MANTAR ZEHİRLENMELERİ Hem. Dilber IŞIKLI Acil Gözlem Ünitesi

Mantar Zehirlenmelerinin Önemi

Yurdumuzda ölümle sonuçlanan bitki zehirlenmelerinin başında gelir.

Mantar Zehirlenmelerinin Tanı ve Tedavisi

Mantar yemeğini yedikten sonra ilk belirtiler ortaya çıkıncaya kadar geçen süreye kuluçka süresi veya latent faz denir. Mantar zehirlenmeleri kuluçka süresinin uzunluğuna göre ikiye ayrılır.

Kuluçka süresi kısa olanlar: Mantarı yedikten sonra en geç 2-3 saat içinde zehirlenme belirtileri ortaya çıkar. Genellikle tehlikeli değildir. Mide yıkanması ve semptomatik tedaviyle kısa sürede iyileşir.

Bu grupta görülen zehirlenmeler şunlardır: Coprinus Zehirlenmesi,Muskarin Zehirlenmesi,Pantherina Zehirlenmesi ve Psilosibin Zehirlenmesi

Kuluçka süresi uzun zehirlenmeler: Zehirlenme belirtileri mantarı yedikten 6-24 saat sonra ,bazen daha da geç bir sürede ortaya çıkar. Karaciğer ve böbrekler üzerinde etkili olduğu için tehlikelidir ve tedavisi zordur., Gyromitra Zehirlenmesi ve Pholloides Zehirlenmesi bu grupta yer alır.

Coprinus Zehirlenmesi Alkollü içkiyle yenilirse bu tip zehirlenme görülür.(mantarı yemeden 2 gün önce ve yedikten sonra 5 gün içinde alkol alınmasıyla zehirlenme belirtileri görülür). Kuluçka süresi en fazla 30’ dır .

Önce sıcaklık hissi, ardından yüzde, boyunda,ensede ve göğüste kızarıklıklar Ağızda metalik tat! Extremitelerde karıncalanma, dispne Tedaviye gerek kalmadan 2-4 saat içinde kendiliğinden geçer

Ancak 5 gün süre ile hiç alkollü içki içilmemesi gerekir!

Gastrointestinal Zehirlenmeler Mantar yendikten 15’ ile 2 saat sonra ,mide bulantısı ,kusma,ishal,karın ağrısı sindirim sistemi bozukluğuna yol açarlar. Tedavi semptomatiktir. 1-2 gün içinde iyileşme sağlanır.

Muskarin Zehirlenmesi Bazı Inocybe türleri ,bazı Clitocybe türleri ve Mycena türleri içerdikleri Muskarin nedeniyle zehirlenmeye yol açarlar. Belirtilerin başlama süresi birkaç dakika ile iki saat arasında değişir. Aşırı terleme,tükürük salgısının artması ve göz yaşarması muskarinden kaynaklanan belirtilerdir. Kusma, ishal, bradikardi de görülür.

Hafif zehirlenmelerde ,tedavi uygulamaya gerek kalmadan,belirtiler 2 saat sonra hafiflemeye başlar. Ağır zehirlenmelerde belirtiler ortadan kalkıncaya kadar ,belirli aralıklarla I.V /I.M Atropin yapılır.

Pantherina Zehirlenmesi

Amanita muscaria/DELİ MANTAR/ZEHİRLİ

Amanita muscaria/DELİ MANTAR/ZEHİRLİ

Amanita pantherina/KÖY GÖÇÜREN/ZEHİRLİ

Amanita pantherina/KÖY GÖÇÜREN/ZEHİRLİ

Amanita muscaria ve A.pantherina yedikten en erken 30’ ve en geç 3 saat sonra alkol zehirlenmesine benzeyen belirtiler görülür. Bilinç bulanıklığı,konuşma güçlüğü,kas krampları,görme ve işitme bozukluğu,yorgunluk başlıca belirtilerdir.

Bu belirtiler 10-15 saat sonra derin bir uyku ile son bulur. Hasta uyandığında zehirlendiğini hatırlamaz. Zehirlenmeye içerdikleri ibotenik ve müsimol neden olur.

Pantherina zehirlenmesinde yapılacak ilk tedavi hastayı kusturarak ve mide lavajı yaparak zehiri mideden uzaklaştırmaktır. Daha sonraki tedavi ise semptomatiktir. Ancak Atropin yapılmaz!

Psilosibin Zehirlenmesi Aslında buna pek zehirlenme demek doğru değildir.Bu gün A.B.D’deki gençler tarafından keyif verici olarak kullanılmaktadır.

GYROMİTRA ZEHİRLENMESİ Mantar çiğ yenilirse zehirlenmeye neden olur. 6-12 bazen 25 saat sonra M.S. S’ ye yönelik belirtilerle ortaya çıkar.(Bacaklarda kramplar ,baş ağrısı ,konvülsiyon ve konfüzyonlar) Ölümle sonuçlanabilir!

Hasta en geç 6 saat içinde hastaneye başvurulmalı Emetik ,mide lavajı ,lavman ile G.İ.S boşaltılır. Daha sonra Eucarbon,MgSO4 ve B6 vit. verilir.

Orellanus Zehirlenmesi Kuluçka süresi 36 saat-17 gün arasında değişir. Yenilen mantar miktarına bağlı olarak zehirlenme ve kuluçka süresi . 1-3 hafta içinde böbrek yetmezliğine yol açar. Hemodiyaliz ve böbrek nakli yapılması gerekir.

Phalloides Zehirlenmesi Ölümle sonuçlanan mantar zehirlenmelerinin %90’nını oluşturur.

Amanita Phalloides/KÖY GÖÇÜREN/ÇOK ZEHİRLİ (perdeli

Amanita Phalloides/KÖY GÖÇÜREN/ÇOK ZEHİRLİ (perdeli)

Amanita verna/İLKBAHAR MANTARI/ZEHİRLİ (perdeli)

Kuluçka süresi 6-24 saattir GİS belirtiler görülür. B.Kimyasında K.C enzimleri Tedavi edilmezse 5-6 gün içinde ölümle sonuçlanır.

Sıvı elektrolit dengesi sağlanmalı, Mantar yendikten 48 saat içinde hemodiyaliz yapılmalı, Zehrin %90 ‘nı idrarla atılır ,% 10 ise K.C tarafından tutulur ve safra yoluyla tekrar mide barsak kanalına döner. Lavman ve aktif kömür verilerek zehir uzaklaştırılır.

Yüksek doz penisilin ve silibin(devedikeni) ilaçları kullanılır. Ülkemizde henüz kullanılmayan Legalon-SIL adı altında üretilen antidotu vardır.