BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ Temel Kavramlar

DİKKAT Sunumda, yazım simgesi bulunan slaytlarda mutlaka not alınız.

Bilişim Teknolojisi Bilgisayarın donanım, yazılım ve iletişim teknikleri kullanılarak verilerin beklenen amaca yönelik değerlendirilmesi, sonuçların istenilen ortama kaydedilmesidir.

Bilgisayarın Temel Yapısı DONANIM YAZILIM Bilgisayarın gözle görülebilen, dokunulabilen tüm fiziksel parçalarıdır. Elektronik yapısı ve harici takılan parçaları da donanıma girer. Bilgisayarın kullanılmasını sağlayan, belli İşlemlerimizi yapmamızı sağlayan Programlardır. Bilgisayar donanımının çalışmasını sağlayan yazılımlar olduğu gibi, bilgisayarda işlem yapmayı sağlayan yazılımlar da vardır. ** Donanım ve yazılıma örnek verebilir misiniz ?

Bilgisayar Çeşitleri Kullanım amaçları ve kapasitelerine göre sınıflandırılırlar. a. Ana bilgisayar : Genellikle diğer bilgisayarlara hizmet vermek amacıyla kullanılan çok güçlü bilgisayarlardır. Kapasiteleri ve hızları çok büyük olan, diğer bir deyişle sunucu bilgisayarlardır. b. Mini bilgisayar PDA (Personel Dijital Assistant) : Kullanıcının kendine ait işlemlerini yapabilecek kapasite ve hıza sahip olan bilgisayarlardır. Boyutları küçük olan bu mini bilgisayarlar normal bir bilgisayarın yaptığı işlemleri minimum seviyede yapabilmekte ve yapılan işlemleri kaydedebilmektedir

Bilgisayar Çeşitleri c. Ağ (network) bilgisayarı (computer network): Bir ağa bağlı olarak çalışan bilgisayarlara ağ bilgisayarı veya terminal bilgisayar denir . Ağa bağlı bütün bilgisayarlar kendi kaynaklarını ortak olarak kullanabildikleri gibi dosya paylaşımı da yapabilirler. d. Kişisel bilgisayar (PC) (Personal Computer) : Günümüzde çok yaygın olarak kullanılan bilgisayar türüdür. Ev ve iş ortamlarında kullanılan masaüstü bilgisayarlardır.

Bilgisayar Çeşitleri e. Diz üstü bilgisayar (Laptop-Notebook) : Donanım olarak kişisel bir bilgisayardaki bütün öğelere sahip olabilmektedirler. Diz üstü bilgisayarlar enerji kaynağı olarak doğrudan adaptör yardımıyla şebeke gerilimi kullanabildikleri gibi, şarj edilebilir pil bataryaları da kullanırlar. Uzun süre enerji desteği sağlayabilirler.

Bilgisayar Çeşitleri Şeması Ana bilgisayar Mini bilgisayar Ağ bilgisayarı Kişisel bilgisayar (PC) Diz üstü bilgisayar (Laptop)

Bilgisayar arasındaki farklar Kapasite Hız Maliyet Genel Kullanıcıları Bellek kapasiteleri trilyon baytlara kadar çıkabilir. Bilgisayar türlerinde göre değişir. Yazma hızı ve saklama kapasitesine bakılır. Bilgisayarların hızı, işlemcilerinin hızları ile ölçüldüğünden saniyedeki titreşim sayısıyla ifade edilir. Bunun birimi de hertz’dir ve kısaca Hz olarak gösterilir. Bilgisayarlar arasında maliyet bakımından çeşitli farklılıklar bulunmaktadır. İlk kullanılmaya başladığı yıllarda oldukça pahalı olan bilgisayarlar zamanla daha çok kişinin kullanabileceği uygun fiyata inmiştir. Günümüzde bilgisayarların genel kullanıcıları olarak belli bir grubu adlandırmak doğru değildir. Her alanda kullanıcıları mevcuttur. Macintosh’un eskiden sadece baskı ve grafikte çalışanların kullanması gibi. İşlemci hızı RAM hızı

Bir Kişisel Bilgisayarın Temel Donanım Birimleri DONANIM Bir Kişisel Bilgisayarın Temel Donanım Birimleri

