Yüksek Riskli Gebelikler Adana- Ekim-2013

Riskli gebelik nedir? Gebelik normal ve doğal bir süreçtir. Bazı durumlarda gebe kalmadan önce anne adayının mevcut hastalıkları veya sonradan gebelik döneminde ortaya çıkan sorunlar çeşitli risklerin ortaya çıkmasına yol açar. Böyle gebeliklere “Riskli gebelik” veya “Yüksek riskli gebelik” denir. Riskli ve yüksek riskli gebelikler bazı durumlarda hem annenin hem de anne karnındaki bebeğin sağlığını ve hatta hayatını tehdit edebilir. Riskli ve yüksek riskli gebelikler, mutlaka bir riskli gebelik uzmanı (perinatolog) tarafından ve çok daha yakından takip edilmelidir. Riskli gebelik doktorları ile yapılması gereken riskli gebelik takibi, normal gebelik takibine göre çok farklı yönler içermektedir.

Riskli gebelik nedenleri nelerdir? < 18 y. veya >35 yaş, • HT, tiroid hastalığı, D.M, kalp, karaciğer, kollajen doku hastalıkları (lupus, sjogren vb), damar ve diğer yapıları tutan hastalıklar gibi sistemik hastalıklar varsa, • Gebe çok zayıf ya da çok şişmansa, • Akrabalık varsa, • İlaç kullanıyorsa (epilepsi, psikiyatrik hastalıklar vb) Sigara, alkol kullanımı, • Tekrarlayan düşükleri var ise, • Gebelik dönemi öncesinde hiçbir sağlık problemi olmamasına rağmen, gebe kaldıktan sonra gebeliğe bağlı olarak ortaya çıkan gebelik sorunları varsa

Annenin Obstetrik Öyküsü Parite. Parite arttıkça anemi, IUGR, Malprezentasyon olasılığı artmaktadır. Ektopik gebelik öyküsü veya gebelik kaybı öyküsü. Tekrarlama riski vardır. Daha önceki doğum şekli. Sezaryen ise aynı olasılık olduğunun bilinmesi. Bebeklerin sonuçları,gebelik haftası,boyutu,normal olup olmadığı. Anomalili fetus varsa tekrarlama riski ya da preterm doğum varsa tekrarlama riski vardır. İri bebek öyküsü varsa diyabet için dikkatli olmak gerekir.

Tıbbi Öyküsü Sigara alışkanlığı. IUGR riski olacaktır. Alkol kullanımı. IUGR ve fetal alkol sendromu olacaktır. Uyuşturucu İlaç kullanımı. Neonatal yoksunluk sendromu olacaktır. Maternal tıbbi sorunlar .(Hipertansiyon,diyabetes, kalp hastalığı, tiroid hastalığı,anemi, solunum hastalıkları, hepatik ve gastrointestinal hastalıklar, nöromüsküler hastalıklar, böbrek hastalıkları, otoimmün hastalıklar, tromboembolik hastalıklar) Önceki cerrahi öyküsü Önceki anestezi sorunları. Tekrarlama riski vardır. Önceki kan transfüzyonları

Jinekolojik Öykü Subfertilite. Gebeliğin sonucu açısından ailede anksiyete, çoğul gebelik, hipertansiyon ve gestasyonel diyabet Kontrasepsiyon. Hastada hala mevcut RİA varsa abortus ve erken doğum riski vardır. Adet düzensizliği. Hasta son adet tarihini bilmiyorsa, miad tayini açısından sorun olabilir. Spesifik enfeksiyonlar (HIV, Sifiliz, HPV, gonore, hepatit B)

Aile Öyküsü Kalıtımsal hastalıklar. Ailedeki kalıtımsal hastalıkların (hemoglobinopati) tekrarlama riski olduğu gibi annede anksiyeteye de neden olabilir. Diabetes mellitus. Gestasyonel diyabet görülme olasılığı artar. Hipertansiyon Böbrek hastalığı Tromboembolik hastalık

Fizik Muayene Maternal ağırlık. >85 kg gebelerde hipertansiyon, gestasyonel diyabet, <45 kg gebelerde IUGR riski vardır. Maternal boy. 152 cm’nin altındaki gebelerde baş- pelvis uyuşmazlığı riski vardır. Pelvik muayene. Ne yazık ki pek çok obstetrisyen artık yalnızca ultrasonografi kullanmaktadır ve pelvik muayene yapmamaktadır ancak pelvisin doğum için uygun olup olmadığının değerlendirilmesi önemlidir.

