Aşı Uygulamasında Genel Prensipler

Doğurganlık Çağı (15-49 Yaş) Kadınlar İçin Tetanoz Aşı Takvimi Koruma yüzdesi Koruma Süresi Td 1 - Yok Td 2 Td1’den en az 4 hafta sonra 80 Td 3 Td2’den en az 6 ay sonra 95 Td 4 99 Td 5 Doz sayısı Uygulama zamanı Gebeliğin 4. ayında (ya da ilk karşılaşmada) Td3’den en az 1 yıl sonra ya da bir sonraki gebelikte Td4’den en az 1 yıl sonra ya da bir sonraki gebelikte 1-3 yıl 5 yıl 10 yıl Doğurgan-lık çağı boyunca Hiç aşılanmamış gebelerin en az iki doz aşı almaları sağlanmalıdır. 2. doz doğumdan en az iki hafta önce tamamlanmalıdır.

Hiç aşılanmamış ya da eksik aşılı çocuklar???

6 yaşından küçük ve yaşamının ilk yılında hiç aşılanmamış çocuklarda aşılama şeması (12-71 ay): İlk karşılaşma DaBT-İPA-Hib, Hep B, ppd ile TCT İlk karşılaşmadan 2 gün sonra KKK, TCT sonucuna göre gerekiyorsa BCG İlk karşılaşmadan 2 ay sonra DaBT-PA-Hib, Hep-B İlk karşılaşmadan 8 ay sonra DaBT-PA-Hib, Hep B, OPA Çocukluk çağı aşılama takvimine okul aşıları ile devam edilecektir.

İlk karşılaşma Td, OPA, Hep B, KKK 6 yas üzerinde ve daha önce hiç aşılanmamış çocuklarda asılama seması(72 ay ve üzeri): İlk karşılaşma Td, OPA, Hep B, KKK İlk karşılaşmadan 1 ay sonra Td, OPA, Hep B,KKK İlk karşılaşmadan 8 ay sonra Td, OPA, Hep B

Aşı Uygulamasında Genel Prensipler - I Sağlık kurumuna herhangi bir nedenle başvuran her bebek, çocuk, gebenin aşılama durumu kontrol edilmeli, aşılanması gerekenler ve eksik aşılılar tespit edilip aşılamak için her fırsat değerlendirilmelidir. Aradan uzun bir zaman geçmiş olsa da aşılamaya kalınan yerden devam edilmelidir. Bir daha gelemeyecek ise bir bebek, çocuk yada gebe için 1 ampul/şişe aşı açılmalıdır. Açılmadan önce aşının son kullanma tarihi kontrol edilmelidir. Açılan aşı şişelerine açılış tarih ve saati yazılmalıdır.

Aşı Uygulamasında Genel Prensipler - II Her aşı için ayrı ve steril bir enjektör kullanılmalıdır. Ayrı enjektörle, ayrı ekstremitelerden olmak üzere birden fazla aşı aynı anda uygulanabilir. Aynı ekstremiteden farklı aşı uygulaması zorunlu ise iki aşı uygulama bölgesinde en az 2 cm mesafe olmalıdır. Programda yer alan iki canlı aşı arasında süre bırakmaya gerek yoktur. OPA aşısı yapıldıktan sonra, çocuğun beslenmesi sınırlandırılmamalıdır. İshali olan çocuğa OPA uygulanabilir, ancak 4 hafta sonra fazladan bir doz daha yapılır. Aileler uygulanan aşının gerekliliği, görülebilecek yan etkileri, bir sonraki uygulama için ne zaman gelecekleri konularında bilgilendirilmeli, mutlaka aşı kartı verilmelidir.

