DERSİMİZ TÜRKÇE İbrahim AKÇA Çamkent Ortaokulu

Fiillerin Anlam Özellikleri Kâinatta iki temel öge vardır. Birincisi her türlü canlı, cansız nesne ve kavramı karşılayan isimler. İkincisi ise bu isimlerin meydana getirdiği iş, oluş ve hareketler yani fiillerdir.

Fiiller İsimler O Halde Fiil Nedir? İş, oluş, hareket bildiren sözcüklerdir. Fiillerin en temel özelliği harekettir.

Elindeki bardağı kırdı. 1- iş (Kılış) Fiilleri Bir nesneyi olumlu ya da olumsuz etkileyen, insanlar tarafından genellikle bilinçli olarak gerçekleştirilen fiillerdir. Bu fiiller “kimi, neyi” sorularına cevap verir. İsmail ateşi yaktı. Elindeki bardağı kırdı. Oku-, at-, yaz-, tara-, ütüle-, yıka-, ara-, sula-, ver-, bekle- …

Çocuk camı kırdı. Yapılan iş İşi yapan (özne) Etkilenen (nesne) Özne ve Nesne Nedir? Özne, işi yapandır. Nesne de öznenin yaptığı işten etkilenen varlık ya da kişidir. Çocuk camı kırdı. Yapılan iş İşi yapan (özne) Etkilenen (nesne)

Dolaptaki elmalar çürümüş. Bir anda ortalık karardı. 2- Oluş Fiilleri Eylemin gerçekleşmesinde öznenin etkisi yoktur. Eylem kendiliğinden oluşur. Bu eylemlerin gerçekleşmeleri özneden başka bir varlığı gerektirmez; bu eylemler, öznenin niteliğindeki değişimi ifade eder. Dolaptaki elmalar çürümüş. Bir anda ortalık karardı. Kızar-, morar-, sarar-, beyazlaş-, güzelleş-, bayatla-, paslan-, yaşlan- …

İş fiili Oluş fiili DİKKAT! Ahmet kapıyı açtı. Tomurcuk çiçek açtı. Bazı fiiller kullanıldıkları cümleye göre iş ya da oluş fiili şeklinde karşımıza çıkar. Ahmet kapıyı açtı. Tomurcuk çiçek açtı. İş fiili Oluş fiili

3- Durum Fiilleri Fazla hareketi olmayan, belli bir süre devam eden ve nesneyi etkilemeyen fiillerdir. Çocuk şuracıkta uyudu. İki saattir burada oturuyorum. Dur-, sevin-, uzan-, yat-, ağla-, gül-, koş-, yüz- …

Fiillerin Anlam Özellikleri İş Fiilleri Oluş Durum Eylemin gerçekleşmesinde öznenin etkisi vardır. Eylemin gerçekleşmesinde öznenin etkisi yoktur. Öznenin bir durumunu anlatır. Öznenin niteliğindeki değişimi ifade eder. Eylemin gerçekleşmesi özneden başka bir varlığı gerektirir. Eylem kendiliğinden oluşur.

UYGULAMALAR Fiiller (Eylemler) İş Fiili Oluş Durum Uyumak Paslanmak Yazmak Ağlamak Kokuşmak Kırmak

Soru A- Sizi çok seviyoruz. B- Bir de şu soruyu çözsene. Aşağıdaki cümlelerin yüklemi olan fiillerden hangisi “oluş” bildirmektedir? A- Sizi çok seviyoruz. B- Bir de şu soruyu çözsene. C- Çocuklar ne güzel de oynuyorlar. D- Sen ne kadar da büyümüşsün, ufaklık!

Soru Parayı veren ü çalar. özne nesne İş fiili Yüklemde bildirilen işi yapan varlığa …………, yapılan işten etkilenen varlığa da ………… denir. özne nesne Parayı veren ü çalar. İş fiili

Soru Aç oynamaz. Durum Fiili

Soru A- Gel, git, büyü B- Yıka, uza, dur C- Sarar, kalk, gez Aşağıdaki eylemlerden hangisi sırasıyla “İş, oluş, durum” eylemidir? A- Gel, git, büyü B- Yıka, uza, dur C- Sarar, kalk, gez D- Anla, otur, çürü