ANTİSEPTİK VE DEZENFEKTANLAR

Slides:



Advertisements
Benzer bir sunumlar
ENFEKSİYON KONTROL KOMİTESİ
Advertisements

Prof.Dr.Salih Çanakçıoğlu Dr.Hasan Mercan
Mineral Biyokimyası Gürbüz POLAT.
Yüzey Aktif Maddeler.
HASTANE ENFEKSİYONLARI VE DEZENFEKSİYON
DOMUZ GRİBİ NEDİR Domuz gribi, A (H1N1) tipi virüsten kaynaklanan, insanlarda hastalığa yol açan viral bir hastalıktır. Hastalık ilk kez Meksika ve ABD’de.
STERİLİZASYON DEZENFEKSİYON
6. KONU: KARBONİL BİLEŞİKLERİ
ANTİBİYOTİK KOMBİNASYONLARI
I.BÖLÜM TEMİZLİK MADDELERİ.
· Elementler tek cins atomu içeren maddelerdir.
Asitler, Bazlar ve Tuzların yapısı ve Temel özellikleri
Bölüm-1 Temizlik Malzemeleri.
Bileşikler Ve Formülleri
Acil Sağlık Hizmetleri Şube Müdürlüğü
Proteinler.
STERİLİZASYON, DEZENFEKSİYON
9.Sınıf Meslek Esasları ve Tekniği
Gastrointestinal Dekontaminasyon
YAVAŞLATICILAR İNHİBİTÖRLER
Prof.Dr. Ertuğrul H.Aydemir
SU KİMYASI ve SUYUN SERTLİĞİ
BESİNLER İNORGANİK ORGANİK.
KÜLTÜR ALMA YÖNTEMLERİ
9.SINIF KİMYA BÖLÜM-5 HAYATIMIZDA KİMYA.
PANSUMANLAR Pansuman; * yarayı dış etkenlerden koruyan,
Hayatımızda Kimya Temizlik Maddeleri.
YEDİNCİ HAFTA Deterjanlar, asitler ve temizleme tozları. 1.
KANIN BİLEŞİMİ VE İŞLEVLERİ
Dr. Orhan Üreyen 1. Cerrahi Kliniği 13/11/2006
ANTİDOTLAR Akut zehirlenmelere neden olan kimyasal etkenlerin ancak bazılarına karşı spesifik antidot vardır. 4 ana grupta sınıflandırılabilirler 1) kimyasal.
Sabun Deterjan Çamaşır Sodası Çamaşır Suyu
LİPİDLERİN YAPISAL VE İŞLEVSEL ÖZELLİKLERİ II
ONDÖRDÜNCÜ HAFTA Havai fişekler, zımpara kağıdı 1.
ÇÖZELTİLER VE ÇÖZÜNÜRLÜK
ÖĞR. GÖR. ÖZLEM KARATANA ACİL BAKIM II
ASİTLER VE BAZLAR.
KEMOTERAPÖTİKLER.
DEZENFEKTANLAR.
DETERJAN NEDİR Petro-Kimya ürünlerinden elde edilen, temizleme ve arıtma gibi işlemlerde kullanılan, toz, sıvı ya da krem şeklinde olabilen kimyasal maddelere.
TEMİZLİK KİMYASALLARININ VERDİĞİ ZARARLAR
Kirli eller Hastane içinde yüksek virülans ve çoklu dirençli mikroorganizmaların hastalar arasında yayılmasında neden % sağlık personelinin kirli.
STERİLİZASYON DERSİ 7. HAFTA DERS NOTLARI YRD. DOÇ.DR. Kadri KULUALP
STERİLİZASYON DERSİ 8. HAFTA DERS NOTLARI
KİŞİSEL BAKIM (HİJYEN)
HASTANE ÇALIŞANLARINDA EL HİJYENİ
Nermin Akdeniz Elif Göçeri
DEZENFEKSİYON 1-Fiziksel Yöntemler A-Sıcak Su İle Kaynar su ile derecede tutma Pastörizasyon B-Ultraviyole Işınları ile 2-Kimyasal Yöntemler Organik.
HASTANE ENFEKSİYONLARI
Bulaşıcı Hastalıklar Daire Başkanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu T.C. Sağlık Bakanlığı LEGIONELLA BAKTERİSİNE YÖNELİK UYGULANAN DEKONTAMİNASYON YÖNTEMLERİ.
ASEPSİ, ANTİSEPSİ, dezenfeksİyon
İçme Suyunda Dezenfeksiyon Muhammed HAS y
ewa
Temizlik Malzemeleri. Temizlik Malzemeleri(1) Bedenimiz, kullandığımız araç-gereçler ve yaşadığımız mekanlar zamanla kirlenir. Kir, suda çözünmeyen, yağ.
Temizlik Malzemeleri (1) Bedenimiz, kullandığımız araç-gereçler ve yaşadığımız mekanlar zamanla kirlenir. Kir, suda çözünmeyen, yağ ve benzeri maddelerin.
Kök Kanallarının Dezenfeksiyonu
CANLILARIN TEMEL BİLEŞENLERİ
Kök Kanallarının Dezenfeksiyonu
TEMİZLİK MADDELERİ. Pek çok temizlik ürünü çeşidi vardır.Sabun ise eskiden beri temizlikte kullanılmaktadır. Günümüzde ise ; sabun, kireç giderici, yağ.
Kozmetikler
LABORATUVAR GÜVENLİĞİ ve STERİLİZASYON
DEKONTAMİNASYON DEZENFEKSİYON VE STERİLİZASYON
Asitler, Bazlar ve Tuzların yapısı ve Temel özellikleri
DEZENFEKSİYON VE STERİLİZASYON
KİŞİSEL BAKIM (HİJYEN) Aydın KEMENT Okul Rehber Öğretmeni.
HAZIRLAYAN ENFEKSİYON KONTROL KOMİTESİ HEMŞİRESİ ZEYNEP KARA.
Sunum transkripti:

