Asrın değer yargılarının doğruluktan ve kurtuluş yolundan sapmış HÜRRİYET KASİDESİ Görüp ahkâm-ı asrı münharif sıdk u selâmetten Çekildik izzet ü ikbâl ile bâb-ı hükümetten Asrın değer yargılarının doğruluktan ve kurtuluş yolundan sapmış olduğunu görüp onurumuzla ve kendi isteğimizle hükümet kapısından çekildik. 1

Kendini insan bilenler halka hizmet etmekten usanmaz. Mürüvvetli olan, HÜRRİYET KASİDESİ Usanmaz kendini insan bilenler halka hizmetten Mürüvvet-mend olan mazluma el çekmez i'ânetten Kendini insan bilenler halka hizmet etmekten usanmaz. Mürüvvetli olan, yardım etmekten kaçınmaz. 2

Millet aşağı düştüyse şanına bir eksiklik gelir sanma; HÜRRİYET KASİDESİ Hakîr olduysa millet sânına noksan gelir sanma Yere düşmekle cevher sakıt olmaz kadr ü kıymetten Millet aşağı düştüyse şanına bir eksiklik gelir sanma; yere düşmekle cevher itibardan ve değerden düşmez. 3

eziyet ve sıkıntıdan toprak olursa ne gam! HÜRRİYET KASİDESİ Vücûdun kim hamîr-i mâyesi hâk-i vatandandır Ne gam râh-ı vatanda hâk olursa cevr ü mihnetten Maya hamuru vatan toprağından bu vücut, vatan yolunda eziyet ve sıkıntıdan toprak olursa ne gam! 4

HÜRRİYET KASİDESİ Muini zâlimin dünyâda erbâb-ı denâettir Köpektir zevk alan sayyâd-ı bî-insâfa hizmetten Dünyada zalimin yardımcısı, aşağılık kimselerdir. İnsafsız avcıya hizmetten zevk alan, köpektir. 5

HÜRRİYET KASİDESİ Hemen bir feyz-i bakî terk eder bir zevk-i fânîye Hayâtın kadrini âlî bilenler hüsn-i şöhretten Hayatın değerini iyi şöhretten yüksek tutanlar, Ebedî bir feyzi geçici bir zevk için terk ederler. 6

insanın menfaati nedir bilmem! HÜRRİYET KASİDESİ Nedendir halkta tûl-i hayâta bunca rağbetler Nedir inşâna bilmem menfaat hıfz-ı emânetten Halk arasında ömür uzunluğuna bunca düşkünlük nedendir? Emaneti korumaktan (canı sahibine teslim etmeyi geciktirmekten) insanın menfaati nedir bilmem! 7

Cihanda kendini her fertten alçak gören kişi HÜRRİYET KASİDESİ Cihanda kendini her ferdden alçak görür ol kim Utanmaz kendi nefsinden de âr eyler melâmetten Cihanda kendini her fertten alçak gören kişi ayıplanmaktan utanır fakat kendi nefsinden utanmaz. 8

HÜRRİYET KASİDESİ Zafer hükümleri Durur ahkâm-ı nusret ittihâd-ı kalb-i millette Çıkar âsâr-ı rahmet ihtilâf-ı re'y-i ümmetten Zafer hükümleri milletin gönül birliğinde durur. Ümmetin (gerçeği bulma yolundaki) fikir ayrılığından (çarpışmasından) rahmet eserleri çıkar. 10

Zincire vurulmuş aslana HÜRRİYET KASİDESİ Değildir şîr-i der-zencîre töhmet acz-i akdâmı Felekte baht utansın bî-nasîb erbâb-ı himmetten Zincire vurulmuş aslana ayaklarının güçsüzlüğü suç değildir; bu dünyada nasipsiz himmet sahiplerinden talih utansın. 13