Aşı Uygulamasında Genel Prensipler- III Aşılamada iki doz arasında olması gereken en az sürelere mutlaka uyulmalıdır. Ancak zorunlu hallerde aşağıda belirtilen en az süreler kullanılabilir: DaBT-İPA-Hib aşısının 1.ile2. ve 2.ile 3.dozları arasında süre en az 4 hafta olmalıdır.Aynı aşının 3. dozu ile rapel dozu arasındaki süre en az 6 ay olmalıdır. Kızamık antijeni içeren iki aşı arasında en az 4 hafta süre olmalıdır. Hepatit B’ nin 1.ve 2. dozu arasında en az 4 hafta, 2.ve 3. dozu arasında 8 hafta olmalı,ayrıca 3. doz 1. dozdan en az 16 hafta sonra uygulanmalıdır. Asıl olan 0-1-6 şemasıdır. KPA için; 12. aydan küçük çocuklarda ,1.ve 2. dozlar ile 2.ve 3. dozlar arasında bırakılması gereken en az süre 4 hafta olmalıdır. Son doz ile pekiştirme dozu arasında en az süre 4 ay olmalıdır. Hepatit A aşısının 1. ile 2. dozu arasında en az süre 6 ay olmalıdır.

Aşı Uygulamasında Genel Prensipler - IV OPA ile diğer canlı aşılar arasında süre bırakılması gerekmez. Kızamık içeren aşılar sonrası BCG uygulamasında 4 haftalık bir süre bırakmak gerekir. BCG’ nin önce uygulandığı durumda ise kızamık içeren aşıların uygulanması için süre bırakmaya gerek yoktur. Canlı virüs aşıları tüberkülin cilt testini (TCT) bozabilir bu nedenle ppd uygulaması Kızamık içeren aşılar ile aynı günde veya 4-6 hafta sonra yapılmalıdır. Aşılama öncesi aşı kontrendikasyonları mutlaka sorgulanmalıdır. DaBT-İPA-Hib aşısı için üst yaş sınırı 6 yaştır(72 ay).

Aşı Uygulamasında Genel Prensipler -V Hepatit B aşısı doğumdan sonra en geç ilk 72 saat (tercihen ilk 24 saat) içinde uygulanmalıdır. Taşıyıcı olduğu bilinen anneden doğan bebeklere doğumdan sonraki ilk 12 saat içinde Hepatit B aşısı uygulanmalı,ayrıca doğumda aşı ile birlikte Hepatit B immun globulini de yapılmalıdır. Doğum ağırlığı 2000 gr’ın üzerindeki bebeklerde Hepatit B aşısı aynen uygulanmalıdır. 2000 gr’ın altında doğum ağırlığı olan bebeklerde ise aşağıdaki şekilde uygulanmalıdır: Anne Hepatit B taşıyıcısı ise veya taşıyıcılık durumu bilinmiyor ise doğumdan sonraki ilk 12 saat içinde ilk doz yapılır, daha sonra 1.2. ve 12. aylarda aşı tekrarlanır(toplam 4 doz uygulanır). Anne Hepatit B taşıyıcısı değilse,bebek 2000 gr’ a ulaştığında veya 1. ayın sonunda ilk doz yapılır,ilk dozdan 1 ay ve 6 ay sonra aşı tekrarlanır(toplam 3 doz uygulanır).

Hamilelik sırasında aşılama Hamilelik sırasında aşının getirdiği risk genellikle teoriktir. Tetanoz toksoidi hamilelikte önerilen tek üründür. Hamilelik; kızamıkçık, kızamık, kabakulak aşıları ve suçiçeği aşısı için kontrendikasyondur.

GBP aşılarının özellikleri DİFTERİ (toksoid, sıvı): IM  BOĞMACA (Tamamen öldürülmüş pertusis bakterisi, sıvı): IM  TETANOZ (toksoid, sıvı): IM   OPV (Her 3 tipi de içeren attenüe canlı virüs, sıvı): ORAL  KKK (Attenüe canlı virüs, kuru-dondurulmuş):SC BCG (Attenüe canlı BCG bakterisi, kuru-dondurulmuş): ID HEPATİT B (HBsAg, sıvı): IM HEPATİT A (inaktive virüs, sıvı): IM KPA (polisakkarit, sıvı): IM SUÇİÇEĞİ (Attenüe canlı virüs, kuru-dondurulmuş) :SC