ANTİSEPTİK VE DEZENFEKTANLAR Yrd. Doç. Dr. R. Nalan TİFTİK Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Farmakoloji AD.

Amaç: Dönem III öğrencilerinin antiseptik, dezenfektan ve ektoparazitlere karşı kullanılan ilaçların kullanım alanlarını sayabilmesini sağlamak. Hedefler: 1. Antiseptik ve dezenfektanın tanımını yapacak genel özelliklerini sayacak. 2. Her bir antiseptik ve dezenfektanın kullanım alanlarını sayacak. 3. Ektoparazitlere karşı kullanılan ilaçların kullanım alanlarını sayacak.

Antiseptik Canlılar üzerinde (cilde ve dışarı açılan boşlukların mukozasına) dıştan uygulanmak suretiyle kullanılan antimikrobik ilaçlardır. Dezenfektan Cansız cisimler (cerrahi malzeme, hastanın çevresi, kullandığı eşyalar) veya vücuttan atılan boşaltılar ve salgılar üzerine uygulanmak suretiyle kullanılan antimikrobik ilaçlardır. Jermisid Bu iki ilaç türüne bakterisid olsun veya olmasın tek sözcükle jermisid denir.

ANTİSEPTİK VE DEZENFEKTANLARIN GENEL ÖZELLİKLERİ 1- Genellikle bakterisid özellik gösterirler. Bakteriyostatik olanlar: Katyonik deterjanlar Civa bileşikleri Asidler 2- Genel kural olarak antimikrobik spektrumları geniştir. Dar spektrumlu olanlar: Heksaklorofen Kloraminler

3- Konakçı hücre ve doku üzerindeki toksisisteleri oldukça yüksektir çoğu sistemik olarak uygulanmaz. po alınırsa ciddi entoksikasyonlar oluşur. 4- Çoğunda sporisid ve virusid etki olmadığı ve bazı diğer nedenlerden dolayı tam bir sterlizasyon sağlamazlar. Bir çok antiseptik HİV’i öldürebildiği halde HBV’u etkilemez. 5- Sistemik kemoterapötiklerle karşılaştırılırsa; selektiflikleri düşüktür ve etkileri çabuk başlar.

