YARATICI DÜŞÜNME TEKNİKLERİ

YARATICILIK NEDİR ? “Sorunlara Getirilecek Alışılmadık ya da Orijinal Bir Yaklaşım” “Uyuşmaz Fikirlerin Bir Araya Getirilmesi” “Yeni ve İşe Yarar Bir Şeyin Meydana Getirilmesi” “Başkalarıyla Aynı Şeye Bakmak Ama Farklı bir Şeyi Görmek”

BAKMAK VE GÖRMEK GAUSS

1’ den 500’ e Kadar Olan Sayıların Ardışık Toplamı ? GAUSS 1’ den 500’ e Kadar Olan Sayıların Ardışık Toplamı ? CEVAP 125125

NASIL ? 1 2 3 4 5 ……………. 500 500 499 498 497 496 ……………. 1 ---------------------------------------------------- 501 501 501 501 501 …………… 501

Kaç Tane 501 Var ? 501 x 500 = 250250 Tane Sayma İşlemi Kaç Kez Tekrarlandı ? 2 Kez O Halde Cevap 250250 --------- = 125125 2

O HALDE, YARATICI DÜŞÜNCE “Başkalarıyla Aynı Şeye Bakmak Ama Farklı Bir Şeyi Görmek”

YARATMAK KOLAY BİR ŞEY MİDİR ? Bu Sorunun Cevabı, Yaratmaktan Ne Anladığınıza Bağlı …. Seviye Yaratıcılık Derecesi Bütün Çözümler İçindeki % Değeri 1 Bilinen Çözüm % 32 2 Küçük Yenilikler % 45 3 Büyük Yenilikler % 18 4 Yeni Kavram % 4 5 Buluş % 1

BAZEN MEVCUTLARDAN DA YEPYENİ DURUMLAR YARATILABİLECEĞİ UNUTULMAMALI YARATMAK ZOR BİR ŞEY GERÇEKTENDE HER YÜZ FİKİRDEN SADECE BİR TANESİ BULUŞ NİTELİĞİ TAŞIMAKTADIR. O HALDE NE YAPMALI…. BAZEN MEVCUTLARDAN DA YEPYENİ DURUMLAR YARATILABİLECEĞİ UNUTULMAMALI

YARATICI DÜŞÜNME TEKNİKLERİ YARATICI SORUN ÇÖZME TEKNİĞİ TRIZ PUGH KAVRAM SEÇİMİ

YARATICI SORUN ÇÖZME TEKNİĞİ TRIZ Ortalama Bir İnsanın Zihninden Her Gün Yaklaşık 60.000 Fikir Geçer. Bir Sonraki Gün İse Bunların % 95’ i Kendini Tekrarlar. O Halde İnsanın Yeni Bir Şeyler Düşünmesi Kolay Bir Şey Değildir.

Bu Durum İse İnsanda Bir Çeşit Körlük Yaratır. Buna İşletme Bilimciler “İşletme Körlüğü” Diyorlar. Gerçekten de İnsanlar Sorunlarının Çözümünü, Bunlar Çok Yakınlarında ve Çok Kolay Olsalar da, Görememektedirler.

TRIZ, İnsanların Sistematik ya da Analitik Düşünmeleri İçin İyi Bir Yardımcı Ancak TRIZ, Asla Karar Verici Yerine Geçerek Sorunlara Mekanik ve Detay Çözümler Yaratan Bir Teknik Değildir.

Diğer Bir Deyişle TRIZ’ in Kendisi Bir Karar Verici ya da Sorun Çözücü Değildir. Sadece Mevcut Durumun Geçmiş Deneyimlerin Bir Kombinasyonu Olduğu Varsayımından Hareket Eden ve Karar Vericiye Düşünce Sistematiği Sunan Bir Yöntemdir.

TRIZ Sistematiğinin Temelleri 1940 Yılında Genrikh Altshuller Adlı Moldavyalı Bir Patent Uzmanı Tarafından Atılmış Ve Gelişimini Bu Güne Kadar Sürdürmüştür.

200.000 den Fazla Patent Başvurusunda Yenilik Olarak Öne Sürülen Fikirlerin Aslında Bazı Ana Temaların Değişik İsimlerde Tekrarından Başka Bir Şey Olmadığını Fark Etmiştir.

