Yeryüzünde Yaşam Konu: Dört Mevsim Kazanım:3 Haritalardan ve görsel materyallerden yayarlanarak Türkiye’de görülen iklim tiplerinin dağılışında Coğrafi Konumun ve Yeryüzü şekillerinin etkisini açıklar Süre:40 dakika Amaç: Ülkemizin farklı yerlerindeki farklı iklim türlerinin görülmesinin nedenlerini değerlendirmek

Hava durumu ve iklim. Aşağıda bir günlük hava durumu verilmiştir. Hava durumunda hangi olaylarla ilgili bilgi verilir?

Hava durumu: Bir yerde kısa bir süre İçinde etkili olan hava olaylarıdır. İnceleyen bilim Meteorolojidir.

İklim Bir bölgede uzun süre etkili olan karakteristik hava koşullarıdır. Hava olaylarının uzun yıllar (35-50 yıl) ortalamasıdır. İklimi inceleyen bilim Klimatolojidir.

İklimi Etkileyen Başlıca Unsurlar Enlem Rüzgarlar Yükselti ThemeGallery is a Design Digital Content & Contents mall developed by Guild Design Inc. Denizellik ThemeGallery is a Design Digital Content & Contents mall developed by Guild Design Inc. Bakı

Enlem

Buna enlem etkisi denir. Dünya’nın şekli sıcaklığı nasıl etkiler? Enlem etkisi nedir Dünya’nın şeklinden dolayı, kutuplara gidildikçe güneş ışınlarının düşme açısı küçülür, atmosferde aldıkları yol uzar. Bu nedenle kutuplara gidildikçe sıcaklık azalır. Buna enlem etkisi denir. Yeryüzünde sıcaklık dağılışını etkileyen en önemli etmen enlemdir. Kutuplara gidildikçe sıcaklık düzenli bir biçimde azalır mı? Buna iki örnek veriniz.

Güney kıyılarımız ekvatora daha yakın olduğu için daha sıcaktır

Yukarıda Dünya’da yıllık ortalama sıcaklık dağılışı gösterilmiştir. En yüksek ve en düşük sıcaklıklar nerelerde görülmektedir? Asya’da en düşük sıcaklıklar nerelerde yaşanmaktadır?

Bu durum aşağıdakilerden hangisinin bir sonucudur? Örnek Soru : Normal koşullarda yeryüzünde sıcaklık, Ekvator’dan kutuplara doğru giderek azalır. Bu durum aşağıdakilerden hangisinin bir sonucudur? A) Yerin şeklinin B) Yerin hareketlerinin C) Hava hareketlerinin D) Deniz etkisinin Yanıt : A

Rüzgarlar

Rüzgarlar sıcaklığı etkiler mi? Soğuk Sıcak Ekvator Sıcak Soğuk Ekvatordan kutuplara doğru esen rüzgarlar sıcaklığı arttırır Kutuplardan Ekvatora doğru esen rüzgarlar sıcaklığı düşürür

I. Bölge II. Bölge III. Bölge A) Düşürür Yükseltir Düşürür Cevap : B Örnek Soru : Rüzgârlar, geldikleri yönlere göre hava sıcaklığını düşürücü ya da yükseltici bir etki yapar. Buna göre yukarıdaki şekilde ok yönünde estiği görülen rüzgârlar numaralı bölgelerin hava sıcaklığını hangi yönde etkiler? I. Bölge II. Bölge III. Bölge A) Düşürür Yükseltir Düşürür B) Yükseltir Düşürür Yükseltir C) Yükseltir Yükseltir Düşürür D) Düşürür Yükseltir Yükseltir

Yer şekilleri

Yüksek yerler neden soğuktur? Yükseklerde atmosfer yoğunluğu az olduğu Için, yüksek yerler çabuk ısınır, çabuk soğur. 0 m 20 °C 400 m 800 m 1200 m 1600 m 2000 m 18 °C 16 °C 14 °C 12 °C 10 °C UNUTMA! Türkiye’deki dağların batıdan doğuya doğru yükseltisi artar

Yükselti artarsa sıcaklık düşer Deniz seviyesinde sıcaklık daha yüksektir

B) Yerin hareketlerine C) Güneş enerjisindeki dalgalanmalara Örnek Soru : Aynı boylam üzerinde bulunan noktalarda aynı saatte ölçülen sıcaklıkların Ekvator’dan kutuplara doğru düzenli bir biçimde azalması gerekir. Gerçekte böyle bir düzenliliğin gözlenememesi aşağıdakilerden hangisine bağlanabilir? A) Yükselti B) Yerin hareketlerine C) Güneş enerjisindeki dalgalanmalara D) Dünya’nın şekline Yanıt : A

Denizellik

Ortalama 15-20 cm’ye kadar işler. Kara ve denizler aynı oranda mı ısınır? Karalar çabuk ısınır, çabuk soğur. Denizler geç ısınır, geç soğur. En yüksek ve en düşük sıcaklıklar karalarda yaşanır. Denizden esen rüzgarlar, kışın ılıtıcı, yazın serinletici etkide bulunur. Ortalama 200 m derine işler. Ortalama 15-20 cm’ye kadar işler. Yaz Serin Kış Ilık

Antalya’daki ve Isparta’daki en sıcak ve en soğuk dereceler nedir? Antalya niçin Isparta’dan daha sıcaktır?

Bakı

Eğim ve bakı sıcaklığı nasıl etkiler? Kuzey yarım kürede ağaçların yosun tutan tarafı hangi yönü gösterir? Neden? Türkiye’de kiralamak ya da satın almak istenilen evlerin güneye bakması istenir. Neden? Kuzey yarım küredeki dağların güneyi, Güney yarım küredeki dağların kuzeyi bakı durumundadır. Bakı durumu nedir? Bakı Bakı durumunda olan yamaçlar, diğer yamaçlara göre daha çok ısınır.

Yukarıdaki haritadaki sıcaklık değeri hangi döneme ait olabilir? En yüksek ve en düşük sıcaklıklar hangi yarım kürelerde yaşanmaktadır? Ekvatordan kutuplara gidildikçe sıcaklık düzenli bir biçimde azalmakta mıdır? Neden?

Haziran Hangi merkezlerde sıcaklık farkı fazladır? Neden? Sıcaklık, kutuplara gidildikçe düzenli bir biçimde azalmakta mıdır? Neden? Kuzey kıyılarla güney kıyıların sıcaklıklarını karşılaştırınız. Hangisi daha yüksektir? Neden? Aynı enlemde bulunan İzmir ile Malatya’yı karşılaştırınız. Hangisi daha sıcak? Neden? Ankara ile Erzurum’u karşılaştırınız. Hangisinde sıcaklık daha düşük? Neden?

KENDİMİZİ DEĞERLENDİRELİM Yeryüzünde sıcaklık dağılışının en önemli nedeni nedir? 2. Kutuplara gidildikçe sıcaklık düzenli olarak azalır mı? Neden? 3. Kuzey ve Güney yarım kürelerde bakı durumunda olan yamaçlar hangileridir? 4. Günün en sıcak ve en soğuk zamanları hangileridir? Neden? 5. Kuzey yarım kürede kuzeyden ve güneyden esen rüzgarlar sıcaklığı nasıl etkiler?