM, DVD, vs. Çıktı cihazları: Kullanıcı ile iletişimi sağlar. Monitör, yazıcı, hoparlör, vs.

Bilgisayarda bilgi saklama birimleri Bit (Binary digit): 1 veya 0 en küçük birim 1 Byte : 8 bit Kilobyte (KB): 1024 Byte Megabyte (MB): 1024 KB Gigabyte (GB): 1024 MB Terabyte (TB): 1024 GB Petabyte (PB): 1024 TB

ÖRNEK SORU Soru: ANADOLU kelimesi kaç Byte ve kaç Bit’tir. Çözüm: ANADOLU kelimesi 7 karakterden oluşmaktadır. 1 Karakter=1 Byte olduğu için bu kelime 7 Byte’tır. 1Byte=8 bit olduğundan dolayı bu kelime 8x7=56 Bit’tir. Soru: 2048 KB kaç MB’dır? Çözüm: 1024 tane KB=1 MB olduğundan 2048 KB=2 MB’tır. Çünkü 2048’in içinde 2 tane 1024 vardır.

BİLGİSAYAR TÜRLERİ

KİŞİSEL BİLGİSAYARLAR (PC – PERSONAL COMPUTER) APPLE MACINTOSH DİZÜSTÜ (LAPTOP, NOTEBOOK) AVUÇİÇİ BİLGİSAYARLAR (PDA)

Bilgisayar türleri Kişisel Bilgisayar (PC): Ev ve iş ortamında en yaygın kullanılan bilgisayarlardır. Genellikle Windows işletim sistemi ile kullanılır. Macintosh: Apple firması tarafından üretiliyor. Grafik, müzik ve yayımcılıkta oldukça başarılı. Dizüstü (Laptop, Notebook): Kolayca taşınabilen bütün parçaların bir arada olduğu bilgisayarlar. Avuç içi (Handheld, PDA): Elinizide taşıyabileceğiniz kadar küçük bilgisayarlardır. Bir çok işlem yapabilirsiniz. (Yazı yazma, internete bağlanma, hesaplama, vs.)

Tipik bir bilgisayarda bulunan parçalar Kasa Monitör Yazıcı Klavye Fare Hoparlör Modem

Bilgisayar kasası İyi hava almalı Genişleme konusu dikkate alınmalı Tower kasa (dikey): yaygın Desktop kasa (yatay): günümüzde pek yaygın değil Notebook

Bilgisayar kasasının içinde bulunan parçalar Güç kaynağı Anakart İşlemci (CPU) Bellek (RAM) Genişleme kartları Genişleme yuvaları Bağlantı noktaları (port) Sabit Disk CD, DVD sürücü Bellek kartı okuyucusu Disket sürücüsü

Güç kaynağı Şebeke elektriğini bilgisayarın kullanabileceği şekle dönüştürür. Bilgisayar kasasının içindeki bütün birimlerin elektriğini sağlar. Kapasitesi Watt ile ölçülür. Günümüz bilgisayarlarında en az 300 Watt olmalıdır. İçindeki Fan elektronik cihazların aşırı ısınmasını engeller ve bu yüzden çalışması oldukça önemlidir.

Kesintisiz güç kaynağı Kesintisiz güç kaynağı (UPS): Elektrik kesintileri ve voltaj değişimlerine karşı bilgisayarınızı ve çalışmalarınız korur

Anakart Bilgisayarın işlemci, bellek, sabit disk, ses kartı, görüntü kartı vs. gibi bütün parçalarını birbirine bağlayan temel karttır.

Bağlantı noktaları (Port) Fare portu (PS/2): Yeşil Klavye portu (PS/2): eflatun, lila Seri port Paralel port Monitör portu Ses portu Modem portu Ethernet portu USB portu Firewire portu

Genişleme kartı ve yuvası Genişleme kartı bilgisayarınıza yeni özellikleri kazandırmak için geliştirilmiş elektronik kartlardır. Ör: Görüntü kartı, ses kartı, Ethernet kartı, çeşitli USB kartları