Anneye bağlı gebelik dönemi sorunları • Gestasyonel diyabet • Gebelik hipertansiyonu, preeklampsi, eklampsi, • Gebelikte vaginal kanama • Servikal yetmezlik • Erken membran rüptürü • Gebelikte erken doğum tehdidi Genital organlarda myom, kist varlığı

Fetusa bağlı gebelik dönemi sorunları • Çoğul ve ikiz gebelikler • Bebekte gelişme geriliği (IUGR) • Oligohidramnios • Polihidramnios • Rh İzoimmünizasyonu • Fetal anomaliler

Yaptırdığımız tetkiklerde saptadığımız sorunlar İdrar tahlili.(Glikoz, protein, keton, kan) saptanabilir.Enfeksiyon,böbrek hastalığı,preeklampsi için uyarıcı, Tam kan sayımı. Anemi saptanabilir. Kan grubu tayini. Rh uyuşmazlığı açısından. Profilaksi için. Serolojik tarama. Sifiliz,rubella,hepatitis ve HIV saptanabilir. Fetal anomali için tarama testleri.İkili veya üçlü testler ile Down sendromu ve nöral tüp defekti taraması yapılabilir. Rutin USG. Fetustaki anatomik sorunlar, gebelik haftası ve fetusun gelişimi, Servikal smear.Ne yazık ki rutin kullanılmamaktadır oysa tüm yaşamında belki de yalnızca gebelikte hekime giden bir grup kadın vardır. Kan basıncı ölçümü ile preeklampsi ve hipertansiyon saptanabilir.

Riskli gebelik takibi neden gereklidir? Çoğu gebe kadın gebelik dönemini herhangi bir sorun olmadan geçirmesine rağmen, gebelik dönemi süresince ne zaman sorunla karşılaşılabileceğini öngörmek hamile anne için mümkün değildir. Baştan çok normal görünen bir gebelik döneminde bile sonradan ciddi sorunlar yaşanabileceği için, riskli gebelik olsun olmasın bütün gebeliklerin kadın doğum uzmanı takibi altında olması büyük önem taşır.

Gebe kalmadan önce hiçbir hastalığı olmayan sağlıklı bir kadın gebe kalıyor. Gebelik döneminin 24. haftasında (gestasyonel diyabet) ortaya çıkıyor. Gebe kalmadan önce hiçbir hastalığı olmayan sağlıklı bir kadın gebe kalıyor. Gebelik döneminin 28 ile 30. haftası itibariyle (preeklampsi – gebeliğe bağlı gelişen hipertansiyon ) ortaya çıkıyor. Gebe kalmadan önce hiçbir hastalığı olmayan sağlıklı bir kadın gebe kalıyor. Gebelik döneminin 28 ile 30. haftası civarında bebek gelişimi ile ilgili sorunlar (bebekte gelişme geriliği-İUGR) ortaya çıkıyor.

Sağlıklı bir kadın gebe kalıyor. Gebelik döneminin 11 - 14. H Sağlıklı bir kadın gebe kalıyor. Gebelik döneminin 11 - 14. H. arasında ultrasonda bebek ense kalınlığı ölçümünün yüksek olduğu söyleniyor. Gebelik döneminin 11 ile 14. haftası arasında yapılan ikili test sonucu anormal, Gebelik döneminin 16 -20. H. yapılan üçlü test sonucu anormal, Gebelik döneminin 16-20. H. arasında yapılan USG’de bebekte bir sorun (bebeğin kalp ve büyük damarlarında sorunlar, Down sendromunu düşündüren kemiklerin kısa olması barsak parlaklığı artışı, ense kalınlığı artışı gibi bulgular; v.b.) tespit ediliyor.