Altshuller’ in Dikkatini Çeken Bir Başka Konu, Sorunların Çözümü İçin Önerilen Yöntemlerin Yeni Sorunları Yarattığı ve Bu Durumun İse Bir Çelişki Zinciri Yaratması Olmuştur.

“Hayat Sorunlar Üzerine Kuruludur “Hayat Sorunlar Üzerine Kuruludur. Karşılaştığınız Her Hangi Bir Soruna Karşılık Geliştirdiğiniz Çözümün Gerçekten Çözüm Olduğuna İnanıyorsanız Yanılıyorsunuz. Çünkü Her Çözüm Kendi Sorununu Yaratır. Bu da Sizi Fasit Bir Dairenin İçine Sokar ve Çözümsüzlüğe Götürür. Oysa Aksiyon Sorun Karşısındaki Reaksiyon Sorunu Tahmin Edebilirseniz Çözümü Ona Göre Hazırlayabilirsiniz.” Genrikh Altshuller

Sorunlar ve Bunlara Karşı Geliştirilen Çözüm Yolları Çelişkileri Yaratır. Diğer Bir Deyişle Bir Aksiyon Sorunun Karşısında Görünmeyen Bir Reaksiyon Sorun Daima Vardır.

TRIZ Yönteminin, Dört Temel Paradigması Çelişkiler, İdeallik , Fonksiyonellik, Kaynakların Kullanımı.

Altshuller Bu Paradigmalar Işığında TRIZ Yöntemini Dört Aşamalı Bir Süreci Kullanarak Tanımlamıştır: Sorunun Tanımlanması Sorunun Genel TRIZ Sorunlarıyla Karşılaştırılması ve Eşleştirilmesi Sorun Çiftine Karşılık Gelen Genel TRIZ Çözümünün Bulunması Soruna İlişkin İdeal Çözümün Geliştirilmesi

Söz Konusu Sorunlar TRIZ Metodolojisinde, TRIZ Yönteminde Sorunlar, Bu Güne Kadar Yaklaşık 2.8 Milyon Patent İncelenerek Sınıflandırılmış, Genel Tanımları Yapılmış Ve 39 Adede İndirgenmiştir. Söz Konusu Sorunlar TRIZ Metodolojisinde, MÜHENDİSLİK PARAMETRELERİ Olarak Adlandırılırlar.

TRIZ Yönteminde Söz Konusu 39 Mühendislik Parametresi, Matris Formatında Düzenlenmiş Ve 39 x 39 Boyutunda Bir Kare Matris Elde Edilmiştir. Bu Matrise, ÇELİŞKİLER MATRİSİ Adı Verilir. Çelişkiler Matrisinin Satırlarında (Y-ekseni) Ve Sütunlarında (X-ekseni) Mühendislik Parametreleri Yer Alır. Burada Satırlar Aksiyon Sorunları, Sütunlar İse Reaksiyon Sorunları Simgeler.

Karar Verici Çelişkiler Matrisini Kullanırken Önce Kendi Sorununu Tanımlamalı ve Bu Sorunu TRIZ’ İn Aksiyon Sorunları İle Karşılaştırmalıdır. Aksiyon Sorun Karar Verici Tarafından Belirlendikten Sonra, Bu Sorunu Ortadan Kaldıracak Çözüm Geliştirilir.

Eğer Çözüm, Bir Dirençle Karşılaşmıyorsa İdeal Çözümdür. Ancak Normal Koşullarda Sorun Basit ve Bilinen Bir Yapıya Sahip Değilse, TRIZ’ in “Sorunlar Kendi Sorunlarını Yaratır” Felsefesi Gereği En Az Bir Reaksiyon Sorunun Ortaya Çıkması Beklenen Bir Durumdur.

Adını Verdiği 40 İdeal Çözümü Ortaya Koymuştur. Altshuller Mühendislik Parametrelerini Ortaya Koyarken Yaptığı Gibi Yine Mevcut Patent Başvurularını İncelemiş ve YARATICI PRENSİPLER Adını Verdiği 40 İdeal Çözümü Ortaya Koymuştur.