Antiseptik ilaçların başlıca kullanılış yerleri Cilt infeksiyonlarının tedavisi. Yara, kesik ve sıyrıklarda enfeksiyonun önlenmesi ve tedavisi. Cerrahi girişim alanında cildin mikroplardan temizlenmesi. Vücut dışına açılan mukozalı boşluklarda gelişen enfeksiyonların proflaksisi ve tedavisi. Cerrahiden önce el temizliğinde (scrub).

Etki mekanizmaları Çoğunun etki mekanizması proteinlerin denatüre edilmesi ve/veya DNA bazlarının bozulması esasına dayanır (fenoller, iyot, alkoller, aldehitler, metal bileşikler) Bir kısmı katyonik deterjanlar gibi sitoplazma membranının permeabilitesini bozarak sitoplazma içindeki enzim, koenzim, iyonlar ve ara metabolitleri hücre dışına kaçmasına neden olurlar. Bazıları jerm hücresi içindeki yapısal ve fonksiyonel molekülleri oksitleyerek onların kimyasal yapılarını bozarlar. Bazılarının etki mekanizmaları aydınlatılamamıştır.

ANTİSEPTİK VE DEZENFEKTANLAR Halojenler Alkoller Aldehitler Fenolik bileşikler Oksidleyiciler Katyonik deterjanlar Metal bileşikleri Diğerleri

1-HALOJENLER İyot En etkili ve en sık kullanılan etkisi en çabuk başlayan antiseptik ilaçtır. Cilt üzerine uygulanan; % 7’lik solüsyonu bakterilerin % 90’ını 15 saniyede % 1 lik solüsyonu ise % 90’ını 90 saniyede öldürür. tentürdiyotun bileşimi; 2 gr iyot + 2.5 gr NaI + % 50 etanol, 100ml ye tamamlayacak kadar. NaI iyodun çözünürlüğünü artırmak ve çökmesini azaltmak amacıyla katılmıştır tek başına antimikrobik özelliği yoktur.

Tentürdiyot 1 litreye 3-4 damla ile su dezenfeksiyonunda kullanılabilir. Cerrahi kliniklerde Tentürdiyotun yerini giderek iyodoforlar (povidon-iyot gibi) almıştır (povidon-iyot= polivinil prolidon). Tentürdiyot alkollü bir solüsyon olduğundan; *** Sıyrık ve yara varsa şiddetli ağrıya neden olur. *** Kostik etki yapabileceğinden mukozalarla temas ettirilmemelidir. Lugol solüsyonu = % 5 iyot + % 10 KI içerir antiseptik olarak kullanılabilir ama Türkiye de yaygın değildir.

İyodun alkoldeki % 1’lik solüsyonu sık aralarla cilde uygulandığında eksfoliasyon yapar ve yüzeysel mantar enfeksiyonların tedavisinde kullanılır. Duyarlı kişilerde uygulandığı cilt alanında dermatite neden olabilir bu etki alkolle silinerek önlenebilir. İçilirse akut zehirlenmeye neden olabilir. Belirtiler iyodun sindirim sisteminde ve glottiste yaptığı kostik etkiye bağlıdır. Aspirasyon pnömonisi de olabilir. Antidot olarak nişastanın sudaki karışımı ve 10-20 gr sodyum tiyosülfat içirilir. İyotlu ilaçların cilde uygulanması tiroit fonksiyon testlerini bozabilir.

İyodoforlar İyodun suda çözünen büyük moleküllü maddelere veya katyonik deterjanlara revesibl olarak bağlanması suretiyle oluşturulurlar. Cilt üzerine uygulandıklarında iyot salıvermek suretiyle etkilerini oluştururlar. En sık kullanılan povidon-iyot’ tur. Povidon iyodun %’10 luk solüsyonu = % 1’lik serbest iyot solüsyonuna eşit etkinlik gösterir. İyodoforların jermisid etkinliği daha zayıf olmasına rağmen yaraya uygulandığında daha az tahriş ve yanma yapmaları nedeniyle tercih edilirler.