Genişleme kartı ve yuvası Genişleme kartları bilgisayarınızdaki genişleme yuvalarına takılır. Bilgisayarınızın ana kartı üzerinde farklı tür(ISA, PCI, PCIe, AGP) ve sayıda genişleme yuvaları vardır. Bu yuvalar bilgisayarınıza eklenebilecek özellik sayısını etkilediğinden, bilgisayarınızdaki genişleme yuvası sayısı önemlidir

Bilgisayar alırken veya yükseltirken dikkat edilecek hususlar: Mevcut bilgisayarınızın performansını artırmak için bazı birimlerini yükseltebilirsiniz. Yükseltme işleminde mevcut bellek miktarını artırmak düşük maliyetle önemli bir performans kazancı sağlayabilir. Bilgisayar alırken veya yükseltirken dikkat edilecek hususlar: Kullanım amacı (seyahat, oyun, internet erişimi) Maliyet (Ne kadar paranız var?)

Giriş Çıkış Birimleri

Fare Bilgisayar ekranındaki nesneleri seçmek ve sürüklemek için kullanılır. Ekranda işaretçisi görülür 2 veya 3 tuşlu. Tekerlekli olabilir. Tekerlek uzun dokümanlardaki sayfaları kaydırmada kullanılır. Tek tıklama, çift tıklama, sürükleme işlemleri Bağlantı türleri: PS/2, USB ve kablosuz

Fare türleri Mekanik: Altında fare hareket ettikçe dönen bir top vardır. Bu top aracılığı ile hareketler iletilir. Top zamanla kirlenir ve farenin düzgün çalışması için temizlenmesi gerekir. Optik: Işık kullanarak çalışır. Düz renkli bir yüzeyde kullanılırsa daha iyi performans gösterir.

Klavye Bilgisayara bilgi ve komut girmek için kullanılır Bağlantı türleri: PS/2, USB, kablosuz F ve Q klavyeler

Klavye 103+ düğme vardır Fonksiyon tuşları:Hızlı işlem yapmak için. Ör: F1 yardım tuşudur Esc: İşlem iptali, programdan çıkış Tab: Dokümanda belirli yerlere gitmek için Caps ve Shift: Büyük/Küçük harf dönüşümü için Windows: Başlat menüsünü açmak için Çubuk: Boşluk girmek için

Klavye… Backspace :Soldaki yazıyı siler Insert: üzerine yaz Delete: Soldaki veya seçili yazıyı siler Enter: İşlem başlatmak veya alt satıra geçmek için Ok ve hareket tuşları: İmleci doküman içerisinde hareket ettirmek için Durum ışıkları: bazı seçeneklerin açık yada kapalı olup olmadıklarını gösterir

Yazıcı Bilgisayar ekranındaki yazı ve resimleri kağıda dökmeye yarar Bazı yazıcılarda fotokopi, tarayıcı ve faks özellikleri de bulunabilir

Mürekkep püskürtmeli (Ink Jet) yazıcılar Kartuşlar içerisindeki mürekkebi püskürterek çalışır. Farklı renkler için ayrı kartuş bulunur. İyi kalitede yazı ve resim Renkli çıktı Ucuz fiyat Mürekkep pahalı ve çabuk bitiyor Yavaş ve gürültülü çalışıyor Çabuk arıza verir

Lazer Yazıcılar Lazer tekniği ile çalışır Hızlı ve çok kaliteli baskı Fiyatı pahalı ama baskı maliyeti düşük Siyah-beyaz veya renkli olabilir Mürekkebine toner adı verilir Lazer yazıcı dilleri: PCL ve Postscript

Fotoğraf yazıcıları Fotoğraf basmak için üretilmiş mürekkep püskürtmeli yazıcılardır Bazı fotoğraf yazıcıları bilgisayara bağlanmadan doğrudan fotoğraf makinesi veya bellek kartından fotoğrafları bastırabilir.