Sorunsuz giden bir hamilelik döneminde gebelik takibi sırasında bebek , anne ve ya gebelik kaynaklı bir sorun tespit edildiğinde bir perinatoloğa konsültasyon gereklidir. Bazı gebelikler ise başlangıçtan itibaren çeşitli riskler taşır ve bu riskler de anne ve bebek sağlığını kötü etkileyebilir. Gebe kalmadan önce şeker hastalığı olan bir kadın hamile kalıyor. Hamile kalmadan önce tansiyon hastalığı olan bir kadın hamile kalıyor. Hamile kalmadan önce guatr hastalığı olan bir kadın hamile kalıyor. Daha önceki gebelikleri tekrarlayan düşük ile sonuçlanmış bir kadın hamile kalıyor.

Hamilelik döneminin başından riskli gebelik sınıfına giren kadınlarda, gebelik dönemi risklerinin önceden belirlenip çeşitli tedbirlerle olumsuzlukların en aza indirilmesi çok önemlidir. Bu ancak hamilelik dönemi boyunca perinatoloji uzmanları tarafından gereken sıklıkta muayene (riskli gebelik takibi) ve ayrıntılı incelemelerin yapılması ile sağlanabilir.

Riskli gebelik takibinde neler yapılır? Annenin gebelik öncesi mevcut olan bazı hastalıkları gebelik sürecini ve bebeği ciddi şekilde etkileyebildiği gibi, gebelik de annenin mevcut hastalığının seyrini ve tedavisini etkilemektedir. Öncelikle bebek için plan yapıldığında yani gebe kalmadan önce, genel sağlık sorunlarının varlığı veya derecesi ilgili branş hekimince (dahiliye, kardiyoloji, nefroloji, endokrinoloji v.b.) mutlaka belirlenmelidir.

Anne adayının daha önce tekrarlayan düşükler yapmış olması, sebebi bilinsin veya bilinmesin mevcut gebeliği de riskli gebelikler sınıfına sokar. Önceki düşüklerin haftası, nasıl olduğu gibi detaylar ve kan testleri ile mevcut gebelik takibi yönlendirilir. Çok erken düşüklerde kromozom anormallikleri , gebeliğin 3 - 6 ayı arasındaki düşüklerde servikal yetmezlik, daha ileri gebelik aylarında görülen doğum öncesi (fetüs) ölümü durumlarında ise annenin veya bebeğin hastalıkları araştırılır.

Fetus gelişiminde anormallikler ve fetal hastalıkların, prenatal tanısı günümüzde oldukça ileri boyutlara ulaşmıştır. Bunun sonucu olarak da artık intrauterin tedavi söz konusu olabilir.

Riskli gebelik takibini kimler yapar? “Yüksek riskli gebelik takibi” sırasında hastayı tek bir hekimin (PERİNATOLOG) izlemesi yeterli değildir. Bu, farklı branşlardan hekimlerin ortak bilgi ve deneyimleriyle yürütülebilen bir izlem şeklidir. Ekipte kadın doğum uzmanı başta olmak üzere, dahiliye uzmanı, endokrinoloji uzmanı, diyetisyen, genetik uzmanı, çocuk cerrahı, neonatolog ,fizik tedavi uzmanı da bulunur.

Hamile kalmadan önce hastalığı olan kadınlar bebek sahibi olabilir mi? Anne adayının hamile kalmadan önce zaten mevcut olan hipertansiyon, diyabet, tiroşid hastalığı , kalp hastalığı, böbrek hastalığı, karaciğer hastalığı gibi bazı hastalıkları, hamilelik dönemi boyunca ağırlaşma eğilimine girer. Bu nedenle bebek için plan yapıldığında yani gebe kalmadan önce, genel sağlık sorunlarının varlığı veya derecesi ilgili branş hekimince (dahiliye, kardiyoloji, nefroloji, v.b.) mutlaka belirlenmelidir. Bu hiçbir zaman genel sağlık problemleri olan bir kadının anne olamayacağı anlamına gelmez. Ama hamilelik dönemini hem annenin hem de bebeğin sağlıklı ve sorunsuz biçimde geçirebilmesi için gebelik takibi, bu konuda uzmanlaşmış perinatologlar tarafından yapılmalıdır. Hamilelik öncesinde bu hastalıklardan biri bulunan her kadın gebe kalmadan önce perinatoloğa başvurmalıdır.

Son söz Amaç: Riski mümkün olduğunca erken fark et. İdeal olan: Gebelik öncesi danışmanlık Erken ve sık prenatal bakım En iyi: Anne ve bebek sonucunu elde etmek Tedaviyi sağlamak