”YENİLİKÇİLİK VE BENİMSEME KATEGORİLERİ” VII NEBİ KILIÇARSLAN

GİRİŞ Sosyal sistem içindeki bireyler yenilikleri aynı zamanda kabul etmezler.Genellikle farklı zaman aşamalarında yenilikleri kabul ederler.Bu nedenle yenilikçilik, bireylerin kabul sırasını dikkate alarak bir kategori başlığı olabilir.Fakat bu da kendi içinde çok fazla sıkıntı çıkarabilir. Her bireyin yeniliği benimseme süreci farklı olacağı için birbirine yakın zaman dilimlerinden bir kategorilendirme yapmak daha doğru gibi gözükmektedir.

BENİMSEYEN KATEGORİLERİNİ YENİLİKÇİLİK TEMELİNDE SINIFLANDIRMAK

BENİMSEMENİN S EĞİMLİ EĞRİSİ VE NORMALİTE Yayılım sürecinin zaman boyutu benimseme kategorilerini sınıflandırmaya ve benimsemenin eğrisini çizmemize yardımcı olur.Yeniliklerin yayılma süreci zaman&frekans tablosunda çan eğimi gösterir.Tüm benimseyenler işaretlendiğinde ise s eğimli bir şekil alır.Tablo.7.1.

Genelleme 7.1:Benimseyen dağılımı çan eğrisi şeklini takip eder ve zaman içinde normale yaklaşır. S eğimli eğri sadece başarılı yayılım çalışmalarında gözlenebilir.Her yıl yüzlerce yenilik ortaya çıkmasına rağmen bunların sadece birkaçı başarılı olmaktadır.Pek çoğu reddedilmekte ve kabul edilmemektedir. Dolayısıyla bunlardan standart bir eğri göstermesi de beklenmemelidir.

ÖRGÜTSEL YENİLİKÇİLİĞİN ÖLÇÜLMESİ Örgütlerin yeniliği kabul sürecinin standartlaşmış s eğimli eğri üzerine oturtulduğu zaman aynı şekli aldığı görülmüştür Örgütler de bireyler gibi yeniliklerin yayılması sürecinde yeni düşüncelere karşı direnç gösterirler.

KİM BENİMSER? Yayılım çalışmalarında gerçekten yenilikle ilgili kararın kim tarafından alındığı sorgulamasında bazı örneklerde çok ilginç sonuçlar ortaya çıktı.Örneğin Nijerya da tarımla ilgili bir yenilik çalışmasında tahmin edilenin aksine erkek egemen bir toplum olmasına rağmen yenilik kararlarının kadınlar tarafından alındığı görüldü.

BENİMSEYEN KATEGORİLEŞTİRMESİ Daha önce belirtildiği gibi yeniliklerin yayılması çalışmalarında standart kategoriler ve ortak terminoloji olmadığı için çalışmaların ilk dönemlerinde, yorumlama aşamasında gerçekten sıkıntılılar yaşanmıştı.

Benimseyen kategorileştirmesi yapacakların mutlaka dikkate almaları gereken başlıklar şunlardır: 1-benimseyen kategorilerinin sayıları, 2-her kategoriye girecek sistem üyelerinin oranı, 3-istatistiksel veya başka şekilde benimseyen kategorilerini betimleyecek metot.

Benimseyen kategorileştirme de temel ölçü yenilikçiliktir Benimseyen kategorileştirme de temel ölçü yenilikçiliktir.Yenilikçilik ,birey veya sistemin bir parçası olarak yeniliği benimseyen ünitelerin sosyal sistem içindeki diğerlerinden önce yenilikleri benimsemeleridir.Yenilikçilik göreceli bir boyuttur, burada sistem içindeki bireyler daha az veya daha çok yenilikçi olarak tanımlanabilir.

