İCRA YARGILAMASI Prof. Dr. Mustafa ÇEKER Çukurova Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ticaret Hukuku Anabilim Dalı Öğretim Üyesi mceker@cu.edu.tr

GENEL OLARAK İcra dairesi ve icra müdürlerinin yaptıkları uygulamalar ile kararlara ilişkin olarak ortaya çıkan uyuşmazlıklar, “İcra Mahkemesi”nde görülür. İcra Mahkemelerinin kararları kesin değildir. Taraflar diledikleri takdirde “temyiz” yoluna da başvurabilirler. İcra mahkemesi kararlarının temyiz yeri “Yargıtay”dır.

İCRA MAHKEMESİ İcra dairesinin işlemlerinin doğru ve kanuna uygun olup olmadığını denetleyen mahkemedir. İcra mahkemesinin başında tek hakim bulunur. İcra mahkemesi, maddi incelemeden ziyade şekli inceleme yapar.

ŞİKAYET Şikayet, icra dairelerinin hukuka aykırı işlemlerinin iptali veya düzeltilmesini sağlamak için kabul edilmiş olan kendine özgü bir kanun yoludur. Şikayet bir dava değildir. Şikayetin karşı tarafını işlemi yapan icra dairesi oluşturur. Ancak şikayet dava olmadığı için icra dairesi hasım olarak gösterilmez. Şikayet, şikayete konu işlemi yapmış olan icra dairesinin bağlı olduğu icra mahkemesince incelenir ve karara bağlanır. Şikayet yoluna, şikayete konu işlemin iptal ettirilmesinde hukuken korunmaya değer yararı olan, alacaklı, borçlu veya üçüncü kişiler başvurabilir.

ŞİKAYET NEDENLERİ Kanuna aykırı işlemler Olaya uygun olmayan işlemler (örn. İlan yapılmaksızın hacizli malın satışa çıkarılması) Olaya uygun olmayan işlemler (örn. Haczi caiz olmayan malın haczedilmesi) Bir hakkın yerine getirilmemesi (örn. Takip talebinin haksız olarak kabul edilmemesi) Bir hakkın sebepsiz yere sürüncemede bırakılması (örn. Ödeme emrinin 3 gün içinde gönderilmemesi)

ŞİKAYET SÜRESİ Kural olarak şikayet süresi, şikayet konusu işlem veya durumu öğrenme tarihinden itibaren 7 gündür. Şikayete konu işlem, ilgiliye tebliğ edilmişse, süre tebliğ tarihinden itibaren işlemeye başlar. Şikayet süresi hak düşürücü nitelik taşır. Ancak kanun iki durumda “süresiz şikayet” olanağı tanınmıştır.

SÜRESİZ ŞİKAYET HALLERİ Bir hakkın sürüncemede bırakılması Bir hakkın yerine getirilmemesi İşlemin kamu düzenine aykırı olması

Kamu Düzenine Aykırılık Örnekleri  -“ ‘Apartman (site) yöneticisinin pasif dava ve takip ehliyeti bulunmadığı’ hususunun süresiz şikayet yoluyla ileri sürülebileceği (‘pasif husumet ehliyeti) bulunmayan ‘… Sitesi Yöneticiliği’ aleyhine yapılan takibin süresiz şikayet yolu ile iptalinin istenebileceği” (12. HD. 17.2.2003 T. 1996/2496) -“Avukatın (borçlu vekilinin) görev ve yetkilerini kötüye kullanarak, müvekkiline ait taşınmazı yapılan ihalede kendi adına satın alması işleminin, süresiz şikayet yoluyla ihalenin feshine neden olacağı” (İİD. 27.2.1967 T. 1330/2031) -“ ‘İlamın kesinleşmeden takip konusu yapılamayacağına ilişkin şikayetin, süreye bağlı olmadığı” (12. HD. 6.11.1986 T. 1404/11816)

ŞİKAYET PROSEDÜRÜ Şikayet yeri: icra dairesinin bağlı olduğu icra mahkemesidir. İnceleme süresi: 10 gündür. Hukuki sonuçları: 1. Şikayet, icrayı durdurmaz. 2. Mahkeme dilerse icranın geri bırakılmasına karar verebilir. 3. Şikayet haklı görüldüğü takdirde, gereğinin yapılması için icra dairesine emir verilir.

