ŞAP HASTALIĞI PROF.DR.SELDA ÖZBİLGİN

ETKEN Şap virusu Picorna grubundan olup epitelyotrop bir virüstür. Şap hastalığına sığır, koyun, keçi, domuz gibi evcil hayvanlarla vahşi ruminantlar hassastır. Şap virusunun O, A, C, SAT 1, SAT 2, SAT 3 ve Asia 1 olmak üzere 7 adet farklı serotipi bulunmakta olup, serotipler arasında çapraz koruma mümkün değildir.

BULAŞMA 1. DİREKT Hasta ve sağlam hayvanların bir arada bulundurulması ile oluşur, en yaygın bulaşma şeklidir, 2. HAVA YOLU İLE BULAŞMA Rüzgar ile hastalık etkeni uzun mesafelere (60 km) yayılabilir. 3. İNDİREK BULAŞMA İnsan vasıtası ile bulaşma (celep, hayvan bakıcısı, hayvan sahibi, çiftçiler, misafirler vs.) Hastalığın doğal konakçısı olmayan hayvanlar vasıtası ile bulaşma (kedi, köpek, kuşlar, fareler, vs.), Hastalıklı malzemeler (salya, idrar, yem, ot, su, vs.) ve nakil araçları ile bulaşma, Et ve et ürünleri ile , Süt ve süt ürünleri ile bulaşma, Suni tohumlama ve embriyo transferi ile bulaşma, Kaçak hayvanlar ve domuzlar hastalığı taşıyıcı olabilir dikkat edilmeli.

SIĞIRLARDA KLİNİK BELİRTİLER; Yüksek ateş, Titreme, Donuk ve cansız bakışlar, Salyalı ve şapırtılı ağız, Ağız, dil ve dudaklarda, diş etlerinde , damakta içi saman rengi sıvı ile dolu veziküller , Tırnak aralarında veziküller ve topallık, ağır vakalarda tırnak düşmesi, Meme başlarında veziküller , süt veriminde azalma ve mastitis, Buzağılarda kardiyomyopati sonu ölüm görülür.

KORUNMA 1.Hastalık çıkmadan önce alınacak tedbirler: Duyarlı hayvanlara şap aşısının periyodik olarak uygulanması, Yeni alınan hayvanlara şap aşısı yapılıp yapılmadığına dikkat edilmesi, Yeni alınan hayvanlara diğer hayvanlardan ayrı bir yerde karantina uygulanması (20 gün), Pazarda satılacak veya başka bir yere nakil edilecek hayvanlara en az 15-20 gün önceden şap aşısının yapılması ve Veteriner sağlık raporunun alınması, Ahırların girişlerinde bulundurulması gerekli havuzlara devamlı olarak dezenfektan maddelerin uygulanması, Ahırlara hayvan bakıcılarından başkalarının sokulmaması, Hayvan bakıcılarının özel elbise ve ayakkabı ile ahıra girmelerinin sağlanması, bakıcıların diğer ahırlardan uzak tutulması. Sağımdan önce ellerin ve sağımda kullanılacak malzemelerin hijyenine dikkat edilmesi, Şüpheli vakalarda Veteriner Hekim’den bilgi alınmalıdır.

2.Hastalık çıktıktan sonra alınacak önlemler: Hastalıktan şüpheli hayvanlar derhal ayrı bir yere alınmalı, Ahırlara giriş çıkışlar yasaklanmalı, yetkililere haber verilmeli, Hayvancılık işletmesine izinsiz insan ve araç girişleri engellenmeli, Yem, saman, altlık gibi malzemelerin giriş çıkışına izin verilmemeli, Hasta hayvandan bulaşan yataklık ve otlar yakılmalı, Hasta hayvanlara ait sütler süt satıcılarına verilmemeli, Hastalık sönüşüne kadar hayvan alım ve satımı yapılmamalı, Ahırlar birden fazla ise, her biri için ayrı bakıcı bulundurulmalı, mümkün değil ise bakıcıların çizme ve elbiseleri her ahırda değiştirilmeli, Hasta ve hastalıktan şüpheli hayvanlarla temas edenlerin, bu hayvanlara ait eşya, malzeme ve naklinde kullanılan vasıtaların dezenfeksiyonu sağlanmalıdır.

AŞILAMA ve KORUNMA Sığırlarda Şap hastalığına karşı , yeterli korumanın sağlanabilmesi amacıyla yılda iki dönem şeklinde yoğun koruyucu aşılama kampanyaları ile sürü bağışıklığı sağlanmaktadır. Viral hastalık olduğu için kesin tedavisi yoktur. Virusid özellik taşıyan dezenfektanlarla hijyen ( Sahada %4' lük Sodyum karbonat ve %1' lik Sodyum hidroksit kullanılabilir.) sağlanabilir.