GNSS’TE ÖLÇÜ TEKNİKLERİ Yrd. Doç. Dr. Ayhan CEYLAN Yrd. Doç. Dr GNSS’TE ÖLÇÜ TEKNİKLERİ Yrd. Doç.Dr. Ayhan CEYLAN Yrd. Doç.Dr. İsmail ŞANLIOĞLU

Sunu Listesi GNSS ile Konum Belirleme Doğruluk Ölçütleri Tek Nokta Konum Belirleme Diferansiyel GPS (DGPS) Statik (Durağan) Ölçme Statik Hızlı Statik Hareketli (Kinematik) Ölçme Anlık, Gerçek Zamanlı Ölçme (Real Time)

GNSS İLE BAĞIL (Relative) KONUM BELİRLEME

GNSS Ölçmeleri Bütün GNSS ölçü teknikleri diferansiyel teknikleri kullanır. Bu şu demektir; referans olarak kabul kabul edilen koordinatı belli sabit bir noktadan koordinatı bilinmeyen ölçülmek istenen gezici noktaya bir baz doğrusu ölçülür. Bu işlem iki yöntemle gerçekleştirilir. Sonradan veri işleyerek (Post-processing): Bu yöntemde GNSS uydularından elde edilen ham datalar alıcıda kaydedilir ve ofis ortamında yazılım kullanarak işlenir. Gerçek zamanda, anlık veri işleyerek: Bu yöntemde arazide çalışılırken veri toplanır ve aynı anda veri işlenerek yeterli hassasiyette doğru koordinat üretilir.

Statik (Durağan)& Hızlı Statik GNSS Ölçü Yöntemi

Statik (durağan) Ölçü Yöntemi Uzun bazların ölçülmesinde kullanılır. Bu teknik ile bazlar 5mm + 1 ppm hassasiyetinde ölçülebilir. Ölçü süresi; en az 1 saat ve daha fazla. Baz uzunluğuna bağlı, orantılı bir şekilde olarak ölçü süresi artırılır. 20 km’nin üzerindeki bazların ölçülmesinde kullanılır.

Statik (durağan) Ölçü Yöntemi Uygulama alanları: Çok geniş arazilerde jeodezik kontrol ağların ölçümü Ulusal ve Kıtasal ağların ölçümü Tektonik hareketin izlenmesi Güçlü yer hareketlerinin (Deprem, fay hattı volkanizma, heyelan) izlenmesi Yüksek doğruluk gerektiren özel ölçmeler

Statik (durağan) Ölçü Yöntemi

Hızlı Statik Ölçme Yöntemi

Hızlı Statik Ölçme Yöntemi 20 km’nin altındaki kısa bazların ölçülmesinde kullanılır. Bu teknik ile bazlar 5-10 mm + 1 ppm hassasiyetinde ölçülebilir. Uygulama alanları: Kontrol ölçmeleri Kontrol ağının sıklaştırılması Hassas poligon ölçümü, yerel ağların ölçülmesinde kısa bazlar için yüksek doğruluk arzu edildiğinde kullanılmaktadır. Statik ölçmeye karşın avantajları; Kolay, hızlı, etkili, ekonomik, fakat sadece kısa bazların ölçülmesinde kullanılmaktadır.

Hızlı Statik Ölçme Yöntemi

İki Alıcı Kullanarak Hızlı statik Yöntem Rover Rover Rover 5 4 6 Rover Rover 7 Reference Rover 3 Ref 1 8 Rover Rover 1 2 1 Referans and 1 Gezici

İki Alıcı Kullanarak Hızlı statik Yöntem Rover Rover Rover 5 4 6 Rover Rover 7 Reference 3 Ref 1 Ref2 Rover Rover 1 2 Alıcının 2. Referansa taşınması ve 1 Gezici

İki Alıcı Kullanarak Hızlı statik Yöntem Rover Rover Reference Reference Rover 6 7 Reference Rover 5 4 6 7 1 Reference Rover Rover Reference 7 Rover Reference 3 Ref 1 Ref2 2 1 Reference Rover 1 2 1 Referans and 1 Gezici (Kurbağa Atlaması)

Hareketli (Kinematik) Ölçme Yöntemleri

Kinematik (Hareketli) Ölçme Yöntemi Dur-Git Yöntemi (Stop & Go) Sürekli Hareketli (Continous Kinematic) Havada Hareketli (Kinematic on the fly)

Kinematik (Hareketli) Ölçme Yöntemi Bu hareketli ölçme yöntemlerinde aşağıdaki üç teknikten biri kullanılarak taşıyıcı faz başlangıç belirsizliği (ambiguity) çözülür. Koordinat bilinen bir noktada statik başlangıç çevrimi (static initialization) Koordinat bilinmeyen bir yerde statik başlangıç çevrimi Havada hareket halinde başlangıç çevrimi (on the fly initialization)

Dur-Git Ölçme Yöntemi Statik aralıklı kinematik ölçme yöntemidir. Bu teknik ile bazlar 10-20 mm + 1 ppm hassasiyetinde ölçülebilir Dur Modu Ölçüye başlamadan önce ilk iki teknikten birisi ile taşıyıcı faz başlangıç belirsizliğinin çözülmesi gerekir. Gezici Başlangıç Çevrimi Ref. Station

