CÜMLENİN ÖGELERİ

YÜKLEM ÖZNE NESNE TÜMLEÇ Cümle ögeleri, cümlenin parçaları demektir. BELİRTİSİZ NESNE BELİRTİLİ NESNE DOLAYLI TÜMLEÇ ZARF TÜMLECİ

YÜKLEM YÜKLEM, çekimli bir fiil ya da ekfiil almış bir isimdir. Geldik. Üşüdü. Hastadır. Bu dolapta kitaplar var. Bu kitapları bana ver. ÖGELER

Yüklem çok kelimeden de oluşabilir: Bu işle başa çıkamam. (deyim, bileşik fiil) Sınavı geçemediği için şimdi suratından düşen bin parça. (deyim, bileşik fiil) Yere düşen şey çelik tencerenin cam kapağındaki plastik kısmın vidasındaki pulmuş. (tamlama) Bu soru kolay değil. (edat) ÖGELER

ÖZNE ÖZNE, yükleme sorulan “ne, kim” sorularının cevabıdır. Öğretmenim buraya geldi. Gelen kim? Babam bizi çok sever. Seven kim? Bu bisiklet bozuk. Bozuk olan ne? Çayın rengi koyu. Koyu olan ne? ÖGELER

Akşama doğru beni aradı. Arayan kim? Hızla aşağı düştü. Düşen ne? Gizli özne: Akşama doğru beni aradı. Arayan kim? Hızla aşağı düştü. Düşen ne? İşimiz daha bitmeden aldılar. Alanlar kim? Abisinden daha zayıf. Zayıf olan kim? ÖGELER

Sabahleyin ağır yemek yenmez. Bu kadar yol yürünmez. Sözde özne: Sabahleyin ağır yemek yenmez. Bu kadar yol yürünmez. Gecekondular belediye tarafından yıkıldı. ÖGELER

Her cümlenin öznesi olmak zorunda mı? Bu vakitte yola çıkılmaz. Kasabaya bu giysilerle gidilmez. ÖGELER

NESNE NESNE, özneyi bulduktan sonra yükleme sorulan ne, neyi, kimi sorularının cevabıdır. Annesi çantasını hazırladı. Müdür Bey konuşmasını bitirdi. Saati kendisi tamir etmiş. ÖGELER

Belirtili (neyi, kimi) Belirtisiz nesne ( ne ) Çiçek getirdi. Arabası bozulmuş. Evi yandı. Çantası kaybolmuş. Kedisi hastalandı. Ceketi eskimiş. Kitapları geldi. Belirtili (neyi, kimi) Belirtisiz nesne ( ne ) Çiçek getirdi. Çiçekleri getirdi. Hediye aldı. Hediyeyi aldı. ÖGELER

DOLAYLI TÜMLEÇ DOLAYLI TÜMLEÇ, yükleme sorulan –e, -de, -den hal ekli soruların cevabıdır. ( Nereye, nerede, nereden, kime, kimde, kimden, neye, neyden...) Paketi bana verdi. Çocuğu evde bıraktık. Konya’dan ayrılacağız. ÖGELER

Aşağıdaki cümlelerde geçen ögeler Alt katta sıkıldık üste çıkacağız. Yürürken sağa bakma. Çocuklar içeri girdi. Konukları yukarı aldık. Araba geri gidecek. Siz ileri gidin, lütfen. Beni ayakta beklettiler. Sizleri yürekten kutluyorum. Hastalandığından gelemedi. ÖGELER

ZARF TÜMLECİ Ne zaman, ne kadar, nasıl, niçin/neden/niye, neyle, kimle ZARF TÜMLECİ, yüklemin anlamını zaman, durum, miktar, yön, sebep, şart v.b. bakımlardan tamamlayan ögelerdir. Ne zaman, ne kadar, nasıl, niçin/neden/niye, neyle, kimle Yorulduğumdan gelemedim. Yazıyı güzel yazdı. Şiirini hızlı okudu. Yaşlılıktan yürüyemiyor. Bunları şüphesiz gördüm. Asla unutmam. Kesin gelirim. ÖGELER

İçeriye ikişer ikişer girin. Teker teker gelin. Çok yorulduk. Başım yine çok ağrıyor. İçeriye ikişer ikişer girin. Teker teker gelin. Çok yorulduk. Onu geceleyin değil, öğleyin gördüm. Arkadaşlarım daha gelmedi. ÖGELER

Borcumu şimdi veriyorum. Demin gelen o değil miydi? Dün burada seni gördüm. Borcumu şimdi veriyorum. Demin gelen o değil miydi? Sizi şimdilik burada bekletiyoruz. Bu düşünce ileride uygulanmalı. Yazıyı yarın bitiriyorum. Paketi sabaha ulaştırırım size. ÖGELER

DİKKAT Gece uyumadım. Geceyi hatırlıyorum. Bu günlerde gündüz, geceden daha uzun. Siparişini geceden hazırladım. ÖGELER

Aşağıdaki cümlenin ögelerini bulunuz. Kim neyi nerede kimden niçin nasıl almış? Ali ayakkabıyı çarşıda arkadaşından ihtiyacı olduğu için utançla almış. ÖGELER 20.04.2008

Vurgu: Vurgulu öge yükleme yakın olandır. Sabahları ben onu burada beklerim. Sabahları ben burada onu beklerim. Sabahları onu burada ben beklerim. Ben onu burada sabahları beklerim. ÖGELER

Arasöz: Cümle arasına sıkıştırılan sözlere denir. İki virgül ya da iki kısa çizgi arasına getirilir. Ankara’yı, doğduğum kenti, özledim. Kalabalıktan biri, grubun sözcüsü, konuştu. ÖGELER