Yazıcı seçerken dikkat edilecek hususlar Hız Çözünürlük Renkli, siyah-beyaz Kağıt kapasitesi, ebadı ve türü Bellek Bağlantı türü (Paralel, USB, Ethernet)

Monitör

Monitör Bilgisayarın ürettiği yazı ve resimleri gösterir Monitör türleri: CRT ve LCD CRT: Ucuz, parlak görüntü Ağır, fazla yer kaplar, fazla elektrik tüketir ve fazla radyasyon yayar LCD: Şık, hafif, az yer kaplar, az elektrik tüketir ve daha az radyasyon yayar Yandan bakıldığında ve güneş ışığında görüntü kalitesi düşük

Monitör Büyüklük: Köşegen uzunluğu. Genellikle 15”, 17” ve 19” Çözünürlük: Dikey ve yatay nokta (piksel) sayısı. Genellikle 1024x768 veya 1280x1024 Çözünürlük değiştirilebilir Düşük çözünürlük: Resimler büyük, az miktarda görüntü Yüksek çözünürlük: Resimler küçük, çok miktarda görüntü

Video (grafik) kartı

Video (grafik) kartı Monitörde görünen görüntüleri üreten karttır Ana karta entegre olabilir veya bir genişleme yuvasına takılıyor olabilir Günümüzdeki bilgisayarlarda AGP ve PCIe yuvalarına takılan modelleri vardır. Ana karta bütünleşik olan grafik kartları bilgisayarın belleğini (RAM) kullanır ve sistemi yavaşlatabilir. Ayrık kartların ise kendilerine ait bellekleri vardır. Bu belleğin miktarı grafik kartının performansını önemli ölçüde etkiler Bazı grafik kartları TV kartı özelliği de gösterebilirler.

MODEM (MOdulatorDEModulator) Bilgisayarınızın telefon hattı üzerinden bilgi alıp göndermesine yarar

Modem Modem aracılığıyla, Internet'e bağlanabilirsiniz, faks alıp gönderebilirsiniz, telefon görüşmesi yapabilirsiniz Türleri: dahili ve harici Türleri: Dial-up, ADSL Hızı: bps (saniyede gönderilen bit) ile ölçülür

Ses kartı Bilgisayarın ses üretmesi, işlemesi ve kaydetmesine yarar Ses kartının üzerinde ses giriş ve çıkışları için portlar bulunur Ses kartı ana karta bütünleşik olabileceği gibi, ayrı bir kart ta olabilir

Oyun araçları

Oyun araçları Bilgisayar oyunlarındaki eylem ve hareketleri kontrol etmek için kullanılan cihazlardır. Oyun çubuğu (joystick) Oyun padi (gamepad) Yarış direksiyon ve pedalı (racing wheel)

Tarayıcı (SCANNER)

Tarayıcı Kağıt üzerindeki yazı ve resimleri bilgisayara aktaran cihazdır. OCR yazılımı ile taranan yazılar, bilgisayarda işlenebilen metne dönüştürülür. Tarayıcı çözünürlüğü taranan görüntü kalitesi için önemlidir. Ayrıca renk derinliği ve hız tarayıcılarda dikkat edilmesi gereken özelliklerdendir.

MP3 ÇALAR Sesleri kaydetmek ve dinlemek için kullanılan küçük bir cihazdır MP3, WMA, WAV, vs. çalabilirler Genellikle flash bellek tarzındadır. Sabit disk içerenleri de vardır. Bazı modellerinde radyo ve ses kaydı özellikleri vardır. Ayrıca mp3 çalar flash bellekler gibi veri kaydetmek için de kullanılabilir. Apple iPod günümüzdeki en popüler MP3 çalardır.

Dijital fotoğraf makinesi ve kamera Dijital fotoğraf makineleri ile bilgisayarınıza kolayca aktarıp çeşitli düzenlemeler yapabileceğiniz fotoğraflar çekebilirsiniz. Dijital kameralar ile video çekimleri yapıp bunları bilgisayarınıza aktarabilirsiniz. Çekilen fotoğrafların kalitesi Megapixel ile ölçülür

Bluetooth Cihazlar

Bluetooth cihazlar Bilgisayar ve cihazların kablosuz bir şekilde haberleşmesini sağlar. Bilgiyi iletmek için radyo sinyali kullanır. 10 metre mesafeye kadar etkilidir. Bluetooth özelliği olmayan bilgisayarlara USB girişli bir bluetooth adaptörü takılarak bu özellik kazandırılabilir Örnek cihazlar: fare, klavye, yazıcı, cep telefonu, PDA.

Bellek (RAM: Random Access Memory) Bilgisayarın içindeki bilgilerin geçici olarak kaydedildiği birimdir. Bilgisayar çalışırken bellek içerisindeki bilgiler sürekli olarak değişir. Bilgisayar kapandığında ise bellek içindeki bilgiler silinir.