Povidon iyot % 10 luk solüsyon halinde: Ameliyattan önce el temizliği Cilt antiseptiği Küçük yara ve sıyrıkların tedavisi Yanık tedavisi (merhem şeklinde) Üriner kateter ve periton diyalizi araçlarının dezenfeksiyonu Vajinitlerin tedavisi (vajinal jel akşam özel aplikatörle uygulanır sabah vajnal lavaj şekli ile yıkanır) Diş çekilmeden önce gingiva oluğuna sürülebilir.

Klor ve hipoklorik asit Klor gazı, suların dezenfeksiyonu için kullanılır Aktif klor; 0.5-1 ppm’de duyarlı mikroorganizmaları öldürür. 5 ppm (parts per million) de sporisid etkinlik yapar. Hipoklorik asitin stabilitesi çok düşük olduğundan tıpta sodyum tuzu (sodyum hipoklorit, NaClO) şeklinde kullanılır. Bu bileşikte fazla stabil değildir, solüsyon taze olarak hazırlanmalıdır. Nekrotik dokuyu ve kan pıhtısını eritir (kanamanın durmasını geciktirir). Cilt üzerine irritan etkisi vardır, allerjik reaksiyonlara neden olabilir.

Tıbbi dezenfektan amaçlı sodyum hipokloritler Javel suyu (%12) Labbaraque (%2) Dakin solüsyonu (%1.5) Modifiye dakin solüsyonu (% 0.5) Bu 4 solüsyon binde 1.5-2 oranında klor içerecek şekilde dilüe edilerek yara bakımında kullanılır. Klorlanmış kireç (chlorinated lim) % 30 dan az olmayan oranda aktif klor içerecek şekilde standardize edilmiş sönmüş kireçtir (kireç kaymağı). İçerdiği kalsiyum hipokloritten dolayı atıkların ve hastanedeki eşyaların dezenfeksiyonu için ve deodorant amaçlı kullanılır

Kloroforlar Klorlanmış organik maddelerdir suda çözündüklerinde elementel klor salıverirler. Su dezenfeksiyonunda kullanılırlar. Kloraminler (kloramin T gibi) Halazon: 1-2 tableti (4-8mg) 1 litre suyu 1/2-1h’te sterlize eder Oksiklorozen: genel dezenfektan amaçlı kullanıldığı gibi Na tuzunun % 0.4 lük solüsyonu yara bakımında antiseptik olarak da kullanılır Klorlu ilaçlar besin endüstrisinde şişelerin ve diğer kapların temizlenmesi ve dezenfeksiyonunda da kullanılır.

2.ALKOLLER Alifatik alkoller proteinleri denatüre etmeleri ve bakteri sitoplazma membranının permeabilitesini bozmaları nedeniyle jermisid etkinlik gösterirler. Etil alkol İzopropil alkol jermisid olarak kullanılırlar Cilt üzerine uygulanırsa 2 dakika içinde bakteri sayısını %90 oranında azaltır. - Antibakteriyel etkileri güçlü olmasına rağmen, cilt üzerinden çabuk buharlaştığından orta derecede bakterisid etki gösterirler. Bakteri sporlarını etkilemezler.

Etil alkol İzopropil alkol % 70’ lik solüsyonu antiseptik olarak kullanılır. Daha yüksek konsantrasyonlarda bakteri yüzey proteinleri çabuk bir şekilde çöker ve alkol içeriye giremez. Etil alkol sıyrılmış cilt yüzeylerinde kabuk ve koagülum oluşmasına neden olur. Bu tabakanın altındaki bakteriler alkolün etkisinden kurtulabilir. İntakt ciltte kuruluk, zedelenmiş yüzeyde ise irritasyon yapar. İzopropil alkol Antiseptik olarak %70 lik solüsyonu kullanılır. Daha yüksek konsantrasyonları da aynı derecede etkilidir. Vazodilatör etkisi nedeniyle yara kanamasını artırabilir.