Donanım Birimleri Şeması Çevresel Cihazlar Merkezi İşlem Birimi (CPU) Sabit Disk (Hard Disk) Giriş / Çıkış Birimleri Hafıza(Bellek) Tipleri Taşınabilir Depolama Araçları Ram Rom Çekirdek Giriş Çıkış Aritmetik Mantık Birimi Fare Klavye Tarayıcı Dokunmatik Ekran Optik okuyucu Ekran Yazıcı Hoparlör Disket CD DVD Flash Bellek Harici(External)Disk Kontrol Birimi Ön Bellek

a. Merkezi İşlem Birimi (MİB) (CPU-Central Processing Unit) Bir bilgisayarın en önemli donanım elemanı işlemcisidir. İşlemci bilgisayar üzerinde aritmetiksel, mantıksal ve karşılaştırma işlemleri yaparak sonuçları çıktı birimlerine gönderen elektronik bir alettir . Merkezî İşlem Birimi Hız Kavramı: Örneğin, bir işlemci 800 megahertzlik bir hıza sahipse saniyede 800 milyon işlem yapıyor demektir. Sadece işlemcinin hızı , sistemin hızını ifade etmez. Çünkü sistemde çalışan diğer donanımlar da bilgisayarın hızını önemli ölçüde etkiler.

Merkezi İşlem Birimi (MİB) Bölümleri Merkezî işlem biriminde her birim kendine ait özel görevleri vardır. Bu birimler birbirleri arasında da bilgi akışı sağlarlar. Çekirdek : Komut çalıştırma işlemlerini yapan bölümdür. Aritmetik Mantık Birimi: İşlemciye gönderilen aritmetiksel ve mantıksal işlevleri yaparak istenen yere tekrar göndermektir. Kontrol Birimi: İşlemci tarafından yapılan işlemlerin doğruluğunu kontrol eder. Bu bölüm giriş-çıkış birimlerini denetleyerek hafıza(bellek) ile ilgili işlemlerin ve komutların yorumlanması sağlar. Ön Bellek (Cache Memory) ve Hızlı Hafıza Erişimi: İşlemci genellikle ana bellekten daha hızlı işlem yapar. Örnek : Bazen bir uygulamayı 2.kez açtığımızda ön bellekten çağırır, bu yüzden daha hızlı açılır. Kopyala yapıştır işleminde de verinin tutulduğu yerdir.

ANA KART

Kasa (Sistem Birimi) Bilgisayarların çalışmasını sağlayan donanım bileşenleridir. Bellek (ROM-RAM) Anakart Güç Kaynağı Ses Kartı Ekran Kartı Ağ Kartı (Ethernet ) Disket Sürücü CD Sürücü-Yazıcı (CDRW) DVD Sürücü-Yazıcı (DVDRW) USB (Universal Serial Bus)

b. Sabit Disk Sabit disk, verilerin saklanabildiği, yüksek kapasiteli ve her an kullanılabilen bir b i r i m d i r .Her türlü veri dosyası saklanabilir. Sabit Disk , manyetik disklerin bir araya gelmesiyle oluşturulmuş hafıza birimidir .

Kasa

c. Giriş-Çıkış Birimleri Fare Klavye Tarayıcı Ekran Optik okuyucu Ekran Yazıcı Hoparlör ** Mikrofon hangi birime girer, neden? ** Joystick hangi birime girer, neden? ** Ekran nasıl hem giriş hem çıkış birimi olabilir?

ARAŞTIRMA KONUSU Günümüzde kullanılan yazıcıların türlerini ve özelliklerini araştırınız. Laser, nokta vuruşlu ve mürekkep püskürtmeli yazıcıların farkı nedir? Günümüzde bu yazıcı türlerinden hangisi en yaygın kullanılmaktadır. (En iyisi ve kullanışlısı hangisi?) A4 kağıdında çıktı alabilir veya deftere yazabilirsiniz. Resimleri yapıştırabilirsiniz.

ç. Hafıza Tipleri RAM (Random Access Memory-Rastgele Erişilebilir Bellek): Bilgisayarın açılması esnasında işletim sistemi için gerekli olan dosyalar RAM belleğe yüklenir. Bu sayede sabit diske erişim azalacağından zaman ve işlemden tasarruf sağlanır. Bilgisayar kapatıldığı anda RAM’deki bilgiler silinir. ROM (Read Only Memory–Sadece Okunabilir Bellek): Üretici firma tarafından üzerine yüklenmiş olan yazılım bulunur. Bu yazılım kullanıcı tarafından değiştirilemez. O yüzden sadece okunabilir bellek adını almıştır.