Bellek (RAM: Random Access Memory) Bilgisayarınızdaki bellek miktarı aynı anda çalışabilecek program sayısını ve bilgisayarınızın hızını etkileyen bir faktördür. Günümüzde bir bilgisayarda makul bir performans için bellek miktarı en az 512 MB ya da 1 GB olmalıdır. Bilgisayarınızdaki RAM miktarı bellek yuvalarına yeni bellekler takılarak artırılabilir. Günümüzde kullanılan farklı RAM bellek türleri: SDRAM, DDR ve DDR2

Diğer Bellek Türleri ROM (Read Only Memory): İçeriği değiştirilemeyen bellektir. Bilgisayarın çalışması için gerekli olan programları içerir. Bilgisayar kapandığında içeriği kaybolmaz. EPROM (Eresable Programmable ROM): ROM’a benzer ama içeriği değiştirilebilir. Tarih ve kullanıcı ayarları gibi bilgileri tutmak için kullanılır.

İşlemci (CPU: Central Processing Unit) Programları çalıştırır, hesaplamalar yapar ve bilgisayar içindeki bilgi akışını kontrol eder. Günümüzdeki işlemciler bir saniyede milyarlarca işlem yapabilmektedir. İşlemci hızı bilgisayarın hızını etkileyen önemli bir faktördür. Hız: GHz (Saniyede milyar işlem)

İşlemci (CPU: Central Processing Unit) PC İşlemci üretici ve modelleri : Intel: Pentium, Celeron, vs. AMD: Sempron, Athlon, vs.

Cache Bellek (Önbellek) Önbellek küçük ama hızlı bir bellek olup, işlemcinin ana belleğe erişim süresini kısaltır. Önbellek içerisinde işlemcinin en son kullandığı bilgileri barındırır ve işlemcinin bu bilgilere hızlı erişimini sağlar. Bir işlemcinin ne kadar önbellek içerdiği onun performansını ve dolayısıyla fiyatını etkiler. Günümüzdeki kişisel bilgisayarlarda genellikle 3 seviyeli önbellek vardır.

Cache Bellek (Önbellek) L1: En hızlı ve en pahalı önbellek. İşlemci üzerinde bulunur. Büyüklüğü genellikle 8KB- 128 KB arasındadır. L2: İşlemci veya anakart üzerinde bulunur. Büyüklüğü genellikle 128KB-1MB civarındadır. L3: Anakart üzerinde bulunur. En yavaş önbellektir. Büyüklüğü genellikle 1MB-2MB arasındadır. Ancak yukarıda verilen önbellek büyüklükleri gelişen teknoloji ile birlikte her geçen gün artmaktadır.

KAYIT BİRİMLERİ

Sabit Disk (Hard Disk) Hard disk bilgisayarın temel bilgi saklama birimidir. Hard diskin içinde veri dosyaları (doküman, resim, ses, vs.) ve program dosyaları (Windows XP, Word, Excel, vs.) bulunur. Hard diskin içindeki bilgiler manyetik olarak kayıtlıdır. Aslında hard diskin içinde birden fazla dönen disk ve bu disk üzerindeki bilgileri okuyup yazacak okuma/yazma kafaları bulunur.

Yeni bir hard disk alma nedenleri Bilgisayarın kayıt kapasitesini artırmak. Verilerin yedeğini tutmak. Eski ve pek sık kullanılmayan dosyaları arşivlemek. Mevcut hard diskin bozulması.

Yeni bir hard disk alırken dikkat edilmesi gereken hususlar… Hız: Hard disk hızında iki parametre önemlidir Dakikadaki dönüş sayısı (rpm): Ne kadar hızlı dönerse o kadar iyi. Günümüzde genellikle 7200 veya 10.000 rpm Ortalama Erişim Süresi: Hard diskin bilgiyi bulma süresi. Milisaniye ile ölçülür. Genellikle 10 ms. altındadır. Ne kadar düşükse o kadar iyi. Cache Bellek: Sabit diskteki bilgilerin hızlı erişim için geçici olarak tutuldukları yer. Ne kadar çoksa o kadar iyi. Günümüzde genellikle 2, 8 yada 16 MB.

