Türkçe Öğretmenliği 2. Sınıf (Gündüz) ZARF (BELİRTEÇ) Hazırlayan: Ersoy GEDİK Eğitim Fakültesi Türkçe Öğretmenliği 2. Sınıf (Gündüz)

Zarf: Fiilleri, fiilimsileri, sıfatları ya da kendi türünden sözcükleri anlamca etkileyen sözcüklerdir. zarf (belirteç)

Zaman zarfı hariç, zarflar çekim eki almazlar. Alırlarsa adlaşırlar. zarf (belirteç)

Zarfların Fiilleri Nitelemesi; Hızlı yürüyorsun. zarf (belirteç)

Zarfların Fiilimsileri Nitelemesi; Hızlı yürürken düştü. (Yürürken zarf-fiildir. Yani fiilimsidir.) zarf (belirteç)

Zarfların Sıfatların Derecesini Bildirmesi; En güzel araba. (Burada “en” kelimesi “güzel” sıfatının derecesini bildirdiği için zarf olur.) En güzel, daha güzel, pek güzel, çok güzel, gayet güzel zarf (belirteç)

Zarfların Yine Zarfların Derecesini Bildirmesi; Çok hızlı yürüyorsun. En hızlı, daha hızlı, pek hızlı, çok hızlı, gayet hızlı zarf (belirteç)

Derece bildiren zarflara “derecelendirme zarfı” da denmektedir. Görüldüğü gibi zarflar, fiilleri ve fiilimsileri niteleyebilir; sıfat ve zarfların derecesini bildirebilir. Derece bildiren zarflara “derecelendirme zarfı” da denmektedir. zarf (belirteç)

ZARF ÇEŞİTLERİ Durum (Hal) Zarfı Zaman Zarfı Yer-Yön Zarfı Azlık-Çokluk (Miktar) Zarfı Soru Zarfı zarf (belirteç)

ZARF ÇEŞİTLERİ 1) Durum (Hal) Zarfı: Fiillerin, fiilimsilerin durumunu, niteliğini bildiren zarflardır. “Nasıl?” sorusuna cevap verirler. zarf (belirteç)

Ağır ağır çıkacaksın bu merdivenlerden. (Nasıl çıkacaksın?) Bebek mışıl mışıl uyuyor. (Nasıl uyuyor?) Malzemelerini düzenli kullanır. (Nasıl kullanır?) zarf (belirteç)

Anlayabilmem için yavaş konuş. (Nasıl konuş?) Ucuz gördüklerini aldı. (Nasıl gördüklerini?) Öfkeyle kalkan, zararla oturur. (Nasıl kalkan?, Nasıl oturur?) zarf (belirteç)

Not: Zarfın, etkilediği kelimeden hemen önce gelmesi şart değildir. Güzelce yerine oturdu. (Araya “yerine” kelimesi girmiş.) zarf (belirteç)

Not: Bazı durum zarfları “niçin?” sorusunun cevabı olabilir. Coşkusundan, yere göğe sığmıyordu. zarf (belirteç)

Belki o da bir gün beni anlar. Onu mutlaka görmeliyim. Not: Olasılık, kesinlik veya dilek bildiren kelimeler durum zarfı olarak ele alınabilir. Belki o da bir gün beni anlar. Onu mutlaka görmeliyim. zarf (belirteç)

Fiilin ya da fiilimsinin gerçekleştiği zamanı bildiren zarflardır. 2) Zaman Zarfı: Fiilin ya da fiilimsinin gerçekleştiği zamanı bildiren zarflardır. “Ne zaman?, Ne zamandan beri?, Ne zamana kadar?” Sorularına cevap verirler. zarf (belirteç)

Artık ÖSS'ye daha ciddi hazırlanacağım. Hemen yanıma gel. Artık ÖSS'ye daha ciddi hazırlanacağım. Yarın, hepimiz için daha iyi olacak. İşleri nedeniyle eve geç döndü. zarf (belirteç)

Biz eskiden, su içerdik testiden. Daha yanıma uğramadı. Yanlış düşündüğümü sonra anladım. zarf (belirteç)

Yaz mevsimi kurak geçeceğe benziyor. Not: Zaman bildiren sözcük, eylemi etkilemeden kullanılırsa, “isim” olur. Yaz mevsimi kurak geçeceğe benziyor. Gecenin karanlığı bizleri korkutuyordu. zarf (belirteç)

Sabah-tan yola çıkacağız. Akşam-a, gideceğimiz yere varırız. Not: Zaman zarfları diğer zarflardan farklı olarak hal eki alabilirler. Sabah-tan yola çıkacağız. Akşam-a, gideceğimiz yere varırız. zarf (belirteç)

3) Yer-Yön Zarfı: Eylemin genellikle yönünü belirten zarflardır. “Nereye?” sorusuna cevap veren “ileri, geri, içeri, dışarı, aşağı, yukarı, öte, beri” sözcükleri yer-yön zarfı kabul edilir. Bu tür zarfların hal eki almaması gerekir. Alırlarsa adlaşırlar. Bazen de sıfat olarak karşımıza çıkabilirler. zarf (belirteç)

Örnekler Misafirler yukarı çıktı. (Yer-yön zarfı) Masayı geri çekelim. İleri git de, biz de oturalım. zarf (belirteç)

Aşağısı beni korkutuyor. (isim) İçeriye alalım. (isim) Aşağı yoldan gidelim. (sıfat) Geri vitese alıp, gaza bastı. (sıfat) zarf (belirteç)

Not: “Sağa-sola” kelimeleri yer-yön bildiriyor gibi görünse de, ek aldıkları için yer-yön zarfı sayılmazlar. zarf (belirteç)

4) Azlık-Çokluk (Miktar) Zarfı: Miktar veya derecelendirme bildiren zarflardır. “Ne kadar?” sorusuna cevap verirler. zarf (belirteç)

Verileni az görmeni kabul edemem. Biraz gelebilir misin? Bu sınava çok çalıştık. Verileni az görmeni kabul edemem. Biraz gelebilir misin? Daha güzel insanlarla beraberim. (Derecelendirme yapmış.) En yavaş yürüyen oydu. (Derecelendirme yapmış.) zarf (belirteç)

Daha yaşlısını görmedim. (Derecelendirme yapmış.) Pek sevimli bir çocuk olmuş. (Derecelendirme yapmış.) Gayet samimi bir ortam oluştu. (Derecelendirme yapmış.) Oldukça kolay bir sınavdı. (Derecelendirme yapmış.) zarf (belirteç)

Az zamanda çok mesafe aldı. (Sıfat) Azı, bizim yaptıklarımızı fark etti. (Zamir) zarf (belirteç)

5) Soru Zarfı: Zarfları bulmak için kullandığımız “Nasıl?, Ne zaman?, Ne kadar?, Nere(ye)?, Niçin?, Niye?” gibi soru kelimeleri fiili ya da fiilimsiyi etkilediğinde soru zarfı olur. zarf (belirteç)

Bugünlere nasıl geldiniz? Son kitabı ne zaman çıkmıştı? Bunları bana niçin yapıyorsun? Maça girebilmek için ne kadar beklediniz? Bu saate kadar neden uyumadınız? zarf (belirteç)

“Ne” sözcüğü “niçin” anlamında kullanılırsa soru zarfı olur. Ne bakıyorsun yüzüme? “Neden” sözcüğü “neyden” anlamında kullanılırsa, soru zamiri olur. Bu çorbayı neden yapmışlar? (Cevap mercimekten ise: Soru zamiri Cevap acıktıkları için ise: Soru zarfı olur.) zarf (belirteç)