3-ALDEHİTLER Proteinlerin -NH2 gruplarını ve DNA bazlarını alkillemek suretiyle yapı ve fonksiyonlarını bozarlar. Yüksek konsantrasyonlarda proteinleri çöktürürler. Alkoller gibi histolojide dokuları tespit etme amacıyla kullanılır. Antiseptik olarak pek tercih edilmezler, dezenfektan olarak sık kullanılırlar.

Formaldehit Güçlü ve geniş spektrumlu fakat etkisi yavaş gelişen bir jermisiddir. % 2-8 solüsyonu cerrahi malzeme sterlizasyonunda, % 3’lük solüsyonu el ayak tabanı hiperhidroz tedavisinde, % 2’lik solüsyonu kist hidatik skolekslerini öldürmek amacıyla kist içine enjeksiyonda, ** Astmalılarda formaldehit krizi tetikleyebilir. İşyerlerinde 3 ppm altında olmalı. Buharına maruz kalan kişilerde Ig E aracılı klasik nazal allerji oluşabilir.

Formol: Piyasadaki % 34-38’ lik solüsyonudur. Formaldehitin katı halde çökmesini engellemek için metil alkol katılmıştır. Glutaraldehid: Formaldehit gibi geniş spektrumludur. 10 dakika içinde bakterisid etki 30-40 dakikada virusid etki 10 saat içinde sporisid etki Dezenfektan olarak %2 lik solüsyonu kullanılır Formaldehid salıverenler Noksitolin (oksimetilentioüre) ve Tadrolin dezenfektandırlar. Metenamin ise po kullanılan bir idrar yolu antiseptiğidir.

4-FENOLİK BİLEŞİKLER Fenol İlk bulunan antiseptiklerdendir, bugün pek kullanılmaz. Spektrumları geniş değildir. Yakın zamana kadar en fazla kullanılanı hekzaklorofen olmuştur. Normal ciltte dahi irritan etki ve nekroz dahi yapabilir. Yeterli miktarda absorbe edildiğinde SSS, kalp ve solunum sisteminde toksik etkilere neden olabilir. Türkiye dahil birçok ülkede kullanımdan kaldırılmıştır.

Krezoller: Metilli fenol türevidir.Krezolün sabunlaştırılmış bezir yağı ve diğer bitkisel yağlar içindeki %50 oranındaki karışımına lizol denir ve dezenfektan olarak sık kullanılır. Tıbbi katranlar: Maden kömürü ve çeşitli ağaçların odunlarının distilasyonu ile elde edilirler. İçerdikleri fenolik bileşiklerden (gayakol, krezol) dolayı dermatolojide cilt antiseptiği olarak kullanılabilirler. Psöriyaziste Atopik egzemanın tedavisinde kullanılır. Bunlardan en fazla kullanılanı çam katranı (bitkisel katran) ve ardıç katranıdır.

5. OKSİDLEYİCİ MADDELER Aktif elementel oksijen salarak jermisid etki gösterirler. Hidrojen peroksit (H202) % 3’lük solüsyon halinde kullanılır (oksijenli su adı verilir) Zedelenmiş cilt üzerine uygulandığında zedelenmiş hücrelerden çıkan katalaz, H202 yi parçalar ve köpürür. Bu süreçte salıverilen oksijen tarafından kısa süreli zayıf bir jermisid etki oluşur ve yaradan ölü doku parçalarının uzaklaştırmasını sağlar. Vincent anjininde ağız boğaz antiseptiği olarak, Trikomonas enfeksiyonlarında vajina antiseptiği olarak, Ağıza gargarası olarak kullanılır (Sık uygulanması dilde papilla hipertrofisine neden olabilir).