Işık yüksekliğin doruğundan uzaksa çaresizliktendir; HÜRRİYET KASİDESİ Ziya dür ise evc-i rif atinden ıztırârîdir Hicâb etsin tabîat yerde kalmış kabiliyetten Işık yüksekliğin doruğundan uzaksa çaresizliktendir; tabiat yerde sürünen kabiliyetten utansın. 14

Biz, mayası baştan ayağa haysiyet kanıyla yoğrulmuş olan HÜRRİYET KASİDESİ Biz ol nesl-i kerîm-i dûde-i Osmâniyânız kim Muhammerdir ser-â-pâ mâyemiz hûn-ı hamiyyetten Biz, mayası baştan ayağa haysiyet kanıyla yoğrulmuş olan o Osmanlılar boyunun ulu soyundanız. 15

Biz, bir küçük aşiretten cihana hükmeden bir devlet çıkaran HÜRRİYET KASİDESİ Biz ol âlî-himem erbâb-ı cidd ü içtihadız kim Cihângîrâne bir devlet çıkardık bir aşiretten Biz, bir küçük aşiretten cihana hükmeden bir devlet çıkaran o yüce hamiyetli,çalışkan ve güçlü kişileriz. 16

HÜRRİYET KASİDESİ Biz ol ulvî-nihâdânız ki meydân-ı hamiyyette Bize hâk-i mezar ehven gelir hâk-i mezelletten Biz o yüce yaratılışlı insanlarız ki hamiyet meydanında Bize mezar toprağı, alçaklık (itibarsızlık) toprağından daha iyi gelir. 17

korkulu ateş olsa ne dert! HÜRRİYET KASİDESİ Ne gam pür-âteş-i hevl olsa da gavgâ-yı hürriyyet Kaçar mı merd olan bir can için meydân-ı gayretten Hürriyet kavgası korkulu ateş olsa ne dert! Yiğit olan, bir can için meydanından kaçar mı? 18

Celladın can yakan kemendi acımasız bir ejder bile olsa yine bin kere HÜRRİYET KASİDESİ Kemend-i cân-güdâzı ejder-i kahrolsa cellâdın Müreccahtır yine bin kerre zencîr-i esaretten Celladın can yakan kemendi acımasız bir ejder bile olsa yine bin kere esaret zincirinden daha iyidir. 19

HÜRRİYET KASİDESİ Felek her türlü esbâb-ı cefâsın toplasın gelsin Dönersem kahbeyim millet yolunda bir azîmetten Felek her türlü eziyet araçlarını toplasın gelsin, millet yolunda hizmetten dönersem kahpeyim. 20

acı ve sıkıntılar anılsın; HÜRRİYET KASİDESİ Anılsın mesleğimde çektiğim cevr ü meşakkatler Ki ednâ zevki âlâdır vezâretten sadâretten Bu yolda çektiğim acı ve sıkıntılar anılsın; Bunun en basit zevki vezirlikten, sadrazamlıktan daha yücedir (iyidir). 21

insanoğlundan idraki kaldır! HÜRRİYET KASİDESİ Ne mümkün zulm ile bî-dâd ile imhâ-yı hürriyyet Çalış idrâki kaldır muktedirsen âdemiyyetten Zulüm ile, işkence ile hürriyeti yok etmek ne mümkün! Gücün yetiyorsa insanoğlundan idraki kaldır! 25

Ey hürriyetin güzel yüzü, HÜRRİYET KASİDESİ Ne efsunkâr imişsin âh ey dîdâr-ı hürriyyet Esîr-i aşkın olduk gerçi kurtulduk esaretten Ey hürriyetin güzel yüzü, sen ne büyüleyici imişsin. Esaretten kurtulduk derken senin aşkının esiri olduk (sana esir olduk). 27

Ey yaralı kükreyen aslan, HÜRRİYET KASİDESİ Kilâb-ı zulme kaldı gezdiğin nâzende sahralar Uyan ey yâreli şîr-i jiyân bu hâb-ı gafletten Ey yaralı kükreyen aslan, senin gezdiğin güzel sahralar zulmün köpeklerine kaldı, artık gaflet uykusundan uyan! 31