Altshuller Tanımladığı 40 Yaratıcı Prensibi, Çelişkiler Matrisinin Hücrelerine, Her Bir Hücrede En Fazla Dört Prensip Olmak Üzere Yerleştirmiş ve Matrisi Tamamlamıştır. ÇELİŞKİLER MATRİSİ Sonuçta 39x39 Boyutundaki Çelişkiler Matrisinde Yaklaşık 1.600 Hücre ve Yaklaşık 6.400 İdeal TRIZ Çözümü Yer Almaktadır.

ÖRNEK OLAY Bir tersane işletmesinin AR-GE departmanındaki mühendisler yelkenli bir teknenin yelken hacmini arttırmak ve direğin boyunu uzatmak amacıyla bir proje hazırlamışlardır.

Ancak direk boyunun arttırılması durumunda teknenin toplam ağırlığının tolerans limitleri dışına çıkması sorununu ortaya çıkarmıştır. Mühendisler projelerindeki aksiyon sorunu, HAREKETSİZ CİSMİN UZUNLUĞU reaksiyon sorunu ise HAREKETSİZ CİSMİN AĞIRLIĞI Olarak saptamışlardır.

HAREKETSİZ CİSMİN UZUNLUĞU HAREKETSİZ CİSMİN AĞIRLIĞI TRIZ

Çelişkiler Matrisinin ilgili satır ve sütunun kesiştiği hücredeki ideal TRIZ çözümleri, 35 Fiziksel - Kimyasal Durum Değişikliği, 28 Mekanik Sistemin Yerine Koyma, 40 Kompozit Malzeme 29 Pnömatik ve Hidrolik Yapılar Kullanma

Mühendisler ideal TRIZ çözümlerini yorumlayarak kendi çözümlerini ortaya koyduklarında ise, her ikisi de uygulanabilir seçenek ortaya çıkmıştır:

SEÇENEK 1 Fiziksel ya da Kimyasal Durum Değişikliği ve Kompozit Malzeme yaratıcı prensiplerini bir arada düşünüp direği fiber malzeme yerine sıkıştırılmış seramik malzemeden yapmak,

SEÇENEK 2 Pnömatik ve Hidrolik Yapılar Kullanma yaratıcı prensibini kullanarak yelken direğinin içini boşaltıp denge sıvısı ile doldurmak.

İŞLETMECİLİK ÜZERİNE 40 YARATICI PRENSİBİN YORUMU

PUGH KAVRAM SEÇİMİ MEVCUT FİKİRLERDEN YENİ BİR ŞEYLER YARATMAK İÇİN İYİ BİR FİKİR KAVRAM SEÇİMİ KAVRAM SEÇİMİ KISACA MEVCUT FİKİRLERİ DEĞERLENDİREN, KIYASLAYAN SONUÇTA EN İYİSİNİ SEÇEN BİR YÖNTEM OLARAK TANIMLANABİLİR.

KAVRAM SEÇİMİNİN ADIMLARI Karar Matrisinin Hazırlanması, Fikirlerin Değerlendirilmesi, Fikirlerin Sıraya Konması, Birleştirme ve Düzeltme, En İyi Fikrin Seçilmesi, Sonuçların Değerlendirilmesi.

Adım 1: Karar Matrisinin Hazırlanması Seçim Kriterleri Fikirler A Tamir Et B Tamir Ettir C 2. El Satın Al D Yeni Satın Al E Sat F Hurdaya Ayır Yerine Getirme Kolaylığı Ucuzluk Hızlı Çözüm Az Risk Uzun Ömür

Adım 2: Fikirlerin Değerlendirilmesi Bu adımda öncelikle en iyi anlaşılacak bir fikir seçilir ve bu fikirle diğer fikirler seçim kriterleri kullanılarak karşılaştırılır. Bir seçim kriteri açısından yapılacak karşılaştırmada, değerlendirilen fikir, seçilen fikirden daha iyi ise (+) işareti, aynı ise (0) işareti, daha kötü ise (-) işareti ilgili hücreye konur. Örnekte D fikri seçilen fikirdir ve Tablo’ da taralı olarak gösterilmiştir.