BCG aşısı sol kol açık ve düz tutulup cilt içine 0,05 ml uygulanır BCG aşısı sol kol açık ve düz tutulup cilt içine 0,05 ml uygulanır.1 yaş üzerinde 0,1 ml uygulanır. PPD sol ön kolun 2/3 üst kısmına cilt içine 0,1 ml uygulanır.Test yapıldıktan 2-3 gün sonra endurasyon çapı milimetrik olarak ölçülür. 0-5 ml negatif, 6-9 ml şüpheli,10 ml ve üstü pozitif kabul edilir.

IM uygulamada 12 aya kadar bebeklerde uyluğun orta veya üst 1/3 kısmında, vastus lateralis kasının ön yan bölümüne, 12.aydan sonra kolun üst kısmına deltoid kas içine yapılır.90 derece dik açıyla 0,5 ml uygulanır. Hep B 10 yaş üzerinde 1 ml uygulanır.

KKK,Kızamık,Kızamıkçık ve suçiçeği aşısı kolun üst kısmına deltoid kasa uyan bölgeye yapılır.Enjektör 45 derece eğimle cildi geçerek, cilt altına 0,5 ml uygulanır.

Kontrendikasyonlar I Genelde canlı aşılar, immün yetmezlik hastalıkları veya malign hastalığa bağlı immün yetmezliği olanlara, immünosupresif ajanlar veya radyasyonla tedavi olanlara verilmemelidir. Bir önceki aşı dozundan sonra ciddi yan etki gelişmesi (anaflaksi, kollaps veya şok, ensefalit/ensefalopati veya ateşsiz konvülziyonlar).

Kontrendikasyonlar II Önceki doza bu tür ciddi reaksiyon gelişen bir çocuğa 2. veya 3. doz DBT aşısı verilmemelidir. Boğmaca komponenti yapılmamalı, difteri ve tetanoz bağışıklaması Td aşısı ile tamamlanmalıdır. Nörolojik hastalığı olan çocuklara (örneğin kontrol edilemeyen epilepsi veya progressif ensefalopati) tam hücre boğmaca komponenti içeren aşılar verilmemelidir.

Yanlış kontrendikasyonlar: 38,5 dereceden düşük ateşle seyreden üst solunum yolu enfeksiyonları veya ishal gibi hafif hastalıklar, Allerji, astım veya diğer atopik durumlar, nezle veya saman nezlesi, Prematürite, Malnütrisyon, Anne sütü alan çocuklar, Ailevi konvülziyon hikayesi, Antibiyotikler, düşük doz kortikosteroidler veya lokal uygulanan steroidlerle tedavi, Dermatozlar, egzema veya lokalize deri enfeksiyonu, Kronik kalp, akciğer, karaciğer ve böbrek hastalıkları, Serebral palsi ve Down sendromu gibi stabil nörolojik durumlar, Doğumdan sonra sarılık hikayesi.

Açılan aşı şişesi kullanım süreleri Çok dozlu liyofilize olmayan aşılar: OPA, PPD toplam süre 4 haftayı geçmemek üzere açıldıktan sonra birbirini izleyen 3 aşı seansında kullanılabilir. Çok dozlu liyofilize (sulandırılan) aşılar: BCG aşısı sulandırıldıktan sonra (+2)-(+8) C de ve karanlıkta korunmak şartı ile 6 saat içinde kullanılmalıdır. Tek dozlu liyofilize aşılar: Tek dozlu KKK ve suçiçeği aşısı sulandırıldıktan sonra hemen kullanılmalıdır. DaBT-İPA-Hib sulandırıldıktan sonra hemen kullanılmalıdır. Tek dozlu liyofilize olmayan aşılar: KPA ve Hep A kendi enjektörü ile uygulanır. Tek dozluk Hep B ve Td enjektöre çekildikten sonra hemen uygulanır.

TEŞEKKÜRLER