GENEL JEOLOJİ “Jeolojik Zamanlar” Yrd.Doç.Dr. TÜLAY KÖKSOY

Jeolojik Zamanlar   Yaklaşık 4,5 milyar yaşında olan Dünya, günümüze kadar çeşitli evrelerden geçmiştir. Jeolojik zamanlar adı verilen bu evrelerin her birinde , değişik canlı türleri ve iklim koşulları görülmüştür. Dünya’nın yapısını inceleyen jeoloji bilimi, jeolojik zamanlar belirlenirken fosillerden ve tortul tabakaların özelliklerinden yararlanmıştır.

Jeolojik zamanlar günümüze en yakın zaman en üstte olacak şekilde sıralanır. Dördüncü Zaman (Kuvaterner) Üçüncü Zaman (Senozoyik) İkinci Zaman (Mesozoyik) Birinci Zaman (Paleozoyik) İlkel Zaman ( Prekambriyen)

İlkel Zaman (Prekambriyen)   Günümüzden yaklaşık 570 milyon yıl önce sona erdiği varsayılan jeolojik zamandır. İlkel zamanın yaklaşık 4 milyar yıl sürdüğü tahmin edilmektedir. Zamanın önemli olayları : -Sularda tek hücreli canlıların ortaya çıkışı -En eski kıta çekirdeklerinin oluşumu İlkel zamanı karakterize eden canlılar alg ve radiolariadır.

Birinci Zaman (Paleozoyik)   Günümüzden yaklaşık 230 milyon yıl önce sona erdiği varsayılan jeolojik zamandır. Birinci zamanın yaklaşık 375 milyon yıl sürdüğü tahmin edilmektedir. Zamanın önemli olayları : -Kaledoniyen ve Hersiniyen kıvrımlarının oluşumu -Özellikle Karbonifer devrinde kömür yataklarının oluşumu -İlk kara bitkilerinin ortaya çıkışı -Balığa benzer ilk organizmaların ortaya çıkışı Birinci zamanı karakterize eden canlılar graptolit ve trilobittir.

İkinci Zaman (Mesozoyik)   Günümüzden yaklaşık 65 milyon yıl önce sona erdiği varsayılan jeolojik zamandır. İkinci zamanın yaklaşık 160 milyon yıl sürdüğü tahmin edilmektedir. İkinci zamanı karakterize eden dinazor ve ammonitler bu zamanın sonunda yok olmuşlardır. Zamanın önemli olayları : -Ekvatoral ve soğuk iklimlerin belirmesi -Kimmeridge ve Avustriyen kıvrımlarının oluşumu -İkinci zamanı karakterize eden canlılar ammonit ve dinazordur.

Globigerina eugubina Luterbacher & Premoli Silva (Paleosen- Alt Daniyen) K/T sınırı 66.5 milyonyıl Abathomphalus mayaroensis Bolli (Üst Kretase- Maastrihtiyen)

Üçüncü Zaman (Senozoyik)   Günümüzden yaklaşık 2 milyon yıl önce sona erdiği varsayılan jeolojik zamandır. Üçüncü zamanın yaklaşık 63 milyon yıl sürdüğü tahmin edilmektedir. Zamanın önemli olayları : -Kıtaların bugünkü görünümünü kazanmaya başlaması -Linyit havzalarının oluşumu - Bugünkü iklim bölgelerinin ve bitki topluluklarının belirmeye başlaması -Alp kıvrım sisteminin gelişmesi -Nümmilitler ve memelilerin ortaya çıkışı Üçüncü zamanı karakterize eden canlılar nummilit, hipparion, elephas ve mastadondur.

Dördüncü Zaman (Kuvaterner)   Günümüzden 2 milyon yıl önce başladığı ve hala sürdüğü varsayılan jeolojik zamandır. Zamanın önemli olayları : -İklimde büyük değişikliklerin ve dört buzul döneminin (Günz, Mindel, Riss, Würm) yaşanması -İnsanın ortaya çıkışı Dördüncü zamanı karakterize eden canlılar mamut ve insandır.

Toplu yokolmalar Yer tarihinde bir kaç toplu yokolma dönemi saptanmıştır.Toplu yok olmaların genellikle beş yönü vardır. 1.Hem karalarda hem denizlerde etkili olmuştur. 2. Kara ortamlarında hayvanlar tamamen etkilenirken, bitkiler fazla etkilenmemişlerdir. 3. Genellikle tropikal canlılar daha fazla etkilenmişlerdir. 4. Belli başlı hayvan grupları daha fazla etkilenmişlerdir. 5. Toplu yok olmalar yaklaşık 26 milyon yıllık bir periyotla tekrarlanmışlardır. Bu özellikleri ile dikkat çeken toplu yok olma olaylarının iki nedeni olduğu sanılmaktadır. Katastrofik nedenler: Meteorit çarpması, kuyruklu yıldızların yere yakın geçmeleri. Yerküre üzerinde meydana gelen, volkanizma,buzullaşma,deniz seviyesinin ani değişmesi, küresel iklim değişmeleri, okyanus sularındaki oksijen ve tuzluluk değişmeleri ( fiziksel, kimyasal değişiklikler).

Jeolog pusulası (Brunton pusulası) ile ölçüm