Potasyum permanganat 1:10 000 lik solüsyon şeklinde, Dermatofitozların lokal tedavisi için kullanılabilir. 1:5 000 den daha konsantre solüsyonlar doku üzerine irritan etki yapar. Solüsyonlarının taze hazırlanması gerekir. Temas ettiği yerlerde mor kahverengi renk bırakır. Mangandioksit astrenjan etki gösterir bu nedenle potasyum permanganat solüsyonu sızıntılı cilt lezyonlarının tedavisi için kullanılır. Venomları parçalayabildiğinden yılan ve akrep zehirlenmelerine karşı da kullanılabilir.

Sodyum perborat ve potasyum klorat: ağız antiseptiği olarak kullanılabilir. Benzoyl peroksit: % 5-10 luk jel yada losyon şeklinde akne vulgaris olgularının tedavisinde kullanılır keratolitik etkisi de vardır. Parasetik asit: % 15’lik sulu solüsyon halinde hazırlanır. H202 + asetik asit içerir. Bakterisid, sporisid, fungisid, virusid ve algisid (yosun önleyici) etki gösterir.

6. KATYONİK DETERJANLAR Deterjanlar yüzeyde aktif maddelerdir. Besin ve süt endüstrisinde kapların temizlenmesi ve dezenfeksiyonunda da kullanılır. Bakteriyostatik etki ve yeterli konsantrasyonlarda bakterisid etki oluştururlar. Esas etki mekanizmaları sitoplazma membranı permeabilitesini artırmalarına bağlıdır. Gram (+) lere daha etkilidirler.

Katyonik deterjanların başlıcaları Benzalkonyum klörür: (zefiran ve benzerleri) % 0.1 lik solüsyonu cerrahi malzeme dezenfeksiyonunda. % 0.01-0.1 lik solüsyonu cilt ve mukoza üzerine antiseptik olarak uygulanır. % 0.001-0.01 lik solüsyon sert lenslerin dezenfeksiyonu için batırma solüsyonu olarak kullanılır. 1:40 000-1:20 000 konsantrasyondaki solüsyonu mesane, vajina ve diğer vücut boşluklarının ve konjiktiva kesesinin irrigasyonunda kullanılır Ciltte bakteri sayısını azaltarak terin bozulmasını engellediği için deodorant müstahzarların yapısına da girer

Klorheksidin Hem gram (+) hem de gram (-) bakterileri öldürür. Ağız yıkama suyu olarak kullanıldığında etkisi 7 saat sürer. Köpük gideren özel bir sulu taşıyıcıdaki % 4 lük solüsyonu yara ve cilt antisepsisi, el antisepsisi için hastanelerde sık kullanılır. Ayrıca eli sabunla yıkadıktan sonra durulamak için % 70 lik izopropilalkol içinde % 0.5 lik solüsyonu yapılmıştır Mesane ve vajina irrigasyonu, yanık yaralarının tedavisi ve periton diyalizi yapılanlarda oluşan peritonitin tedavisinde kullanılabilir.

Setilpiridinyum klörür % 0.05 veya 0.1 lik solüsyon şeklinde cilt solüsyonu, veya ağız yıkama suyu yada pastil şeklinde kullanılır. Ağıza uygulandığında dişlerde plak oluşmasını azaltır. Diş ve gingivalara yapılan müdahalelerde ağız florasının bakteriyemiye neden olmasını önler. Aleksidin Diş hekimliğinde oral antiseptik olarak. Dişlerde bakteri plaklarını yok etmek amacıyla kullanılır. Setrimid Seyreltilmiş solüsyon halinde cilt ve yara bakımında, şampuan şeklinde seboreik kepeğin engellenmesinde kullanılır.

7. METAL BİLEŞİKLERİ Cıva, gümüş, çinko bileşikleri jermisid etki gösterdiklerinden antiseptik olarak kullanılırlar. Cıva bileşikleri Organik cıva bileşikleri tercih edilir bunlar: - Merbromin - Timerosal sodyum Cilt üzerine uygulandığında tentürdiyot gibi yanma yapmaz.Bunlar ülkemizde amerikan tentürdiyotu olarak isimlendirilmişlerdir. Klorlu ve iyotlu antiseptiklere göre etkileri çok zayıftır. Ciltte allerji yapabilirler.