Seçim Kriterleri Fikirler A Tamir Et B Tamir Ettir C 2. El Satın Al D Yeni Satın Al E Sat F Hurdaya Ayır Yerine Getirme Kolaylığı - + Ucuzluk Hızlı Çözüm Az Risk Uzun Ömür

Adım 3: Fikirlerin Sıraya Konması Bu adımda her bir fikir için (+), (0) ve (-) değerlerinin toplamları bulunur ve karar matrisinde oluşturulan sıralara bu toplam değerler kaydedilir. Daha sonra her bir fikir için (+) toplamından (-) toplamı çıkarılır ve o fikre ilişkin net skor elde edilir. Net skorlar pozitif, nötr ya da negatif değerlerden oluşacaktır. Net skor sırasındaki en büyük pozitif net skor 1. sırada tercih edilecek fikri belirtmektedir.

Seçim Kriterleri Fikirler A Tamir Et B Ettir C 2. El Satın Al D Yeni E Sat F Hurdaya Ayır Yerine Getirme Kolaylığı - + Ucuzluk Hızlı Çözüm Az Risk Uzun Ömür Toplam (+) 1 2 4 Toplam (0) 5 Toplam (-) 3 Net Skor - 3 - 1 Sıra 6

Adım 4: Birleştirme ve Düzeltme Fikirlerin sıraya konması aşamasında en iyi fikrin en yüksek pozitif net skora sahip olan F fikri (hurdaya ayırma) olduğu söylenebilir. Ancak sonuç karar için fikirler tekrar gözden geçirilmelidir. Çünkü aynı sıra değerine sahip fikirler varsa, bu fikirlerin birleştirilmesinden elde edilecek yeni bir fikir karar matrisinin sonuçlarını bütünüyle değiştirebilir.

Bu adımda varsa, aynı sıra değerine sahip fikirler birleştirilmeli ve yeni bir fikir ortaya konmalıdır. Birleştirilecek fikirden daha alt sıra değerine sahip fikirler ise analiz dışında bırakılır. Eğer aynı sıra değerine sahip fikirler yoksa analiz tamamlanır ve en yüksek sıra değerine sahip fikir uygulamaya konacak fikir olarak seçilir

Bu aşamada karar matrisini uygulayan karar vericilerin, aşağıdaki soruları kendilerine sormaları ve verilen cevapları yeniden gözden geçirmeleri karar matrisinin doğruluk olasılığını arttıracaktır. Sonuçlar mantıklı mıdır? Bazı fikirleri daha cazip hale getirmek için fikirlerde düzeltme yapılabilir mi? Gelecekte kötü bir gelişme ile değeri düşecek iyi bir fikir var mı? İki fikri daha iyi bir fikir haline getirebilecek bir birleştirme yapılabilir mi?

Örnek dikkate alındığında B ve C fikirlerinin aynı sıra değerine sahip olduklarından birleştirilmeleri gerektiği görülebilir. A fikri ise karar matrisinden çıkarılacaktır.

Adım 5: Bir Fikrin Seçimi Adım 4’ ten birleştirilmesi gereken fikirlerin varlığı sonucu çıkıyorsa karar matrisinin yukarıda tanımlanan adımlara uygun olarak yeniden uygulanması gerekecektir. Bu durumda birleştirilecek fikirler yeniden gözden geçirilecek, tanımlanacak ve tek bir fikir haline getirilecektir.

Adım 6: Sonuçların Değerlendirilmesi Karar matrisi analizine göre seçilecek fikir ilk sıra değerine sahip fikirdir. Ancak elde edilen sonucun karar matrisini uygulayan karar vericiler tarafından aşağıda sıralanan sorulara verilen cevaplara göre yeniden gözden geçirilmesi doğru olacaktır.

Karar vericilerin tamamı elde edilen sonuçtan tatmin olmuşlar mıdır? Müşteri kendine deklare edilen sonuçtan memnun mudur? Unutulan ya da atlanılan ve sonuca doğrudan etki edebilecek başka kriterler var mıdır? Değerlendirme sonuçlarına etki edebilecek hatalı bir kriter mevcut mudur?