Disket Sürücü

Disket sürücü Disket sürücüler diskete bilgi yazar ve okur Disketin içinde üzerine bilgilerin manyetik olarak kaydedildiği plastik bir disk vardır. 3,5” disket sürücüler 1,44 MB veri saklayabilir Bir disket ilk kullanımdan önce biçimlendirilmelidir (formatlanmalıdır) Yazmaya karşı korumalı disketlere yazılamaz sadece bilgiler okunabilir. Disketler küçük dosyaları kaydetmek ve taşımak için kullanılabilir. Ancak kullanımları gittikçe azalmaktadır.

CD-ROM Sürücü

CD-ROM Sürücü CD-ROM sürücüleri CD-ROM’lardan (kısaca CD) bilgi okumaya yarar. Bilgisayarımıza kuracağımız programların çoğu CD üzerinde gelir. Ayrıca CD’lerde müzik, ansiklopedi, sözlük, çeşitli eğitim programları, vs. bulunabilir. CD-ROM sürücüsünün hızı CD’den bilgisayara bilgi aktarma hızını belirler. Aldığınız CD-ROM sürücüsü en az 52x hızlı olmalıdır. Bir CD 700 MB civarında bilgi saklayabilir. CD’nin bilgi kaydedilen yüzünün çizilmelere karşı korunması gerekir.

CD-RW Sürücüsü CD-RW yazılabilir CD’ler üzerine kayıt yapmaya yarayan bir cihazdır. Genellikle CD’lere veri yazmak için bir yazılıma ihtiyaç vardır. (Ör: Nero) CD-RW dahili veya harici olabilir. CD-R: Bir kere yazılabilir CD CD-RW: Bir çok kere yazılıp silinebilir CD CD-RW Sürücü Hızı: 52x32x52 1. Okuma hızı 2. CD-RW’a yazma hızı 3. CD-R’a yazma hızı Combo Sürücü: CD-RW + DVD-ROM özellikli sürücü

DVD-ROM Sürücü DVD-ROM sürücü DVD’lerde yazılı olan bilgileri okuyabilen bir cihazdır. DVD CD’ye benzer ancak çok daha fazla bilgi kaydedebilir. Bir DVD 4,7 GB bilgi içerebilir. DVD ile film izleyebilir, müzik dinleyebilir, ansiklopedi vs. gibi bilgi kaynaklarına ulaşabilirsiniz. DVD sürücü hızı, DVD’den bilgisayara bilgi aktarma hızını belirler. Günümüzdeki DVD sürücüleri genellikle 16x hızlıdır.

DVD+/- RW Sürücü DVD+/- RW Sürücü kaydedilebilir DVD’ler üzerine bilgi kaydetmeye yarayan bir cihazdır. DVD+ ve DVD- farklı firmaların standartlarıdır. DVD+/- RW Sürücü her iki standardı da destekler. DVD+/- RW Sürücü CD ve DVD’lere bilgi kaydedebilir ve bunları okuyabilir.

DVD+/- RW Sürücü… DVD+/- Sürücü Hızları: 16x4x12 1. sayı:DVD+/-R’ye yazma hızı 2. sayı: DVD+/-RW’ya yazma hızı 3. sayı: DVD’den okuma hızı DVD+/-R: Bir kere yazılabilir DVD+/- RW: Defalarca yazılıp silinebilir

Bellek Kartı Okuyucusu

Bellek Kartı Okuyucusu Bellek kartı, müzik, resim ve doküman gibi çeşitli dosyaları kaydetmeye yarayan küçük bir karttır Bellek kartı okuyucuları bu kartlara bilgi kaydeden ve onlardan bilgi okuyan cihazlardır Bellek kartlarını çeşitli cihazlar arasında bilgi transferi için kullanabilirsiniz (cep telefonu, PDA, laptop, vs.)

Flash Bellek

Flash Bellek Flash bellek bilgisayarın USB portuna takılan küçük boyutlu bir depolama birimidir. Flash belleklere bilgiyi kolayca yazıp silebilirsiniz. Bu bilgiler bilgisayara bağlanmadan flash bellekte yıllarca durabilir. Flash bellekler bilgisayarlar arasında veri transferi için kullanılabilir.