LHC Çarpışmalarını Nasıl Görüyoruz? LHC’deki çarpışmaları 4 büyük, 2 küçük “fotoğraf makinesi” ile izliyoruz. Bora Akgün - Carnegie Mellon University - CMS V. Erkcan Özcan - University College London - ATLAS CMS LHCb ALICE ATLAS 5 Haziran 2010, CERN

Nasıl Fotoğraf Çekiyoruz Protonlar çarpışıyor = 1 olay Bir sürü parçacık ortaya çıkıyor Parçacıklar Dedektörle etkileşiyor; elektrik sinyaller oluşuyor Cevap evet ise, bas deklanşöre Sinyaller ilginç mi? Resim kayda değer mi?

Fotoğrafta Ne Arıyoruz? Diyelim ki Ali ile Ayşe’nin nasıl bir ilişkisi olduğunu araştırıyoruz. Akraba mı? Kardeş mi? Çift mi? Çift iseler, ilişkinin düzeyi/etkileşim gücü ne? Sevgili mi? Sözlü mü? Evli mi? Bu soruları yanıtlayabilmek için Ali ile Ayşe’nin içinde oldukları fotoğrafları seçip incelemek lazım.

LHC’de Bir Düğün Fotoğrafı Ali ile Ayşe’nin bir fotoğrafı Bir başka fotoğraf Düzeltmelerden sonra Bu resme göre kardeş olabilirler ama daha çok fotoğrafı analiz etmek lazım

Bize nasıl bir makine lazım? Çabuk (25 nanosaniyede bir) ve ilgilendiğimiz özellikte çok (saniyede ≃100 tane) fotoğraf çekebilecek, Fotoğrafların yüksek çözünürlükte (≃100Mega Piksel) olduğu, Çok kısa mesafelere (mikrometre) odaklanabilen Çektiği fotoğraflarda ilgilendiğimiz nesneleri ayırt edebilecek (farklı ölçümler yapabilen alt-katmanlar) … 1 nanosaniye = 0.000000001 saniye, 1 mikrometre = 0.000001 Yani…

LHC Dedektörleri

Fotoğrafların Anlamı

e+e−→Υ(4S)→B+B− B−→Xμ− Β+→Κsπ+γ High energy photon in the calorimeter. Energy deposit is centralized, unlike the deposits from hadrons.

Z  e+e-

Her Dedektörden bir örnek ölçüm

Yedekler 11

Candidate for W  en 12

7 TeV’de bir muon

W-  μ- n

Tasarım ve Kalİbrasyon Kozmik Muonlar Beam Splash

Bİzİ Takİp Etmek

Verİ İncelenmesİ ve Sİmulasyon (MC) İle KarşılaŞtırma

Makaleler Binlerce insanin ortak bir amaç için çalışmasının hikayesi… ALICE deneyinin ilk ölçümleri - makalenin ilk üç sayfası yazarların isimleri…

V. Erkcan Özcan, University College London Çok Çeşitli Algıçlar cτ (m) n 2.7×1011 μ+ 659 π+ 7.80 K+ 3.71 B+ 4.9×10−4 V. Erkcan Özcan, University College London

Distribution with the GRID to all around the world! Dıstrıbutıon of Data Distribution with the GRID to all around the world!

LHC Verisi PS Deneyi HBC200 (1965-1977) LHC Deneyleri (2010 - Tasarlanan) Kütle Merkezi Çarpışma enerjisi (√s) ≈3 GeV 7TeV => 14TeV Veri Miktarı 12 yılda 40 milyon fotoğraf [yaklaşık 20000 km uzunluğunda fotoğraf filmi] Saniyede 100 => 40 milyon paket geçişi [CDlere yazılırsa her yıl 20km’lik bir dağ] Concorde (15 Km) 1 yıllık LHC verisi (20 km) Ağrı dağı (5.1 Km)