1-Öncüler %2.5 2-erken benimseyenler %13.5 3-erken çoğunluk %34 4-geç çoğunluk %34 5-tembeller, %16

İDEAL TİPLER OLARAK BENİMSEME KATEGORİLERİ

ÖNCÜLER;ATILGAN Öncü olmanın da bir takım ön şartları vardır. Başarılı olamayan bir yeniliğin kaybettireceği ekonomik kayıpları karşılayabilecek bir mali kaynağa sahip olmaları gerekir.Karışık teknik yenilikleri anlayabilecek ve uygulayabilecek yetenekte de olmalılar.Uygulamaya geçtikleri anda yeniliklerin belirsizlikleri ile baş edebilecek durumda olmalılar.Aynı zamanda kaçınılmaz olarak başarısızlıkla bitecek yeniliklerde de yenilgiyi bilerek kabul etmek durumundadır.

ERKEN BENİMSEYENLER:İTİBAR Erken benimseyenler öncülere göre içinde bulundukları yerel sosyal sistemin daha bütünleşmiş parçalarıdır.Bu benimseme kategorisi diğer hiçbir yerde görülemeyecek kadar kanaat önderliği yapmaktadır.Potansiyel benimseyiciler erken benimseyenlere bilgi ve tavsiye için başvururlar.

ERKEN ÇOĞUNLUK;TEMKİNLİ Erken benimseyenler ve geç benimseyenler arasında göreceli olarak stratejik öneme sahip bir konumdadırlar ve yaklaşık toplamın üçte birini oluştururlar.Yeniliği tamamen benimsemeden önce çok temkinli davranırlar.Yeniliği benimseme kararı süreçleri öncülere ve erken benimseyenlere göre uzundur.Nadiren öncülük yapsalar da çoğunlukla yeniliği benimseme konusunda gönülsüzdürler.

GEÇ ÇOĞUNLUK:KUŞKUCULAR Geç çoğunluk benimsemeden önce yeniliğin mutlaka sistem normlarına uygun olduğunun ispatlanması gerekir.Akran ve yakın çevrenin benimseme sürecinde mutlaka baskısına ihtiyaçları vardır.Kısıtlı imkanları nedeniyle yeniliğin benimsenmesinden önce mutlaka bütün risk taşıyan faktörlerin ortadan kaldırılmış olması gerekir.

TEMBELLER:TUTUCULAR Tembeller sosyal sistem içinde yeniliği en son benimseyen kategoridir. Neredeyse hiç kanaat önderliği yoktur.Yaşadıkları sosyal sistemin bir bakıma en kenar ucundadırlar. Bunlar için geçerli tek referans noktası, geçmiştir.

BENİMSEME KATEGORİLERİNİN ÖZELLİKLERİ

Yenilikçilik değişkenleri ile ilgili yüksek hacme ulaşan araştırma bilgileri toplanmıştır.İşte burada bu araştırmaları birkaç başlık altında genelleştiriyoruz. 1-sosyoekonomik durum 2-kişilik değerleri 3-iletişim davranışları

SOSYOEKONOMİK ÖZELLİKLER. Genelleme 7.2:Erken benimseyenler ile geç benimseyenler arasında yaş açısından bakıldığında bir fark yoktur Genelleme 7.3:Erken benimseyenler geç benimseyenlere göre daha uzun resmi eğitim almış kişilerdir. Genelleme 7.4:Erken benimseyenler geç benimseyenlere oranla daha fazla okur yazardır

Genelleme 7.5:Erken benimseyenler geç benimseyenlere göre daha üst sosyoekonomik sınıftandır. Genelleme 7.6:Erken benimseyenlerin bir üst sınıfa çıkma eğilimleri geç benimseyenlere göre daha fazladır. Genelleme 7.7:Erken benimseyenler geç benimseyenlere göre daha geniş imkanlara sahiptir(çiftlik,okul,firmalar vb)

KİŞİLİK DEĞİŞKENLERİ Genelleme 7.8 :Erken benimseyenler geç benimseyenlere göre daha fazla empati sahibidir. Genelleme 7.9 :Erken benimseyenler geç benimseyenlere göre daha az tutucudur. Genelleme 7.10 :Erken benimseyenler geç benimseyenlere göre soyut kavramlarla daha fazla düşünebilmektedir.