Hafıza Ölçümü Bilgisayar Hafıza Ölçü Birimleri: Bilgisayarda kullanılan her karakterin bir sayısal kodu vardır. Bu sayısal kod sayesinde bilgisayar hangi tuşa basıldığını hesaplayarak o sayısal koda karşılık gelen karakteri ekrana basar. Karakterler 8 bitlik bir bilginin bir araya gelmesiyle oluşmuştur. Bilgisayara girilen tüm veriler 0-1 kodlamasından oluşur. Bu kodların her biri 1 BIT’dir. 0  Akımın geçmediğini 1  Akımın geçtiğini ifade eder. 8 BIT =  1 BYTE 1 BYTE =  00001001 (8 BIT) = A  harfi 1024 BYTE =  1 KILOBYTE (KB)            1024 KILOBYTE =  1 MEGABYTE (MB)            1024 MEGABYTE =  1 GIGABYTE (GB)            1024 GIGABYTE =  1 TERABYTE (TB) Kapasite birimlerini küçükten büyüğe sıralarsak : ………< ………….<………...<…………< ………… < ……………

KAPASİTE HESAPLAMA 2 MB = ? KB 3072 GB = ? TB 1 MB = ? KB 5 GB = ? MB 2048 KB = ? MB 2 GB = ? TB

d. Taşınabilir depolama araçları Sadece koyu yazılar d. Taşınabilir depolama araçları Bilgisayarlara harici olarak dışarıdan, genellikle USB bağlantı noktasından bağlanan araçlardır. Kapasitelerine ve boyutlarına göre piyasada birçok veri taşıma aracı bulunur. Disketler en küçük bilgi taşıma araçlarıdır . Disket üzerine kaydedilecek bilgi miktarı 1.44 MB ile sınırlıdır. Taşınabilir bellek (flash disk) kapasitesi, disketlerin kapasitesinden çok daha fazladır. Kapasitesi 4GB’dan başlar. 8-16-32 GB kapasiteli taşınabilir bellek türleri mevcuttur. Doğrudan USB girişine (port) takılır. CD-ROM’lar çok güvenli depolama araçlarıdır Fiziksel olarak zarar görmediği sürece üzerine kayıtlı bilgiler çok uzun yıllar saklanabilir. Kapasiteleri standart olarak 700 MB’dır. DVD-ROM’larda bu kapasite çok daha fazladır (4.7 GB). Günümüzde CD yerini DVD’ye bırakmıştır. Dış sabit diskler (External –Harici Disk) de gittikçe güncel olmaya başlamışlardır. Bunların boyutları küçülmekle birlikte fiyatları da gün geçtikçe düşmektedir. Dış sabit disklerin kapasiteleri bugün için 20 GB’tan başlayarak 10-15 TB’a kadar yükselmektedir.

Depolama araçlarını kapasitelerine göre küçükten büyüğe sıralayalım ………… …………………… …………………. ………………………..

e. Çevresel Cihazlar Sadece isimler Bilgisayara dış ortamdan bağlanarak bilgisayar içerisine bilgi girilmesini ve bu bilginin tekrar işlendikten sonra dış ortama aktarılmasını sağlayan donanım elemanlarıdır. - Ekran, grafik kartları ile birlikte bilgisayarın temel görüntü sisteminin bir parçasıdır. Hem giriş hem de çıkış birimi olarak kullanılır. - Fare, mekanik,optik ve kablosuz(Bluetooth) olmak üzere çeşitleri bulunmaktadır. - Yazıcı, bilgisayar ortamında üretilen şekil, grafik ve yazıların kağıda aktarılmasını sağlayan araçlardır. Farklı teknolojilerde yazıcılar bulunmaktadır. - Tarayıcı Kağıt üzerindeki grafikleri, resimleri ve yazıları (renkli ya da siyah-beyaz) bilgisayara aktaran birimlerdir. - Klavye Bilgisayarın en önemli giriş birimlerinden olan klavye aynı zamanda çevresel aygıtlar grubuna da girmektedir.