Gümüş bileşikleri Bakterisid etki gösterirler. Suda fazla çözünen ve fazla iyonize olan gümüş bileşikleri astrenjan etki gösterirler. Metalik gümüş ve benzeri maddelerin bu jermisid etkilerine özel olarak “oligodinamik” etki denir. Gümüş nitrat Yenidoğanda gonokokların neden olduğu oftalmia neonatorumu önlemek için göze %1’lik gümüş nitrat solüsyonu damlatılır. % 0.5’lik solüsyonu geniş yanıkların tedavisinde kullanılır. Geniş yüzey alanlı yanıkların tedavisinde hipokloremi ve hiponatremi oluşabilir.

Gümüş sülfadiazin Yanık tedavisinde kullanılır. İçerdiği gümüşü yavaş yavaş salıverdiği için astrenjan etki yapmaz. Belirgin ve hızlı Cl ve Na kaybı yapmaz. Gümüş nitratın aksine leke yapmaz 2. ve 3. derece geniş yanık olgularında yara sepsisini önlemek ve yarayı tedavi etmek için lokal olarak kullanılır. Yanık sepsisinden sıklıkla sorumlu olan P. Aeriginosa ve S. Aureusa karşı etkilidir. Diğer gram pozitif ve negatif bakterilere ve maya mantarlarına karşı da öldürücüdür.

Gümüşün proteinlerle kompleks şeklindeki bileşikleri Gümüş vitellinat Gümüş proteinat Kolloid gümüş Yukarıdaki süspansiyonlar göz, burun, boğaz ve diğer vücut boşluklarında antiseptik amaçlı kullanılırlar.

Çinko tuzları Çinko sülfat Zayıf bakterisid ve fungisid etki gösterir. %0.1-1’lik solüsyonu göz, ve %4-5 lik solüsyonu cilt antiseptiği olarak kullanılır. Nedbeleşmeyi çabuklaştırdığı söylenmektedir. Çinko oksit Suda erimez, pudra pomat veya macun şeklinde cilt antiseptiği olarak kullanılır. % 98 çinko oksit + az demir = kalamin losyon cilt antiseptiği olarak kullanılır.

Antiseptik olarak kullanılan organik asitler 8. DİĞER ANTİSEPTİKLER Antiseptik olarak kullanılan organik asitler Borik asit: Ciltten özellikle yaradan nisbeten kolay absorbe olur. Fazlaca absorbe edilirse nörotoksik ve nefrotoksik olabilir. Bebeklerde kullanılmamalı. Kozmetikler içinde % 3 den, pudrada % 5’den fazlasına izin verilmez Salisilik asit: Keratolitik etkisi de vardır. Benzoik asit Asetik asit Yukarıdaki asitlerin etkinlikleri nisbeten düşük olduğu için günümüzde antiseptik olarak pek kullanılmazlar.

Antiseptik etkili boya maddeleri Akridin boyaları: Rivanol ve aminakrin hidroklörür. Rivanol sarı renklidir. solüsyon ve merhem şeklinde cilt antiseptiği olarak kullanılır. Güçlü bakterisid etkilidirler. Aminakrin hidroklörür bakterisid+trikomonasid etkilidir. Kükürt Sodyum tiyosülfat: elementel kükürt salıverir zayıf antiseptik etki gösterir. Fungisid ve uyuza karşı etkilidir. Solüsyon halinde kullanılır. Kükürt: pudra sabun pomat halinde kullanılır. İhtamol: bitümlü şist minerallerinin (organik ve mineral yapıyı beraberce içeren) distilatının sülfonlanıp amonyak ile nötralize edilmesi ile elde edilir. Zayıf antiseptik etkilidir.

Buhar fazı (“vapor phase”) dezenfektanları Etilen oksit Propilen oksit β-propiolakton Gaz veya buhar halinde uygulanırlar güçlü bakterisid, mikobakterisid, sporisid, fungisid ve virusid etkileri vardır. Ozon: aminoasitlerin DNA ve RNA yapısını bozarak bakterisid, virüsid ve sporisid etkinlik gösterir.