Genelleme 7.11 :Erken benimseyenler geç benimseyenlere göre daha fazla ussallaştırma yapabilmektedir.Ussallaştırma sonuca gitmek için en uygun yolların kullanımıdır. Genelleme 7.12 :Erken benimseyenler geç benimseyenlere göre daha fazla yetenek-intelligence- sahibidir. Genelleme 7.13 :Erken benimseyenlerin yeniliğe karşı tutumları geç benimseyenlere göre daha olumludur.

Genelleme 7.14:Erken benimseyenler geç benimseyenlere göre bilime daha olumlu yaklaşmaktadır. Genelleme 7.15 :Erken benimseyenler belirginsizlikler ve risklerle geç benimseyenlere göre daha iyi mücadele etmektedir.

Genelleme 7.16 :Erken benimseyenler geç benimseyenlere göre daha az kaderciler. Genelleme 7.17 :Erken benimseyenlerin geç benimseyenlere göre daha üst düzey beklentileri vardır

İLETİŞİM DAVRANIŞLARI Genelleme 7.18 :Erken benimseyenler geç benimseyenlere göre daha fazla sosyal katılım içindedirler. Genelleme 7.19:Erken benimseyenler geç benimseyenlere göre kendi sosyal sistemleri içinde bireysel iletişim kanallarını daha iyi kullanmaktadır. Genelleme 7.20 :Erken benimseyenler geç benimseyenlere göre daha kozmopolittir.

Genelleme 7.21 :Erken benimseyenler değişim ajanları ile geç benimseyenlere göre daha fazla işbirliği içindedir. Genelleme 7.22 :Erken benimseyenler geç benimseyenlere göre daha fazla kitle iletişim araçlarının etkisindedir Genelleme 7.23 : Erken benimseyenler geç benimseyenlere göre daha fazla bireylerarası iletişimin etkisindedir.

Genelleme 7.24:Erken benimseyenler geç benimseyenlere göre yenilik hakkında daha fazla bilgi arayışı içindedir. Genelleme 7.25 :Erken benimseyenler geç benimseyenlere göre yenilikler hakkında daha fazla bilgiye sahiptir. Genelleme 7.26 :Erken benimseyenler geç benimseyenlere göre daha yüksek derecede kanaat önderliğine sahiptir.

SEYİRCİ AYRIŞTIRMASI VE BENİMSEME KATEGORİLERİ Her kategori hakkındaki bu özellikler yayılım araştırmaları sonucunda ortaya çıkmıştır.Kategoriler arasındaki bu farklılıktan dolayı değişim ajanları her kategori için ayrı strateji geliştirmelidir ve seyirci ayrıştırması yapmalıdır.

YENİLİKÇİLİK/PARADOKS İHTİYACI VE EN AZ DİRENÇ STRATEJİSİ Sistem içinde bulunan birey ve birimlerin yeniliklerden en fazla yararlanacak olan kısmı(en az eğitimli,daha az zengini, benzerleri) genellikle yenilikleri en son benimser. En erken benimseyenlerde en az faydalanacak olanlardır.Yenilikçilikle ve fayda ihtiyacı arasındaki bu paradoksal durum sistem içindeki alt ve üst gelir grupları arasındaki ekonomik düzey farkını arttırmaktadır.

YENİLİKÇİLİK ÜZERİNDE AĞ ETKİLERİ Geçmişte yapılan çok sayıda araştırma da yenilikçilik konusunda bireysel faktörlerin, eğitim,sosyoekonomik durum,diğer etkenler, üzerinde durulmuştur.Yakın geçmişte yapılan çalışmalarda ise araştırmacılar bireylerin içinde bulundukları ağların yenilikçilik konusunda etkileri konusunda çalışmaktadır.

TEŞEKKÜR EDERİZ