Arasözlerin bazısı bir ögenin açıklamasıdır. Bu kitabı, Çağ ve Nesil’i, yeni okudum. Babam, en sevdiğim insan, beni kırdı. Bilgisayardan, ayrılamadığım o büyülü oyuncaktan, ayrılmak zorunda kaldım. ÖGELER

Arif, siz de bilirsiniz, pek komiktir. Arasözlerin bir kısmı da bir ögenin açıklaması değil, cümle dışı unsurdur. Arif, siz de bilirsiniz, pek komiktir. Hava kararınca, nedendir bilmem, hüzünlenirim. Sevgili arkadaşımız, güya bizimle gelecekti, şimdi telefonumuza bile çıkmıyor. ÖGELER

Cümle Ögeleri Metin Çalışması 20.04.2008

Çantası oldukça yıpranmış. Toplumun en önemli dinamikleri olan gençlerin doğru yönlendirilmesi gerekir. Sanata önem veren bir toplumuz. Arkadaşlardı beni kötü yola düşüren. Büşra’ nın derslerdeki gayreti ödüllendirilmeli. Onunla her şeyi aynı düşünüyor gibiyiz. Ahmet, benimle konuşurken dikkatli ol. Çocuğun köpeğe taş atmasını seyrettik. Osman, “Çile” yi mutlaka okumalısın. Satılmış çamura oturup Melik’in başını kucağına aldı. Nesibe yine birinci olarak kimseyi şaşırtmadı. “ Evladım” dedi sesi titreyerek. ÖGELER

Aşağıdaki cümleleri ögelerine ayırınız. Büyük şairler iki kere doğar. Büyük şairler / iki kere / doğar. ÖGELER

Bu, bütün sanat dallarında ürün veren ustalar için geçerlidir. ÖGELER

Büyüyüp şair, romancı, ressam, oyuncu ya da şarkıcı adıyla ünlenir. ÖGELER

Bir yığın eser verip yaşlandıktan sonra yavaş yavaş uzaklaşır insanların gündeminden. ÖGELER

Araya kuşaklar girdikçe hayatın dışına düştüğü görülür. ÖGELER

Bir gün ölüm haberi geldiğinde ise onun ikinci kez doğduğunu fark edersiniz. ÖGELER

Toplumun hafızası hızla geriye doğru sarmaya başlar. ÖGELER

Bir şairin ölümü, onun, gerçek anlamda ‘bir şair olarak’ yeniden doğumudur. ÖGELER

Artık, kitaplar yeryüzünden yok edilmediği müddetçe yaşayacaktır o. ÖGELER

Ömrünün sonlarına doğru yaşadığı unutuluş, ikinci doğumuyla birlikte kendisine, eserlerine yönelen yoğun ilgi ve merakla dağılır. ÖGELER

Ölümünün ardından, her büyük şairin okur sayısı birkaç kat artar. ÖGELER 20.04.2008

Bu yüzden ben: “Ölüm, gerçek doğumudur bir şairin.” derim. ÖGELER

Melih Cevdet Anday’ın ölüm haberini aldığımda, bu düşünceler geçti aklımdan. ÖGELER

Türk edebiyatı, yaşayan önemli ustalarından birini daha yitirdi. ÖGELER

Anday, rahatsızlıkları sebebiyle uzun süredir gözlerden ırakta yaşıyordu. ÖGELER

Belki de yeni kuşaklar, toplumun büyük kesimi onun yaşadığının bile farkında değildi. ÖGELER

‘Garip’ akımının temsilcilerinden biriydi. ÖGELER

Bu unutuluş, önceki geceden itibaren bir yeniden doğuşa dönüştü. ÖGELER

Gazeteler birinci sayfalarından duyurdular ölüm haberini. ÖGELER

Bugün, yarın sürecektir onunla, eserleriyle ilgili değerlendirmeler. ÖGELER 20.04.2008

Açıkçası, her önemli şairin ölümünden sonra yaşadıklarımız bunlar. ÖGELER

Bir şairin ölümünden sonraki ‘keşfediş’ler, aslında onun ‘doğru’ anlaşılması için bir başlangıç ve önemli bir fırsat oluşturuyor. ÖGELER

Ölüm haberiyle birlikte adı, eseri yeniden ortaya gelen şair düşünülmeye başlanıyor. ÖGELER

Fani vücudu aradan çekilip, eseriyle baş başa kaldığımızda, onunla ilgili sıradan kabulleri, üstünkörü değerlendirmeleri bir yana bırakma ve eserine yeniden eğilme gereği duyuyoruz. ÖGELER

Bütün bu söylediklerim, Melih Cevdet Anday için de geçerli. ÖGELER

Anday, ‘Garip’ akımı vesilesiyle adı her zaman anılan şairlerden biri olmasına rağmen, ününe nispetle şiiri az bilinen, denemeciliği üzerinde pek durulmayan bir yazar. ÖGELER

“Rahatı Kaçan Ağaç”tan başlayarak şiiri neredeyse her kitabında yeni bir mecraya; yeni dil, biçim ve konulara yönelmesine rağmen Anday, hâlâ genel geçer bir kabulle “Garip şairi” olarak anılır. ÖGELER

Gerçek şiir okuru tabii ki farkındadır Melih Cevdet şiirinin duraklarının. ÖGELER

Bu genel kabul, onunla insanlar arasına gerilmiş bir duvar gibi, yeni okurlara ulaşmasını engellemiştir. ÖGELER