İCRA HARÇLARI İcra takibinde bulunan kişilerden aşağıdaki harçlar alınır: Başvuru harcı (maktu harç) Peşin harç (%0,5) Tahsil harcı (% 6) Cezaevi harcı (%2)

İCRA GİDERLERİ İcra takibiyle ilgili taleplerin yerine getirilmesi için gerekli masrafların başvuru sahibi tarafından karşılanması gerekir. İcra takiplerinde gündeme gelen masraflar şunlardır: Tebligat giderleri Muhafaza giderleri İlan giderleri Vekalet ücreti

TEBLİGAT İcra işlerinde tebligat çok önemlidir. İcra işlemlerinin tamamlanıp sonuç doğurabilmesi için karşı tarafa tebliğ edilmiş olması gerekir. İlk olarak, borçluya ödeme emri tebliğ edilmeden icra takibine devam olunamaz. Tebligat, Tebligat Kanunu ve Tüzüğüne göre yapılır.

TEBLİGAT ŞEKLİ Tebligat işlemleri, PTT ve icra memurları aracılığıyla yapılır. Elden tebligatta mümkündür. Tebligat, tebliğ yapılacak kişinin bilinen en son adresine yapılır. Bilinen en son adresin tebligata elverişli olmadığının anlaşılması veya tebligat yapılamaması hâlinde, muhatabın adres kayıt sisteminde bulunan yerleşim yeri adresi, bilinen en son adresi olarak kabul edilir ve tebligat buraya yapılır. Usulüne uygun bir tebligat yapıldıktan sonra, adres değişikliği olursa, muhatabın yeni adresini icra dairesine bildirmesi gerekir. Aksi halde eski adrese yapılan tebligat geçerli sayılır. Adresi belirlenemeyen kişilere ilan yoluyla tebligat yapılır. Tebligat ilan tarihinden 7 gün sonra hüküm ifade eder.

35. Madde Kendisine veya adresine kanunun gösterdiği usullere göre tebliğ yapılmış olan kimse, adresini değiştirirse, yenisini hemen tebliği yaptırmış olan kaza merciine bildirmeye mecburdur. Bu takdirde bundan sonraki tebliğler bildirilen yeni adrese yapılır. (Değişik : 11/1/2011 – 6099 s. K. m. 9) Adresini değiştiren kimse yenisini bildirmediği ve adres kayıt sisteminde yerleşim yeri adresi de tespit edilemediği takdirde, tebliğ olunacak evrakın bir nüshası eski adrese ait binanın kapısına asılır ve asılma tarihi tebliğ tarihi sayılır. Bundan sonra eski adrese çıkarılan tebliğler muhataba yapılmış sayılır. (Değişik : 11/1/2011 – 6099 s. K. m. 9) Daha önce tebligat yapılmamış olsa bile, tüzel kişiler bakımından resmî kayıtlardaki adresleri esas alınır ve bu madde hükümleri uygulanır.

Elektronik Tebligat (Ek: 11/1/2011 – 6099 s. K. m.2) Madde 7/a- Tebligata elverişli bir elektronik adres vererek bu adrese tebligat yapılmasını isteyen kişiye, elektronik yolla tebligat yapılabilir. Anonim, limited ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlere elektronik yolla tebligat yapılması zorunludur (yürürlük tarihi 2 yıl sonra). Birinci ve ikinci fıkra hükümlerine göre elektronik yolla tebligatın zorunlu bir sebeple yapılamaması hâlinde bu Kanunda belirtilen diğer usullerle tebligat yapılır. Elektronik yolla tebligat, muhatabın elektronik adresine ulaştığı tarihi izleyen beşinci günün sonunda yapılmış sayılır.