EKTOPARAZİTLERE KARŞI KULLANILAN İLAÇLAR

Ektoparazitler, insan yada hayvanların cildi üzerinde veya içinde yaşayan ve besinini yerleştiği konaktan sağlayan organizmalardır. Yerleştikleri cilt bölgesinde dermatite neden olmaları yanında bir çok bakteriyel, spiroketal, viral, riketsiyal, helmintik ve protozoal hastalıklarda taşıyıcı rolü oynarlar. Hayvanlarda ve insanlarda yerleşen bir çok ektoparazit türünden ikisi insanlarda ciddi rahatsızlıklara yol açar. Sarcoptes scabiei→ uyuza (scabies), Pediculus →bitlenmeye (pediculosis) neden olur.

Uyuza karşı kullanılan ilaçlara skabisid veya akarisid denir.

Pediculus Humanus Capitis Pediculus humanus corporis Baş biti Pediculus humanus corporis Vücut biti Phthirus pubis Kasık biti bitlenmeye karşı kullanılan ilaçlara ise pedikülisid denir.

Uyuz insan cildi içine tünel açarak yerleşir ve orada üremeye başlar Uyuz insan cildi içine tünel açarak yerleşir ve orada üremeye başlar. Uyuz hastalığı dünyanın bir çok yerinde görülür, savaşlar ve göçler epidemilere neden olur. Bit infeksiyonları da dünyanın bir çok yerinde görülebilir ve uyuzda olduğu gibi bazı etkenler epidemilere neden olur. Her iki hastalık da yakın temasla geçer. Hasta ile birlikte yakınlarının da tedavisi gereklidir. İlaç tedavisi yanında hasta ve yakınlarının çamaşırları ile kullandığı tarak ve benzer eşyalarının da dezenfeksiyonu gerekir.

SKABİSİD VE PEDİKÜLİSİD İLAÇLAR LİNDAN: Uzun yıllar uyuz ve bit tedavisinde ilk tercih olarak kullanılmıştır. Daha az toksik ilaçların çıkmasıyla terkedilmiştir. PİRETRİNLER: Parazitte nörotoksik etki yapar. Yumurtalara etkilidir. Preparatlar başa veya pubise lokal uygulanır. 10 dk sonra yıkanır, 1 hafta sonra bir uygulama daha yapılır. Gebelerde ve süt veren kadınlarda kullanılabilir.

PERMETRİN: Skabisid ve pedikülisid olarak kullanılan ilaçlar arasında en etkili tedaviye olanak vermektedir. Pedikülisid olarak %1’lik losyon veya şampuan, - Bit tedavisinde permetrin şampuan veya losyonu infekte bölgeye 10 dk süreyle temasta bırakılır, daha sonra yıkanır. Skabisid olarak %5’lik krem veya losyon halinde kullanılır. - Uyuzda krem tüm vücuda sürülür, 8-12 saat sonra yıkanır. Yıkamadan sonra kalan ilacın etkisi 10 gün kadar devam eder, bu nedenle ilacın 1 kez kullanılması yeterlidir. SUMİTRİN ve DELTAMETRİN: Permetrin gibi sentetik olarak yapılan pretroidlerdir. Sumitrinin etki gücü permetrinden daha fazladır. Baş ve pubis bitine karşı kullanılır.

MALATİYON: Pedikülisid etkisi lindan ve permetrinden fazladır, ayrıca bit yumurtalarını da öldürür. Yumurtalara karşı diğer ilaçlar arasında en etkili olanıdır, ancak kötü kokulu olması ve ilaç uygulama süresinin uzun sürmesi diğer ilaçlara göre kullanımını kısıtlar. Krotamiton, benzil benzoat, kükürt ve ivermektin bu amaçla kullanılan diğer ilaçlardır. Wilkinson pomadı: Ardıç katranı ve kükürt içerir. Toksisitesinin az olması nedeniyle bebek, çocuk ve gebelerde tercih edilir.