Donanım Birimleri Şeması Merkezi İşlem Birimi (CPU) Sabit Disk (Hard Disk) Giriş / Çıkış Birimleri Hafıza Tipleri Taşınabilir Depolama Araçları Çevresel Cihazlar Ram Rom Çekirdek Giriş Çıkış Aritmetik Mantık Birimi Fare Klavye Tarayıcı Dokunmatik Ekran Optik okuyucu Ekran Yazıcı Hoparlör Disket CD DVD Flash Bellek Harici(External)Disk Kontrol Birimi Ön Bellek

E POSTA Eposta adresiniz ve şifreniz ile maillerinize ulaşarak hesabınızı kontrol ediniz. Önümüzdeki derse herkes eposta adresine girebiliyor olmalıdır. Eposta adresi olmayanlar teneffüslerde veya öğlen arasında bilgisayar laboratuvarında oluşturabilirler. !!!!! Eposta adresinizle facebook vb yerlere giriyor olabilirsiniz ancak epostalara erişirkenki şifreniz farklı olabilir. MUTLAKA KONTROL EDİNİZ

YAZILIM Yazılım Çeşitleri Bilgisayara ne yapması gerektiğini söyleyen kod parçalarıdır. Her yazılımın kendine ait özel bir işlevi vardır. Bilgisayar yazılımları yaptıkları işlere göre gruplandırılırlar. Yazılım Çeşitleri İşletim Sistemleri Uygulama Programları Programlama Dilleri

Yazılım Çeşitleri a. İşletim Sistemi Yazılımları : Bilgisayarın açılışı esnasında hafızaya yüklenen ve yüklendikten sonra diğer yazılımların çalışması için temel olan yazılımdır. Bu yazılım, donanımın kontrolünü, kaynakların kullanımını ve paylaşımını sağlar. İşletim sistemi bilgisayarın her türlü altyapı çalışmalarını düzenler, çeşitli aygıtların birbirleriyle anlaşmasını sağlar.

Yazılım Çeşitleri b. Uygulama Yazılımları : Kullanıcıların bazı işlemleri yapmalarını sağlayan yazılımlardır. Uygulama yazılımları belli bir amaca yönelik olarak hazırlandığı için farklı bir iş için kullanılamaz. Örneğin, Microsoft Word yazılımını sadece kelime işlem işleri için kullanabiliriz. Bu program ile müzik dinleyemeyiz veya film izleyemeyiz. Her alana ait farklı uygulama yazılımları mevcuttur.

Yazılım Çeşitleri c. Programlama Dilleri : Genel amaçlı veya özel amaçlı olsun tüm uygulama ve sistem yazılımları programlama dilleriyle yazılır. Bir programlama dili, insanların bilgisayara çeşitli işlemler yaptırmasına imkân veren her türlü sembol, karakter ve kurallar topluluğudur.

ÖDEV Müzik dinlediğimiz bir program adı yazınız? Film izleyebildiğimiz bir program adı yazınız? Kamera ile uzaktaki bir arkadaşımızla görüşebildiğimiz bir program adı yazınız? Deftere yazabilirsiniz.

VİRÜSLER Bilgisayar virüsleri, bilgisayara değişik şekillerde zarar verebilen küçük programlardır. Virüs programlarını yazanlar, iyi bir programlama ve donanım bilgisine sahip olmalarına karşın bilgilerini başkalarına kanıtlamak ya da ticari kazanç sağlamak amacıyla bu programları geliştirirler.

Virüs Çeşitleri Dosyalara bulaşan virüsler Boot sektörü virüsleri Macro Virüsleri Script Virüsler Truva Atı (Trojan) Worm Spam

VİRÜS NASIL BULAŞIR? Virüslü bir dosyayı çalıştırdığınızda, İnternet üzerinden indirdiğiniz bir dosya virüslü ise, bilgisayarınıza bulaşabilir. Tanımadığınız kişilerden gelen epostalara eklenmiş virüslü dosyayı tıkladığınızda, Virüslü bir flash diski bilgisayara taktığınızda bilgisayara veya virüslü bir bilgisayara diski taktığınızda diske bulaşır.

VİRÜSLERDEN KORUNMA YOLLARI Virüs tarama programları kullanılır. Lisanslı ve güncellenmiş olması önemlidir. Örnek: NORTAN, AVG, NOD32, AVAST, MCAFEE Tanımadığımız kişilerden gelen eposta, dosya ve linkleri tıklamamalıyız. Flash bellekleri kullanmadan önce taratmalıyız. Programları(indirilen) kurmadan önce taratmalıyız.