Dur-Git Ölçme Yöntemi 5 Git Modu 3 2 4 3 2 1 Uygulama alanları Taşıyıcı faz başlangıç belirsizliğini çözmek için kafi derecede veri toplanınca kullanıcı alıcısını gezdirmeye başlayabilir. 3 3 2 2 Alıcının ölçü boyunca sürekli en az 4 uyduya kilitlenmesi gerekir. Ziyaret edilen her bir noktada en az 1 epokluk veri yeterlidir. Uyduya kilit kaybı yaşanırsa gezici alıcı yeniden başlangıç çevrimi yapmalıdır. 1 Rover Initialized Gezici Başlangıç Çevrimi Uygulama alanları Açık arazide detay ve mühendislik ölçmelerinde Ref. Station

Sürekli Hareketli Ölçme Yöntemi (Continuous Kinematic) Ölçü hassasiyeti 10-20mm + 1 ppm Dur Modu Gezici alıcı ilk önce başlangıç çevrimi yapmalarıdır. Gidiş Modu Taşıyıcı faz başlangıç belirsizliğini çözmek için kafi derecede veri toplanınca kullanıcı alıcısını gezdirmeye başlayabilir.

Sürekli Hareketli Ölçme Yöntemi (Continuous Kinematic) Gidiş Modu Alıcının ölçü boyunca sürekli en az 4 uyduya kilitlenmesi gerekir. Ziyaret edilen her bir noktada en az 1 epokluk veri yeterlidir. Uyduya kilit kaybı yaşanırsa gezici alıcı yeniden başlangıç çevrimi yapmalıdır. Gezici alıcı belirli bir zaman aralığında veri kaydı yaparak koordinat üretir. 23 : 10 :22 23 : 10 :24 23 : 10 :26 23 : 10 :27 23 : 10 : 28 23 : 10 :30 23 : 10 :12 23 : 10 :14 23 : 10 :16 23 : 10 :18 23 : 10 : 20

Havada Hareketli (Kinematic on the Fly) Ölçme Yöntemi Ölçü hassasiyeti 10-20mm + 1 ppm Gidiş Modu Bu teknik statik başlangıç çevrimine ihtiyaç duymaz Hareket halinde iken gezici alıcı L1 &L2 frekansları her ikisi üzerinden en az 5 uyduya ölçü süresince kilitli kalmalı ki taşıyıcı faz başlangıç belirsizliği çözülsün.

Havada Hareketli (Kinematic on the Fly) Ölçme Yöntemi Uydulardan gelen sinyal bir engelle karşılaşınca kilit kaybı yaşanacaktır. Engel kalkınca gezici alıcı L1 &L2 frekansları her ikisi üzerinden tekrar en az 5 uyduya kilitlenir. Böylelikle uyduları izleme kısa bir süre içinde devam edecektir. 23 : 10 :22 23 : 10 :24 23 : 10 :26 23 : 10 :27 23 : 10 : 28 23 : 10 :30 23 : 10 :12 23 : 10 :14 23 : 10 :16 23 : 10 :18 23 : 10 : 20 23 : 10 :08 23 : 10 : 10

Havada Hareketli (Kinematic on the Fly) Ölçme Yöntemi Bu teknik en az uydu sayısının (5) gerekli olduğu noktalarda konum hesaplanmasına olanak verir. 23 : 10 :55 23 : 10 :54 23 : 10 :53 23 : 10 :52 23 : 10 : 51 23 : 11 :00 23 : 10 :59 23 : 10 :58 23 : 10 :57 23 : 10 : 56 23 : 11 :02 23 : 11 : 01 23 : 10 :22 23 : 10 :24 23 : 10 :26 23 : 10 :27 23 : 10 : 28 23 : 10 :30 23 : 10 :12 23 : 10 :14 23 : 10 :16 23 : 10 :18 23 : 10 : 20

Anlık, Gerçek Zamanlı Hareketli (Real Time Kinematic) Ölçme Yöntemi Gerçek Zamanlı Kod ölçüsü Gerçek Zamanlı Faz Ölçüsü Sonradan veri işleme gerektirmez. Sonuçlar hemen elde edilebilir. Çift frekanslı alıcı ve her iki alıcıda sinyal iletişimini sağlayan radyo modeme ihtiyaç vardır. İki modda çalışır RT-Receiver Format RT-Standard Format

Gerçek Zamanlı Hareketli Ö. Y. B A

Real-Time Survey

Real-Time Survey

Baz Doğruluğu ve Gözlem Süreleri Baz Uzunluğu Uyu Sayısı Gözlem Süresi GDOP Doğruluk 20 - 50 Km 50 - 100 Km > 100 Km 4 6 2 - 3 hr min. 3 hr min. 4 hr 5 mm + 1 ppm Statik yöntemde Baz Uzunluğu Uydu Sayısı Gözlem Süresi GDOP Accuracy 0 - 5 Km 5 - 10 Km 10 - 20 Km 4 5 5 - 10 min 10 - 15 min 10 - 30 min 5 - 10 mm + 1 ppm Hızlı Statik yöntemde

Tavsiye Edilen Kayıt Aralıkları Ölçü tipi Kayıt Aralığı Statik Hızlı Statik Dur Git Kinematik Havada kinematik 10 sec 5 - 10 sec 1 - 5 sec 0.1 sec or more