TEBLİGAT YAPILABİLECEK KİŞİLER Tebligat kural olarak muhatap kişiye bizzat yapılır. Vekil aracılığıyla takip edilen işlerde, tebligat asile değil, vekile yapılmalıdır. Muhatap adresinde bulunamazsa, tebligat kendisi ile birlikte oturan (18 yaşından büyük ve mümeyyiz) yakınlarına yapılır. Tebligat usulsüz olsa bile muhataba ulaşmakla geçerli sayılır.

Vekile Tebligat (Ek: 11/1/2011 – 6099 s. K. m. 4) Avukat tarafından takip edilen işlerde, avukatın bürosunda yapılacak tebligatlar, resmî çalışma gün ve saatleri içinde yapılır. Kanuni mümessilleri bulunanlara veya bulunması gerekenlere yapılacak tebligat kanunlara göre bizzat kendilerine yapılması icabetmedikçe bu mümessillere yapılır.

Adresten Taşınma (Ek: 11/1/2011 – 6099 s. K. m. 5) Gösterilen adres muhatabın adres kayıt sistemindeki adresi olup, muhatap o adreste hiç oturmamış veya o adresten sürekli olarak ayrılmış olsa dahi, tebliğ memuru tebliğ olunacak evrakı, o yerin muhtar veya ihtiyar heyeti azasından birine veyahut zabıta amir veya memurlarına imza karşılığında teslim eder ve tesellüm edenin adresini ihtiva eden ihbarnameyi gösterilen adresteki binanın kapısına yapıştırır. İhbarnamenin kapıya yapıştırıldığı tarih, tebliğ tarihi sayılır.

SÜRELER İcra işlerinde süreler, hak düşürücü süre niteliği taşır. Sürelerin Hesabı: Gün olarak belirtilen sürelerde ilk gün hesaba katılmaz. Ay veya yıl olarak gösterilen sürelerde, aynı günün sonunda süre bitmiş sayılır. Resmi tatil günleri sürenin hesabına dahildir. Son gün tatile rastlarsa, tatili izleyen ilk işgünü son gün sayılır. Öğle sonrası tatil ise, o gün bir işgünü olarak sayılır.

TATİL GÜNLERİ Tatil günlerinde haciz ve tebligat yapılabileceği gibi, koruma önlemleri de alınabilir. Tatil saatleri, güneş batımından 1 saat sonra başlar, güneşin doğumundan 1 saat önce sona erer. Kural olarak gece saatlerinde icra takip işlemi yapılamaz. İstisnaları: Gece çalışılan yerler Mal kaçıran borçlular Gündüz başlayan haciz işlemleri Tebligat işlemleri

İCRA İŞLERİNİN ERTELENMESİ Borçlunun kendisi, eşi veya usul-fürundan biri ölürse takip 3 gün süreyle ertelenir. Borçlu ağır bir hastalığa tutulmuşsa, takip işleri hastalık sonrasına ertelenir. Borçlunun tutuklanması, askere gitmesi veya hüküm giymesi halinde temsilci tayin ettirilir.

İCRA TAKİBİNİN TARAFLARI Taraf Ehliyeti: İcra takibinde taraf olabilmek için hak ehliyetinin bulunması yeterlidir. Takip Ehliyeti: Bizzat takipte bulunabilmek için, fiil ehliyetine sahip olmak gerekir . Temsil Ehliyeti: İradi temsilci: Sadece Avukatlar Kanuni temsilci: 1. Veli 2. Evlat edinen 3. Vasi veya Kayyım

TAKİP ARKADAŞLIĞI İcra takibinin alacaklı veya borçlu tarafında birden fazla kişinin bulunduğu hallerde takip arkadaşlığı söz konusu olur. Mecburi Takip Arkadaşlığı: Miras ortaklığı İştirak halinde mülkiyet (elbirliği mülkiyeti) Teselsülsüz müşterek hesaplar İhtiyari Takip Arkadaşlığı: Müteselsil alacak veya borçlar Müşterek mülkiyet Teselsüllü müşterek hesaplar